У мяне ёсць тэчка, якую я дастаю ў асаблівыя моманты свайго жыцця. Яна ляжыць у шафе, на самым дне, разам з іншымі паперамі, у якіх сабраныя артэфакты эпохаў.
Дастаткова грубая, калі не сказаць разбухлая.
Там многа ўсяго. Запісы размоваў, выпадковыя нататкі. Старонкі часопісаў з публікацыямі, выцінкі з газетаў. Фотаздымкі.
Энцыклапедыя прамінулага, дзе сабраныя шмат якія выпадковыя і невыпадковыя рэчы. Я люблю пераглядаць яе змесціва: перачытваць чарнавыя накіды, класіфікаваць, шукаць забытыя скарбы.
Як я ўжо казаў, я дастаю тэчку ў асаблівыя моманты: не толькі тады, калі штосьці не так, ці ўжо занадта добра. Часам гэта лёгкае хваляванне перад новым. Альбо адваротна, адчуванне тупіка. Ці трывога.
А часам проста хочацца прынюхацца да самога сябе – іншага, штосьці спраўдзіць, зразумець.
Я ведаю дакладна, што калі дастаю і пераглядаю ўсё гэта, са мной абавязкова нешта здараецца. У самай найбліжэйшай будучыні.
Тэчка падпісаная “Вершы Францішка: выпісы і адхіленні”.
Яго вершы там таксама знаходзяцца.
* * *
Сляпы паэт дажывае жыццё ў Вільні
Горадзе, у якім паветра мае гісторыю
Ён прачынаецца, прыгадвае галасы дрэваў
Дакранаецца да ценяў, ідзе па калідоры на кухню
Гатуе каву, вяртаецца з ёй у пакойчык
Бярэ адну з нялічаных кнігаў
Што прыгожа і з гатовасцю стаяць на паліцах
Сядае ў фатэль, адгортвае на выпадковай старонцы
І ўглядаецца ў верш, пра тое, што лепш не бачыць
Як час за вокнамі глытае пыл чалавечы
* * *
Штосьці пячэ ўнутры
як быццам колы павярнуліся
слабасць стала як сіла
а сіла слабасцю
каштаны і клёны
ўбраліся ў чырвань часу
і вецер за вокнамі
пяе пра жоўтае сонца
* * *
Час шапоча пеаны
Шэпча шэрыя сутры
Крокі
Крывёю расквеціць
Альбо
Пакіне ў спакоі
У Шоргат
Верыць не верыць
Крочыць альбо захавацца
Шэрай крывёй захлынуцца
Шэптам сказаць даволі
* * *
Прадзіраючыся праз коміксы,
Што падсоўвала ім эпоха
Праз чэргі ў супермаркетах,
Распродажы сноў
У прыгарадных электрычках
Праз шэлегі, леі і франкі,
Што прыходзілася выпрошваць у Часу
Праз вусціш пустых світанкаў,
Праз адчай пурпуровы
Паміраючы, уваскрасаючы,
Падыходзячы да самага скраю
У самым сэрцы начы,
Яны разумелі:
Наступала новая яснасць
* * *
Лялечныя мінатаўры
Пад халодным небам
Эдэма
Абазнаныя
У прыходах поўні
У раптоўнай восені, снах, перапынках
Майстры
Няпэўнасці, самоты
Адчаю зеленавокага
Светлай тугі напрадвесні
Чакаюць вецер з усходу
Не ведаюць
Хто з іх Эдып, хто Тэзэй
А хто Арыядна
* * *
Больш непатрэбны словы, каб гаварыць
Слёзы, каб плакаць
Аблокі, каб любіць вецер
І ветразь, каб плыць у акіяне
Толькі сны
Толькі абуджэнні
Толькі самотны шпацыр
Па самым скраі
Заблытанай, ледзьве бачнай сцежкі
Жыцця і смерці
Стары валацуга Куан Дэ (狂德) ўглядаецца ў сваё сэрца
Вядомы падарожнік па мянушцы Куан Дэ –
дасканалы ў шаленствах
Не выходзіць з дому апошнія пяць стагоддзяў
Гартае на дасвецці старыя забытыя кнігі
І ведае ўсё, што будзе – да самых дробных драбніцаў
Любіць размаўляць з журавамі пра веснавыя танцы
Даглядае на гародзіку гарбузы і рэпкі
Часам строіць гучанне свірысцёлачкам і жалейкам
Але збольшага цікавіцца майстраваннем сэрца
* * *
Мудрае сэрца падобнае крыху да флейты
Грае пяшчотна, калі ў душы вецер
І крыху да куфра – бо ўсё, што ні ёсць пад небам,
можа схавацца і будзе там у бяспецы
Малое сэрца рыхтык, як птушанятка
корпаецца ў найбліжэйшым, сочыць за кожным гукам
цешыцца сярод дробязяў, але з вялікаю верай
У цеплыню і міласць, і ў дасканаласць свету
* * *
Вялікае сэрца хаваецца ў бязмежным
У золаце надвячорка, сярод белапенных хваляў
Гоіць і суцяшае, верыць і спадзяецца
У кожным тваім імгненні, у цёплым Тваім дыханні
* * *
Брыль у дарогу
Майструе з апалага лісця
Стары валацуга
Куан Дэ чытае Бгагаватгіту
Што мне тады адказаў Крышна, я не помню
Было горача, з абодвух бакоў ляцелі стрэлы
Потым адразу: канец лета, стары парк, рака
І жанчына камусьці шэпча: маё дзіцянятка
Калыска сярод каштанаў, птушыныя галасы
Сэрца б’ецца ўнутры трапяткім камячком,
нібы ў палоне
Вецер заблытаўся сярод густой духмянай травы
І яшчэ дзесяць тысяч год расці дрэвам
Куан Дэ перапісвае Шэкспіра
Ён не спяшаўся апранаць маску, хвіліну запаволіў
На бакавым калідоры, перад тым, як выйсці на сцэну
П’еса ішла даўно і падышла да развязкі
Кароль прымаў дары на вяршыні славы
Каралева сядзела за кроснамі, пляла інтрыгі
Прынцэса, у таварыстве сябровак, чакала прынца
З будкі суфлёра спяваў хор менестрэляў
І ўсе як адзін па сюжэце ўдавалі шчаслівых
Яго роля была надзвычайна простай
Увайсці на сцэну, раптоўна, у апрычоны момант
Сказаць праўду: паўсюль здрада, усё падвісла на нітцы
Ворагі зусім блізка, пільнуюць ля самых межаў
Урэшце ён падаў на падлогу, з нажом у сэрцы
І ўсе пляскалі – у радасным шале – ад смерці героя
Ён мусіў чакаць, пакуль не празвінелі званочкі
Але гэтым разам было не так, як звычайна
У вялікай залі было ціха і цёмна
На крэслах партэру сядзелі хіжыя птушкі
Месяц схаваўся за хмары, сціх вецер
І хтосьці Незнаёмы на небе падмалёўваў зоры
Потым ён ішоў па пустой дарозе у адсутнасць
Думаў пра яе сны, пра значэнне слова навонкі
Дакранаўся да зорак, слухаў галасы і шэпты
І крыху шкадаваў, што забыў назву тэатра
Куан Дэ думае пра родную мову
Жалейка мая, свірысцёлачка
Сястра мая, маё шчасце
Твае гукі чыстыя
Тоны незамутнёныя
Са мной, праз сны і аблокі
Са мной, у жыцці і ў смерці
У халодным чэрвені
І ў трывожным лістападзе
Грай, не спыняйся
* * *
Звар’яцелы падарожнік Куан Дэ
Марыць прайсці праз свет як меч праз фіранку
І выйсці на той бок – у гаючую пустэлю
Дзе ўжо няма справы да слоў – і сноў – Амітабхі
Крыху хвалюецца, ці не надта гэта нахабна
І ці не будзе парушана тонкая раўнавага дхармаў
І хто тады, калі Я не ўбачыць сябе ў люстэрку
Возьме пэндзаль і туш і занатуе гэтыя словы
* * *
Калі памірае мова
Птушкі не вяртаюцца з выраю
І сны гарчэюць
* * *
Як быццам падышлі да скраю
І там адкрылася мора
І цяпер можна плакаць, смяяцца
Можна ісці як ветразь
Збіраць па беразе камні:
Ракаўкі і каралі
Быць як птушкі, як неба
І не баяцца смерці
* * *
Калі не застаецца Я
Хто цябе ўбачыць, вецер?!