_____________________
Яны.
Згадка дзён мінулых.... | «Да найбліжэй найблізкага мы заўсёды
ідзем праз далеч далёкага»
Хайдэгер
Хтосьці сказаў , што мінулае ніколі не належыць толькі аднаму чалавеку .
Яно калектыўнае .
Мы ўс e аб ’яднаныя адным поглядам на гісторыю , як на асабісты досьвед .
Успамін – гэта таксама частка жыцьця .
Часам я паддаюся поклічу прайсьціся па закутках памяці , а калі атрымл iваецца , то i падсьвядомасьці , каб адчуць астральны палёт душы .
У маладосьці рэдка кал i прыходз iць жаданьне аз iрнуцца назад . Але цяпер , азіраючыся на пражытыя гады , пачаў задумвацца аб сэньсе жыцьця . Парадаксальна , але шмат што з нядаўняга мінулага , ужо ня памятаецца , а вось эпізоды дзяцінства бачацца да драбнюткіх падрабязнасьцяў . Верагодна пасродкам памяці ажыцьцяўляецца арганічная сувязь паміж мінулым і сучаснасьцю ў жыцьці чалавека , дасягаецца цэласнасьць асабістага «я ». Памяць – гэта эстафетная палачка , яна сама па сабе зьяўляецца прыладай . Некаторыя ўспаміны дзяцінства з гадамі не губляюць водару рэальнасьці . Я перастаў верыць у рэча iснасьць , у цэласнасьць яе тканіны .
Час , як рытм .
Час памірае і ажывае тады , калі ён жадае .
Некаторыя людзі жывуць у сучаснасьці , некаторыя ў мінулым , некаторыя ў будучыні .
Я жыву ва ўсіх трох вымярэньнях адразу . Часам дастаю пачак пажоўклых фотаздымкаў , тых , што прывёз з сабою ў эміграцыю . Калі доўга ўзірацца ў твары людзей , то можна ўбачыць , як ажываюць вочы пад саламянымі капялюшамі , цяплее цела пад старадаўн iм i кофтамі і пінжакамі , усьмешк i закранаюць вусны , чуюцца іх галасы , якія з кожным годам становяцца ўсё цішэй ... вось яшчэ адна раскол iна з мінулага прарасла ў сучаснасьць і цягнецца ў будучыню ... яны былі ...
Кансервавы нож памяці ўскрывае вечнасьць , душа лунае над агністай затокай зямных сноў , са смугі ўспамінаў раптам выплываюць фрагменты -выспы , яны ўзьнікаюць заўсёды чамусьці ў адваротным парадку — ад дзелі да агульнага . Выключнасьц i лепяцца адна на другую і з іх паступова ўтвараецца карціна даўняй мінуўшчыны , любаснай сэрцу мро i, якая адбываецца на іншых берагах ... З нябыту зьяўляюцца людзі , пакутліва капаючыся ў захламленных кутках памяці . Я адшукваю іх імёны ... пагаслае неба з аблокам i... ціхая вулачка ... бярвеністыя хаты -тапельцы ў вішнёвых садах , як iя зьнікл i яшчэ да таго , як ня стала фатографа , што захаваў бы іх . Сёньня на гэтым месцы паміж безаблічнымі бетоннымі скрынкамі равуць плыні машынаў . І гэтае раптоўнае зьнікненьне хаты i вуліцы гораду майго дзяцінства выклікала куды большы шок , чым эміграцыя ... але гэта было ...
Быў сад з цвыркунамі , няўрымсьлівымі працаўнікамі цёмных прысадаў . Была вялікая хата , дзе жылі чацьвёра дарослых і адно дзіця , хата са страхавітай зяпай склепа , з якога заўсёды цягнула холадам , з вабным гарышчам , дзе ў саламянай пацярусе можна было адкапаць старажытныя рэчы . Хата , дзе душа без падказкі пераабувалася ў хатнія тэпцікі , хата , дзе ў вокнах захраснулі абрыўкі сноў . Дзе жн iвеньскай цёплай ноччу ледзь патрэскваючы , гасьл i на небе зорк i i падал i бязгучна за хату .
Кал i гэта было ? Усё ператварылася ў бягучы радок на ман iторы ...
Часта чапляюся поглядам за гэтую вуліцу і гэтую хату . Навошта ?
Мабыць , каб утрымацца ў хаосе будняў . Бо ў той хаце засталася простасьць і наіўнасьць жыцьця , прыязнасьць родных твараў , у гэтай хаце я зьведаў крызіс спазнаньня – зразумеў тое , што ня вечны ў гэтым сьвеце ...
Я і цяпер адчуваю цяпло яе печы , пах варанай бульбачк i, попелу , зьмешаны з людскім пахам . І гэты пах для мяне лепшы , чым водар вытанчанай парфумы . Часам мне здаецца , што я так і не прачнуўся ад дзяцінства .
Там былі металічныя ложкі з бліскучымі шарамі і гарамі вялізных пуховых падушак , былі вялізныя памаранцавыя абажуры з махрамі , былі старажытныя шафы ручной працы , прапахлыя нафталінам , паліцы з кнігамі класікаў , вялікі кухонны стол з цяжкімі самаробнымі зэдлікамі вакол , масіўны дзьвярны вушак са штогадовымі засечкамі майго росту ... гэта было ...
Маўчаньне ночы такое глыбокае , што я чую тэмбр сваіх думак , і тады я сілай сваёй волі звыкла спыняю плынь часу , сартую гады , падзеі , твары , праглядаю тапаграфію чужых жыцьцяў ... Вось яны , тыя , хто былі да нас ... Цяпер , у гэты момант , я адчуваю , што яны тут , бачу іх фігуры , заварожаную міміку твараў , бачу сьвятло , што зыходзіць ад іх . Яны глядзяць праз плячо : што я пішу , зазіраюць у вочы ...
Я спрабую замарозіць іх выявы ў лядоўні сваёй падсьвядомасьці , каб падзеі новага жыцьця , якія існуюць па -за кантролем памяці , не разбурылі вобразы дзяцінства . Цяпер , калі іх душы кранулі зорную глыбіню зямнога дна , калі на адным баку стужкі Мёб iуса апынуўся я , а яны на друг iм , я па -іншаму гляджу на тыя гады , калі мы жылі разам . Часам мне хочацца набраць не iснуючы ўжо нумар тэлефону , пачуць знаёмы голас ... Хочацца пазнаць у каржакаватай мужчынскай постаці , што брыдзе наперадзе , знаёмыя абрысы , паклікаць ...
Часам лаўлю сябе на думцы , што шукаю ім замену ў іншых людзях . Навошта ? Мабыць , дзеля таго , каб папрас iць іх даць мне магчымасьць зьявіцца на сьвет зноў , пачаць усё з чыстага белага ліста , самому выбраць сабе імя , характар , ментальнасьць . Вярнуцца ў той адрэзак часу , у якім нічога яшчэ не адбылося . Што я шукаю ? Мабыць , аднекуль са шпалераў вывал iцца старая касета , i я пачую свой дз iцячы голас , якога ня ведаю – голас чысьц iн i i няв iннасьц i.
Вярнуцца , далюб iць , дараспавесьці , даказаць ... дадаць ...
Перадаць ім , што нічога не забыў . Бо прыйшлі і сышлі з майго жыцьця , як цягнікі ... Пачаць пісаць сваю біяграфію па законах яшчэ ня сьцертых ісьцінаў , па -іншаму выбіраць сяброў , не рабіць непатрэбных учынкаў , не прамаўляць непатрэбных фразаў ... папрасіць прабачэньня , зьмяніцца , выправіцца ... прабачыць ...
Яны былі ... былі ...былі .
Вось маленьк i фотаздымак 1955 году .
Я часта гляджу на яго , нібы спрабую ўбачыць нешта новае . Гэта як выявіць у песьн i, якая падабаецца , новыя хады вакалу і iнструментаў .
Каля сьценаў сьвежазрубленай хаты , тонучы ў моры квітнеючай бульбы , ста iць гурт худых , скуластых мужыкоў у кепках , з вялікімі натруджаным i рукамі . Былыя партызаны , яны ўсе з аднаго атраду . Сярод іх , як арыстакраты глядзяцца бацька і маці . Немаўля на каленях у маці – гэта я . Бульба ў Беларусі квітнее ў ліпені , значыць мне два месяцы . Бацька , як звычайна , у белым фрэнчы . Адкуль у яго была гэтая прыхільнасьць да фрэнчаў , зразумець не магу . Быў ён усяго тольк i радавым штрафбату пару месяцаў у канцы вайны . Мабыць , гэта нейкі комплекс . Насіў белыя і колеру хакі фрэнчы , такія , як у Сталіна . Правадыра ўсіх народаў ня лаяў ніколі . Трыццаць сёмы год успамінаў часта , свой «Гулаг » таксама ўспамінаў , але з імем Сталіна гэта не спалучаў ...
Спазмы памяці выціскаюць на паверхню з віру мінулага новыя фраг мен ты ...
Шруб яго лёсу рыпеў іржавай разьбой , жыцьцё складалася з вострых вуглоў . Хлапчуком ён бачыў цяжкі поступ палкоў Людэндорфа па вуліцах Менску , затым канфедэраткі Пілсудскага , яму на зьмену – будзёнаўк i Тухачэўскага . Распавядаў , як у трыццатых , яны , штангісты і баксёры са спорттаварыства АСАВ IAXIМу , аднойчы на танцах адлупцавалі маладых энкавэдыстаў . Пасьля чаго , далей ад граху , падаўся на Азоўскае мора , у Таганрог , яшчэ застаў там казакоў у башлыках , з іх характэрным гоманам .
Вярнуўся ў Менск напярэдадні вайны ... і тут сустрэў танкі Гудэрыана .
Загрымеў у нямецкі канцлагер , дзе аднойчы цыбаты , рабы мужык , гледзячы яму ў вочы , сказаў : «Нешта рожа твая мне не падабаецца . Ці не жыдок ты часам ? Вось заўтра скажу каму трэба , глядзіш , пайку мне і павялічаць ...». Але заўтра для рабога ўжо не надышло . Бацька меў склад цела рымскага легіянера , насіў піяніна на сьпіне , гнуў пятакі пальцамі ...
Потым былі жахі акупацыі , зноў прыход рускага войска , трэцяга рускага войска ў ягоным жыцьц i.
Паранаідальна -актыўны капітан СМЕРШу на допыце крычаў :«Чаму , застаўшыся на акупаванай тэрыторыі , вы працавалі на ворага ?»
«Усе павінны былі дзесьці працаваць , інакш – лагер », – адказваў яму бацька .
«Вы павінны былі лепш застрэліцца , чым працаваць на ворагаў Радзімы і Сталіна !»
Бацька нічога не сказаў у адказ , разумеў , бескарысна .
Наперадзе ў яго былі штрафбат і ГУЛАГ .
За яго скажу я .
У імя чаго ён павінен быў абарваць сваё жыцьцё ? У імя нейкага кавалку зямлі , названай гучным словам «Радзіма »? У імя грамадска -палітычнага ладу той краіны , каштоўнасьці якой сёньня абсьмяяныя і пагарджаныя нашчадкамі ? Або ў імя кіраўніка гэтага ладу , як i дзеля свайго капрызу загадаў узяць Берлін менавіта да 1 траўня , заплаціўшы за гэта дзясяткамі тысячаў жыцьцяў ?
Дзеля ўсяго гэтага ён павінен быў скончыць сваё жыцьцё , і тады б не было і мяне ...
Бацька падаваўся мне радавым бясколерным чалавекам , які жыве ў сьвеце чорна -белага кіно , як і ўсе яны . Сьціпла апранаўся , сьціпла паводзіў сябе , рабіў усё , як трэба . Пісаў віншаваньні на ўсе «чырвоныя » сьвяты радні , хваліў Брэжнева , над якім усе мы сьмяяліся . Але толькі цяпер я зразумеў , што яму было з чым параўноўваць , ён жыў у іншай сістэме каардынатаў , мерыў іншымі меркамі , валодаў сістэмай першасных знакаў быцьця , яе базавымі каштоўнасьцямі , м iма якіх мы , сёньняшнія , пралятаем .
Толькі цяпер я ўсьведамляю , што ён быў чалавекам бліскучай жыцьцёвай тактыкі , якая дазволіла яму перажыць дзьве вайны , бандытаў , трыццаць сёмы год , два лагеры . Аднойчы , кал i мне было пяць -шэсьць гадоў , ён упершыню адлупцаваў мяне рамянём . Я езьдзіў у вёску да радн i, дзе аднагодкі навучылі мяне «вялікаму і магутнаму ». Памятаю , неяк увечары , сядзім , глядзім тэлевізар , а я старанна каментую , што адбываецца на экране «трохпавярховымі » выразамі ... памятаю як выцягнул iся твары родных , бацьку , што ідзе з папругай на «зайчыка », які выдаў сябе з трыбухамі ....
Маці .
У яе быў ясны і спакойны ў сваёй высакароднай скрусе погляд . Часам я адчуваю знаёмы пах яе парфумы . Так пахла тое далёкае жыцьцё , так пахне тваё мінулае ...
Маладосьць майго сына прыходзіцца на супрацьстаяньне «Біблія -Каран ».
Мая маладосьць прыйшлася на супрацьстаяньне «СССР -ЗША ».
Яе маладосьць «Сталін -Гітлер ».
Мяне заўсёды зьдзіўляла , чаму некаторыя яе фатаграфіі датаваныя 1942-43 гадамі . Гады акупацыі . На іх яна з купкай аднагодак . Гарэзныя , вясёлыя , прыбраныя , з кветкам i. Чаму гэтыя фатаграфіі на нямецкай фотапаперы ? Тыя , што зроблены ў атэлье , гэта зразумела . Але на прыродзе ! У каго з мясцовых жыхароў тады наогул мог быць фотаапарат . І пытаньне ўсіх пытаньняў : як магла яна , уладальніца такога носу , смуглай скуры і чорных , павойных валасоў пазьбегнуць гета ? Знакамітага менскага гета ... Памятаю , як распавядала , што яе , схапіўшы на вуліцы ў падазрэньні на «жыдоўку , што хаваецца », людзі з “Hiwi” – “Hilfswilliger” прывялі ў СД , але неўзабаве адпусьцілі . Нешта тут ня тое . І азначала гэта толькі адно . Што ў яе быў усёмагутны апякун . Немец .
Васіль Гроссман у сваёй кнізе «Жыцьцё і лёс » піша , што ў Сталінградзе ва ўсіх , ня толькі ў афіцэраў , але і ў простых нямецкіх салдатаў былі рускія жанчыны . Вось яна , праўда вайны ! У свой час Г iмлер спрабаваў наладзіць вытворчасьць сэкс -лялек для салдатаў на Усходнім фронце . З гэтага нічога ня выйшла і ён вярнуўся да традыцыйнай ідэі бардэляў . Ён быў у шоку , калі на нарадзе ваенных юрыстаў у траўні 1943 году даведаўся , што амаль кожны камандзір войск СС мае сувязь з полькай або з якой -небудзь іншай жанчынай на Усходнім фронце . Але зрабіць з гэтым нічога ня мог . У рэшце -рэшт , на сувязь арыйцаў са славянскімі жанчынамі махнулі рукой і думалі толькі аб адным , як забясьпечыць войскі дастатковай колькасьцю супрацьзачаткавых сродкаў .
А вайскоўцаў Вермахту абслугоўвалі франтавыя бардэлі . У савецкім войску н iчога такога не было , i таму гэта прывяло да таго , што гвалтаваліся ня толькі мільёны немак і полек , уключаючы 70-80-гадовых , але і савецкія жанчыны , вызваленыя з фашысцкіх канцлагераў .
Нядаўна ў Берліне сустрэліся дзеці вайскоўцаў Вермахту з некалькіх краінаў Еўропы . Дзеці розных народаў стварылі «Бюро дзяцей вайны ». У Даніі налічваецца тысячы такіх дзяцей , у Нарвегіі яшчэ больш , у Бельгіі дзясяткі тысячаў , больш за ўс iх у Галандыі —пяцьдзясят тысячаў . Як ні дзіўна , існуе і лічба дзяцей Вермахту з акупаванага СССР . Паўтара мільёны . Ні адна з жанчын не магла тады прызнацца , што бацька яе дзіцяці немец . Аборты былі забароненыя . Адзін з маіх сваякоў , які нарадзіўся ў Менску ў 1944 годзе , мае арыйскі профіль і харызматычны нораў . Адкуль гэта , пры яго кірпатых , ціхіх бацьках ... Што рухала немцамі , гэта зразумела . Можа быць , гэта мая першая і апошняя жанчына ... Часта так яно і было . Але што кіравала рускімі прыгажунямі , камсамолкамі ? Кім былі гэтыя прышэльцы для сямнаццацігадовай маладзіцы , якая трапіла ў вялікі горад з глухога беларускага хутару . Ні бацькі , ні маці жывых ужо не было , сёстры вывелі яе ў «сьвет ». На фатаграфіі тых гадоў яна вясёлая , паўнагрудая , яркая , як вясновая кветка , што заяв iла ўсім — вось я зьявілася на сьвет , сустракайце мяне . Дайце мне той кавалачак шчасьця , які належыць мне ! Я чую , як стукае яе маладое сэрца , сэрца жанчыны , якая верыць , што сустрэне ў гэтым горадзе сваю мару – шчасьл iвы лёс , яе абранага .
Хто ведае , можа i ёй пашанцуе , асабл iва , кал i яна сама сябе ў гэтым пераканае ...
Прышэльцы сталі для яе ўвасабленьнем рэкламных прыгажуноў з плакатаў АСАВ IAXIМу трыццатых гадоў . Тых бялявых , з блакітным i вачыма , станістых і жыцьцярадасных атлетаў у прыгожай уніформе , якіх краіна пасылала «штурмаваць далёка мора ». Немцы былі апярэджаныя гэтымі плакатамі , яны былі прышэльцамі з іншай планеты , носьбітамі іншай культуры , галантным i кавалерамі , як iя дарыл i кветкі і шакалад . Мясцовыя , нязграбныя , выглядал i неандэртальцам i на іх фоне , ды і тых было мала .
Вось песьня тых гадоў : «Маладзіцы , вайна дайшла аж да Урала , ах маладзіцы , што , маладосьць прапала ?»
Тры гады акупацыі .
Лёс сясьцёр і брата яна ня ведала . Потым аказалася , што цётка Марыя і цётка Надзя насілі зброю , падзялялі нягоды вайны нароўні з мужчынамі . Забівалі ? Магчыма . «З ваўкамі жыць , па -воўчы выць ». Брат з вайны не вярнуўся . Што думалі яны , маладыя дзяўчаты , на што спадзяваліся ? Фронт далёка . Лёс Масквы не вядомы . Часта бачылі сьмерць , часам —штодня . А побач ... Вось ён мужчына маёй мары , самец моцнага народу , які заваяваў наш край . Ён абароніць , за ім , як за сьцяной , у яго заўсёды ёсьць прадукты , карткі . А раптам пашанцуе , пакахае і павязе да сабе , у вялікую Нямеччыну ...
Ці верылі ў ідэалы камунізму , партыі , Радзімы ? Ня больш , чым тыя , хто ў перабудову выкінуўшы партбілеты , гандляваў гэтай самай Радзімай на разьвес .
Ці стане хто -небудзь іх асуджаць ?
Не асуджалі і тады , і потым . Нават галовы не галілі ім , як рабілі гэта пасьля вайны ў Польшчы і Францыі .
Пра вайну маці ўспамінала мала .
Вайна перайшла для яе ў тую зьменлівую , напалову выдуманую рэальнасьць , якую кожны стварае сабе сам . Мне , напрыклад , падаецца , што і я быў на фронце , у партызанскім атрадзе . Маці інтуітыўна выпрацавала правіла — успамінаць пра вайну гомеапатычна малымі дозамі , часам — толькі для таго , каб імгла рэтрасьпектывы адцяняла сёньняшні дзень . Міф аб вайне для яе разбурыўся , дзякуючы індывідуальнасьці чалавечага ўспрыманьня . У адрозьненьне ад франтавікоў і партызанаў , вайна страціла для яе арэол м iфалаг iзацы i, зьляцелі штампы . Вайна ператварылася ў тое , чым па сутнасьці і зьяўлялася — у жах . Бясконцыя выклікі сьмерці разам з вар ’яцк iмі захапленьнямі выратаваньня . Жыцьцё было адно на ўсіх , а сьмерць у кожнага была свая . Паводле прынцыпу : «Ты памрэш сёньня , а я памру заўтра ». Але кожны жадаў выжыць ...
Пасьля вайны яна ажыла . Стала вучыцца , займалася спортам . Уваходзіла ў зборную Беларусі па лыжах . Насіла шыракаполы фетравы капялюш , з вэлюмам на палову твару . Па -ранейшаму падабалася фатаграфавацца з сяброўкамі . Шукала , палявала за сваёй «палав iнай », прызначанай ёй Богам . У яе фотаальбоме засталіся фатаграфіі нейкіх мужчынаў у мятых двухбортных гарнітурах , глянцаваных афіцэраў ... канец саракавых , пачатак пяцідзясятых . Відаць ня лёс ёй быў ...
Але не здавалася , дзесяць гадоў змагалася , пакуль не сустрэла моцна зьб iтага бландына ў целагрэйцы і ботах , але з высакародным тварам арыстакрата . Па берыеўскай амністыі ён нядаўна выйшаў з лагера ... Гэта была яна , тая самая «палав iна », « i стануць двое як адно цела ...»
Дзядзька Лёня .
Дзякуючы яму , аповеды аб вайне я стаў слухаць раней , чым казкі .
Твар , як скамечаны папяровы ліст , маска з губчатым , сінім носам .
Погляд які вяжа , разоры маршчынаў , зьедліва -жоўтае іржышча драцяных валасоў , мова — саракаградусная настойка мацюкоў . Словы ён рэзаў яркай і траскучай зваркай , яны стыгнулі , камянелі ў памяці . Памятаю , я люб iў у дзяцінстве замест цацак гуляць ягонымі ардэнамі і медалямі . У бацькі іх не было .
Яму кантужанаму , нельга было піць . Але ён часам піў запоямі . Бачу яго каля печы . Памяць у зімовыя доўгія вечары вярталася да яго перакручаным жмут aм трывогі і роспачы .
Ён сядзеў і ўтыкаў у глейкую цемрадзь за вакном свае бясконцыя пы таньні .
З яго апісаньняў нараджалася цалкам іншая праўда аб вайне . Як яна адрозьнівалася ад кніжных і кіношных штампаў ! Напаўняючы свае аповеды апантанай ашалеласьцю і коснаязыкай няскладнай мовай , ён імкнуўся выплакаць , палегчыць непраходзячы душэўны боль ...
...Хлеб рабілі з травы , кары і п iлавіньня , самагонку гналі з ласінага гною , ён служыў яшчэ і наркозам , калі адпілоўвалі канечнасьці нажоўкай , нічога іншага ў лесе не было . Рабавалі вёскі , ваявалі сябар з сябрам , жанчын у атрадзе пускалі па крузе ... Немцаў не баяліся , развучыліся баяцца .
Тыя ў лес ня сунуліся , гэта была ня іх тактыка . Толькі калі фронт ужо на блізіўся , сталі накіроўваць для барацьбы з партызанамі рэгулярныя воінскія часткі . Супраць партызанаў Віцебшчыны ў 1943 годзе ваявала цэлае войска выхадцаў з Расіі . І гэта не была армія Уласава . Гэтыя не баяліся нічога , маглі зімовай ноччу раптам атакаваць партызанскую базу ...
Дзядзька Жора .
Манументальны , як айсьберг .
Ён ваяваў яшчэ разам з Чан Кай Шы супраць японцаў .
Цяжкая , быццам камень галава , магутная сіла ў твары , вас iльковыя праталіны вачэй . Погляд без натугі . Чалавек , які ўмеў перакладаць аптымізм у разрад рэалізму . На паліцах яго эмоцыяў лянота перабірала павольна абрыўкі думак . На рыбалцы ён мог сядзець гадзінамі бяз руху , часам падавалася , што яго цела ўяўляла сабой абалонку , гаспадар якой адлучыўся па справах . Ён быў нешматслоўны , слоўнікавы запас насяляў яго глыбока ў сярэдзіне . Ён выпраменьваў татальны пазітыў , крэдыт яго самавалоданьня ніколі не сканчаўся . Яму падабалася выступаць у школах , начапіўшы ўвесь свой вялізны гербарый ордэнаў і медалёў . Патрабавальна вучыў мяне любіць Радзіму , ён – чалавек , як i на сто адсоткаў уп iсаўся ў яе пракрустава ложа .
Я тады напітваўся яго нягучнай праватой , ад якой на душы рабілася лёгка і спакойна . Усё ж хацелася спасьцігнуць сакрэт таго залатога сячэньня , якое дазваляла яму хадзіць па штармах жыцьцёвага мора , як па сухому ...
Як не хапае твайго штурмавіка , дзядзька Жора , на гэтую зграю , што грызецца з -за месца каля кран iка на трубе з нафтай , у разграбленай імі краіне .
А памятаеш , колькі мы з табой таран i і сулы на Азоўскім моры пера цягалі !
Прабач , я так і не ўпісаўся ў тваю сістэму , дзядзька Жора , i цяпер , лаўлю сулу ў Шпрэ i, толькі завуць яе тут Zander...
Ты не крыўдуеш на мяне , стары рыбак ?
Я заўважыў , што многія з тых , хто наогул ня ведаў в aйны , да «вечару » свайго жыцьця становяцца цьвярдзей . А яны мякчэл i. Асабліва мацёрыя франтавікі . Людзі , як iя адкрывал i пасьля бою кансервы штыкам i ў крыві , былі мяккія і добрыя да канца жыцьця . І сам aй мяккай і добрай сярод усіх была цётка Марыя .
Лёгкае , танцуючае цела , сетка горка -вясёлых маршчын вакол пралескавых вачэй , што вылучаюць цеплыню . Прырода жыла ў ёй як сьвятло паміж дрэвамі . Усё ў ёй было прасторна , сьветла , ціха ... Здавалася , яна несла лёгкі цяжар шчасьця . У яе з Васілём С iдзяк iным , партызанскім камандзірам , было пяцёра дзяцей . А папярэднія пяць загінулі ў яе на вачах , у с oр aк трэцім на Лагойшчыне , у блакаду .
Яны жылі бедна , але лёгка і проста . Чаму ?
Ведалі кошт праўдзівых пакутаў , пасьля якіх усё было лёгка . Ня ведалі пра сваю беднасьць , усе вакол так жылі . Лёгка праходзілі праз каравую ісьціну сонных хрушчоўскіх будняў . Хоць і былі раскрыжаваныя паміж грубым побытам і татальнай ідэалогіяй , ахвярамі сябе не лічылі . Была страха над галавой , на вуліцах не стралялі , было што апрануць і што паесьці . Ніхто не імкнуўся выкарыстаць сёньняшні пастулат : «Усе ў гаўне , а я ў белым касьцюме ».
Ніколі не крытыкавалі ўладу . Адзначалі ўсе яе чырвоныя дні каляндара , радаваліся і напіваліся . Кніг чыталі мала , у асноўным рускую класіку . Кнігай кніг была сталінская «Кніга аб смачнай і здаровай ежы ».
Ведалі правіла : « Памнажаеш веды – памнажаеш скруху » і « Менш ведаеш – лепш сьпіш ».
Ведалі , што жыцьцё – барацьба , часам – бой .
Не дажылі да песьні БГ : « Нам паўтаралі , што жыцьцё – гэта бой , але па новых дадзеных разьведкі , мы ваявалі самі з сабою ». А калі б і чулі , сэнс яе не зразумелі і не прынялі б .
Нацыянальная розьніца калі і была , то ў лёгкай форме , не такая , як зараз . Антысем iтызму не было , былі толькі анекдоты пра жыдоў . Паважалі ўчастковага тэрапеўта Гольдберга , які хадзіў па хатах узімку і ўлетку .
Польскія , беларускія , рускія , яўрэйскія , татарскія дзеці гулялі разам , як пад маім акном гуляюць турэцкія , арабскія , кітайскія , афрыканскія , нямецкія ... «Я жыд , я даўжэй буду жыць , а ты , яўрэй , памрэш хутчэй » — гучала ў дзіцячай кампаніі .
Нагадваю , гаворка ідзе аб Менску 50-60-х гадоў .
Разводаў у іх асяроддзі не было , жылі разам да самай сьмерці . Разам выжыць было лягчэй , і гэтае ўяўленьне аб правілах выжываньня ўвайшло і мне ў кроў . Ніколі не былі за мяжой , не вучылі і ня ведалі замежных моваў , так зьлёгку , польскую і ідыш . Хаця не , хлушу , некаторыя ведалі пару дзясяткаў словаў па -нямецку , кшталту : «Хенде хох !» Толькі маці гаварыла па -нямецку бегла . Паміж тым , самі таго ня ведаючы , ужывалі вялізную колькасьць нямецкіх словаў , якія зьяўляюцца састаўной часткай беларускай мовы – “дах , шп iталь , фарба , цукар , цэгла , ганак , цэбар , швагер ”... Паміж сабою размаўлял i на «трасянцы » – сумесі беларускай і рускай .
Лазьня — гэта асобная песьня , бяз лазьні сур ’ёзная гутарка не вытанцоўваецца . Мыліся ў грамадскіх лазьнях , дзе ў усіх было аднолькавае мыла — шэрае , аднолькавыя жалезныя тазікі -ражк i, аднолькавыя белыя рушнікі і аднолькавыя бярозавыя венікі , з якімі ішлі па вуліцы , засунуўшы іх пад паху . Раз маці ўзяла мяне , пяцігадовага , з сабою ў жаночае аддзяленьне . Шматгалосы гул , віслы ў парным , туманным паветры , шматгучны плёскат вады вакол , бляшанае бразганьне ражак аб камень доўгіх лавак . Чарга каля двух кранаў з вялікімі , драўлянымі ручкамі . Памятаю тоўстых цётак з вялізнымі цыцкам i, у райтузах да калена , у доўгіх белых камбінацыях , некаторыя прышп iльвал i панчохі да трусоў , калготак тады ня ведалі ...
— Навошта ўзяла такога вялікага з сабою , ён усё разумее !
У мужчынскім аддзяленьні памятаю мужыкоў без адной рукі або нагі , усе ў чорных трусах да калена і белых саколках . Памятаю , я баяўся парыльн i, больш адной хвіліны там ня мог вытрымаць . Усё зьдзіўляўся , як гэтыя голыя мужыкі ў фетравых капялюшах , сядзяць там цэлую гадзіну і лупяць адзін аднаго венікамі ...
Мужчыны павінны былі стрыгчыся пад «канатку », а жанчыны насіць доўгія да пояса валасы , якія запляталі ў косы , укладвалі ў вянок на галаве , як Юлія Цімашэнка . Улетку варылі сочыва ў вялікіх медных тазах з маліны , якую зьбіралі самі ў лесе . Сушылі грыбы і ягады . На зіму квасілі капусту ў вялікіх дубовых бочках , у такіх жа ставілі і салёныя агуркі . Дарэчы , усяго гэтага навалам і тут , у Нямеччыне , але па смаку — саступае . Ці то бочкі ў немцаў ня тыя , ці то смакавыя адчуваньні дзяцінства іншыя .
На сьвяты варылі халадзец , які атрымл iваўся малочна -белым , у якім было шмат часнаку . Самі рабілі каўбасу , якую называл i «пальцам пханая ». Нямеччына – радзіма каўбасы , але роўнай той , памятнай з дзяцінства , я яшчэ не сустракаў . На вялікдзень пяклі калачы , вялізнай , неверагоднай вышыні . Разнастайнасьцю кухня не адрозьнівалася , галоўнай на стале заўсёды была бульбачка , праўда ў вял iк iм выбары : ад дранікаў да невядомых у Расіі «цэпел iнаў ».
На застольлях сьпявалі пад гармонік «Вот кто -та с горачки спустился », «Чаму ж мне ня пець ». «Бывайце здаровы , жывіце багата ». Танчылі вальс і танга . Круцілі пласьцінкі з песьнямі Шульжэнк i і Уцёсава , заходніх песьняў наогул ня ведалі ... Куплялі адзін тэлевізар , адзін халадзільнік , адзін набор мэбл i на ўсё жыцьцё . На сьценах віселі карціны выкананыя алеем па шклу , з белымі лебедзямі на чорнай вадзе , рэпрадукцыі карцін Шышкіна «Раніца ў хваёвым лесе » і Крамскога “Незнаёмка ”. Ва ўсіх усё аднолькава . Аб тым , што ёсьць нейк i абстрактны жывапіс , нейкі там Пікасо , ніхто і паняцьця ня меў ...
Парнаграфію ведалі , памятаю бачыў у мужыкоў чорна -белыя фатаграфіі , некаторыя размаляваныя анілінавымі фарбамі , некаторыя з класічных карцінаў тыпу «Дана i» Рэмбрандта . Калі брат , марак , у канцы 70-х прывёз першы «Playboy” – яны былі ў шоку . Але слова «порна » ня ведалі , i тым больш «софт -порна », «хард -порна », «групэн -сэкс » і г .д . Зараз , калі я пішу гэтыя радкі , у Нямеччыне заведзены справы на 12 тысячаў аматараў дзіцячай парнаграфіі , і гэта не шакуе грамадства . А яны б ніяк ня ўцям iл i, што можна з пяцігадовымі дзецьмі рабіць ... Бачыл i б яны «нармалёвы » сёньняшні порнажурнал , дзе якая -небудзь хвацкая цётка «трахаецца » адразу з пяцьцю партнёрамі , проста не зразумелі б , навошта . Уласна і слова такога «трахацца » ня ведалі . Нават слова «блакітны » ня ведалі . Як і гей , трансьвестыт , трансэксуал , фетышыст , мінет , цёлка . Ня ведалі ніяк iх там «траўка , кайф , хохана , стафф , нарката , экстазі , перадаз iроўка , наркадз iлер , шырнуцца , рухацца па вене , СНІД , гламур , піар ,VIP...»
А заадно і словаў «стрэс », «дэпрэсія » з прыстаўкай «перманентная », або «падлеткавая ». Ня ведалі гэтак жа словаў «цэлюл iт » і «эмансіпацыя », і жылі адпаведна .
Вось чаму ў нас былі добрыя і любячыя маці і бабулі . Ім пашанцавала , яны не былі знаёмыя з гэтым слоўным трызьненьнем , здольным разладз iць разумовую арыентацыю нармалёвага чалавека . У іх галовы не намяло гэтага сьмецьця сучаснай цывілізацыі ...
Яны вадзілі мяне ў наш старэнькі драўляны кінатэатр «Вымпел » на «Гусарскую баладу », «Верных сяброў », «Два плюс тры », «Карнавальную ноч ». Гэтыя фільмы майго дзяцінства я з задавальненьнем гляджу і цяпер . Любы з іх варты ўсіх разам узятых сёньняшніх «Брыгад », «Ваўкадаваў », «Бандыцкіх Пецярбургаў » і ім падобных . Гэта былі фільмы іншай цывілізацыі .
Я заўсёды дзівіўся іх жыцьцёвай сіле і ўстойлівасьці , яны нібыта былі забясьпечаныя іншай нервовай арганізацыяй . Ніколі не памятаю , каб хтосьці з іх скардзіўся на бяссоньн iцу . Пісалі лісты сваякам , часам па некалькі ў месяц , і гэта аб ’ядноўвала іх значна лепш , чым нас сёньня тэлефон , кампутар , курс еўра або даляра і мексіканскія серыялы . Люб iл i адз iн -аднаго толькі за тое , што жывуць побач , а не за выгаду або таўшчыню кашалька . Грошай не зьбіралі , не станавіліся іх рабамі , іх арганізмы не былі неадпаведна зношаныя грашыма ...
— Якое цяжкае сёньня жыцьцё ! — скардзяцца немцы адз iн -аднаму , лежачы на пляжах Маёрк i.
— Я б не хацела , каб мае дзеці спазналі гэтае страшнае жыцьцё ! – прызнаецца маці , якая забіла нядаўна пяцёх сваіх дзяцей ...
Гэтыя людзі пражываюць ва ўласных катэджах , заваленых бытавой апаратурай , патрэбнай і не патрэбнай , у кожнага свая машына ...
А ў іх тады не было нічога , акрамя абавязковай радыёкропкі , халадзільнік убачылі ў канцы жыцьця , хатняга тэлефону некаторыя так і не дачакаліся ...
Але яны былі шчасьлівымі людзьмі .
Ясна ўсьведамлялі і прытрымліваліся сюжэту свайго існаваньня .
Для іх мэтай жыцьця было проста само жыцьцё . Не блукалі ў пошуках шчасьця , якое прадаецца на разьл iў , іх шчасьце звалася здабыцьцё душэўнай раўнавагі і рэальнасьці гамеастазу , жыцьцё ў згодзе з самім сабой , з саюзам усьведамленьня і падсьвядомасьці . Валодалі майстэрствам жыць побач , разам , сакрэт якога сёньня многімі страчаны . Мабыць , нешта парушылася ў людскім уяўленьні аб шчасьці . Яны ўсё прымалі спакойна . Любыя чалавечыя ўчынкі , любое словаблуддзе . Спакойна праходзілі дыстанцыю ад каханьня да страты , ад страты да набыцьця . На адных вагах у іх былі абломкі вясёлых сьвятаў і асколкі горкіх сьлёз ... Былі не анёлы , многа пілі , часта ўжывал i мудрагелістыя мацюк i. Але ведалі свой маштаб . Спакойна існавалі ў выбранай сістэме каардынатаў . Струмень жыцьця не вадзіў iх , яны яго вадзілі .
Інстынкт самазахаваньня працаваў у іх у біялагічным рэжыме . Нават кал i iм давялося прайсьц i праз неверагодныя выпрабаваньні , засталіся вернымі простым чалавечым ісьцінам — любоў , вернасьць , дабро , справядлівасьць . Разьмяркоўвалі ўсё ў жыцьці раўнамерна на графіку падзеяў так , каб выходзіла роўная , плаўная лінія , бяз рэзкіх скокаў і падзеньняў .
Ня толькі бацька , але і ўсе яны падаваліся мне тады прэснымі , маркотнымі людзьмі , як iя вырасьл i па сьвістку ў этыцы абмежаваньня і зьневажаньні , якія ляцяць на аўтапілотах па жыцьці . Ніякіх бур і запалу . Проста водарасьці нейкія , як iя мірна пагойдвал iся на глыбіні свайго ўнутранага спакою .
Але калі жыцьцё валіла мяне з ног , я прыпаўзаў і залізваў раны , паклаўшы галаву ім на кален i.
Валодалі здольнасьцю зьняць любую праблему , разумна разважаць , расстаўляць усё па сваіх месцах , рабіць толькі правільныя ўчынкі .
І сакрэт гэтай правільнасьці знаходзіўся дзесьці за межамі майго разу меньня !
Ich verstehe nicht!
Яны не вучылі мяне , але іх вопыт , іх справы , ляглі тады кудысьці на дно маёй душы , у яе схованкі , і зараз прасочваюцца па кроплі на паверхню ...
На шчасьце , ня многія дажылі да ельцынскай эпохі , бязьлітаснай да старых . Ніхто з іх не дасягнуў васьмідзесяці гадоў . Адышл i усе , быццам згаварыўшыся , адзін за друг iм у 80-х гадах .
Спакойна рыхтаваліся да сьмерці , практыкаваліся ў пакорнасьці да лёсу , як і ва ўсякім іншым мастацтве . Рыхтавал iся , сыходзілі ў апошнюю сваю восень ціха , павольна , як возера рыхтуецца да зімы . Гутарак і філасофстваньняў на гэтую тэму пазьбягалі .
Проста часам хто -небудзь , купляючы новае паліто , мімаходзь кідаў : «Гэта апошняе ».
Або : «Вось памру , усё што на кніжцы табе застанецца ».
Але несумненна думалі , як будуць пераходзіць мост праз Стыкс , як будуць гандлявацца з Харонам , каго перавязе першым , каго другім да тых апошніх варотаў , у якія ня трэба біцца . Павольна рыхтаваліся да шлюбу са сьмерцю . Да існаваньня толькі ў маёй памяці , да гутарак са мной унутры мяне .
Не шукалі спосабаў амаладжэньня . І не таму , што іх ня ведалі , а таму , што тады , у той ГАЛОЎНЫ РАЗ , сьмерці пазьбеглі , і гэтага было досыць . Ніякіх крэмаў , ласьёнаў , масак для твару ў іх не было , «дэз iкаў » таксама не памятаю . Толькі «Трайны адэкалон ». Мне тады падавалася , што гэта наогул быў адзіны адэкалон у той час .
Былі шчасьлівыя ад таго , што ведалі , памруць у сва iм ложку ў асяроддзі блізкіх , ня важна , у бальн iцы або дома , пахаваныя будуць на могілках , а не ў брацкай магіле , расстрэльнай яме , балоце , у печы крэматорыя , канцлагеры ...
Сыходзілі з пачуцьцём выкананага доўгу , з годнасьцю людзей , выканаўшых сваё прызначэньне на зямлі . Выжылі ў вайну , стварылі сем ’і , нарадзілі дзяцей , вывелі іх у людзі , дачакаліся ўнукаў ...
Неіснаваньне закралася ў іх жыцьцё даўно . Спакваля , цішком . Іх жыцьц i былі складзеныя ў штабел i, не для іх , для іншых , але целы ўсё яшчэ знахо дзіліся ў старой прасторы , як пні на месцы высечанага лесу . Іх аднолькавыя гадзіньн iк i маркі «Прамень » усё яшчэ ішлі , але час ім ужо не належыў . Яны сталі справай выпадку , прыватным мінулым . Маятнік ценю кіўнуўся ў іх бок , каляіна скончылася ...
Усё гэта я запомніў , хоць і быў малады . Я толькі фатаграфаваў і пакідаў негатывы на сятчатцы вачэй , запісваў кампакт -дыскі на адваротным баку падсьвядомасьці . І зараз выяўляю ўсё гэта на вялікім экране плазьменнага TV майго жыцьцёвага досьведу . Бачу , як яны павольна вучыліся ня жыць , як рыхтаваліся да гэтага , адкладвалі грошы на пахаваньне , апраналі старэчую вопратку , набывалі кульбачкі , высяляліся з уласных галоў . Іх марудлівыя гады апускаліся ў багну будняў ...
Памятаю гэты іх апафеоз смутку , які ня спраўдзіўся . Пакорнасьць , якая вяршыла iх лёс , прымала безвыходнасьць перад цішынёй , што набліжаецца . Сьмерць — як варонка ад снараду . Яна запаўняецца толькі з цягам часу і ніколі да канца . Яны сышлі і не вярнуліся проста таму , што намацалі маленькія патаемныя дзьверы ў сьцяне , зазірнулі ... і апынуліся ў таямнічай гармоніі іншага боку быцьця .
Анёлы -навігатары перасталі пракладаць ім шлях . Яны ператварыліся ў ба рэльефы , якія пайшлі ў камень , у м iкеланджалауск iя фігуры сну , пагружаныя ў тканіну часу . На iх сайт прыйшло прызнаньне i збаўленьне – вечнасьць . А гэта ўжо м iнулае . Аспрэчваць яго н iхто ня здольны , а тым больш , ня здольны выкуп iць .
А яшчэ я думаю , што ім пашанцавала . Яны былі шчасьлівыя .
Шчасьлівыя , што перажылі вайну , засталіся цэлымі і здаровым i.
Шчасьлівыя , як усе , хто жыве ва ўласным вымярэньні , па ўласнай шкале каштоўнасьцяў , апрабаваных жыцьцём .
Шчасьлівыя , як і ўсе , хто жыве ў свой тэрмін .
Чалавек прыходзіць на гэтую зямлю , ня маючы нацыянальнасьці , расы , радзімы , партыйнасьці . Ён не нараджаецца наркаманам , садыстам , нацыстам , экстрэмістам . Адны нараджаюцца ў багатай краіне са сталымі традыцыямі дэмакратыі і гуманізму , а іншыя наадварот — у беднай , з дыктатурай і таталітарным рэжымам . Але ўсім ім даводзіцца прайсьці свой шлях на зямлі так , як гэта запланавана творцам . Ім было запланавана ўзважваць чалавечыя жыцьці . І свае , і чужыя . Стаць і ахвярай і катам . Штурмавікі дзядзькі Пеці і дзядзькі Жоры прасавалі нямецкую зямлю .
Яны адпомсьцілі за ўсіх . Бог зрабіў іх сваёй каральнай рукой .
Ім пашанцавала .
Маці пашанцавала — яна ня трапіла ў «Яму ».
Бацьку пашанцавала — яго жыцьцё не прайгралі ў карты крымінальнікі ў лагеры .
Цётцы Надз i пашанцавала — яе параненую ня зьел i ў тую зіму сорак трэцяга , калі іх атрад трапіў у блакаду .
Дзядзьку Жору пашанцавала — у тым ба i над Кітаем ён прыняў дакладнае рашэньне і ня быў расстраляны перад строем потым , пасьля бою .
Цётцы Мані пашанцавала — яна прайшла ўвесь Сталінград бяз драпіны .
Дзядзьку Пецю пашанцавала – яго падбіты самалёт усё -ткі дацягнуў да свайго аэрадрому .
Дзядзьку Лёню пашанцавала – тады пад Кенігсбергам яго танк стрэліў першым .
Не пашанцавала тым , іншым , у каго стралялі яны , і ў чыіх хатах зараз жывем мы ...
Сёньня я дасягнуў ужо таго ўзросту , калі гады зьмяняюць нумары з кулямётнай хуткасьцю . Люстэрка па раніцах часта хлусіць : «Гэта ты проста ня ў форме , але да абеду ўсё будзе о ,кей ».
Я гляджу ў вакно .
Яно абдымае стракатасьць стрэх .
Непадалёк віднеецца вежа Karstadt на Hermann Platz.
У красавіку 45-га фрацузск iя эсэсаўцы пад камандаваньнем капітана Анры Фене , падбілі там з фаўстпатронаў чатырнаццаць савецкіх танкаў . Пасьля чаго пераапранул iся ў грамадзянскае адзеньне i выдалі сябе за прымусовых працоўных .
Шчасьл iва дажывалі потым сваё ў Францыі ...
У акне сфакусаваліся дзьве перасякальныя ў ідэальна збалансаванай кропцы бясконцасьці . Гарызантальная бясконцасьць часу і вертыкальная бясконцасьць будынкаў усіх эпох .. Нямеччына – кажу я , і час пачынае расьцягвацца , як гумовая ... Чпок ! — час расьцягнуўся да мяжы і са звонам лопнуў ...
Шэраг файлаў з мінулага жыцьця сьцерліся ў галаве . Ці было гэта ? Ці жыў я ў той хаце ?
Можа гэта быў толькі сон ? Куфар з чыімі ўспамінамі ста iць ў мяне пад ложкам ? Хто яго забыў ? Магчыма Артур разам з іншымі рэчамі ...
За вакном iдзе сьнег .
Мароз стромка пасыпаў сольлю зялёныя кусты і траву .
Узрываюцца навагоднія петарды .
Натужліва гундосіць паліцэйская сірэна .
У бэзавым зьмярканьні , скрозь мудрагелістыя хітраспляценьні зацярушаных сьнегам галінаў платана , у вокнах насупраць , гараць калядныя зоркі .
Над галавой ста iць яркі , зьзяючы ілюмінатар месяца .
Сьнег падае і на мяне , і ня толькі зьверху , але і знутры .
На задворках маёй cьвядомасьц i гуляе CD пад назовам «Berlin». Я «падсеў » на іголку тэлевежы з Alexander Platz, шпілі цэркваў беспамылкова знаходзяць цяпло маіх венаў ... Ц i было ўвогуле тое жыцьцё ? Было : для кагосьц i яно стала яваю , а для кагосьці – крохк iм фотаздымкам . У спадчыну дасталася змучанае кампрам iсам i з рэальнасьцю сумленьне , змучанае хуткасьцю бегу жыцьця сэрца ...
Здымаю слой за слоем напластаваньне часу . Для мяне яно не існуе , як не існуе і адлегласьць . Плынь сьвядомасьц i, вызваленая мной , кружыць вакол , зацягваючы ў вір .
Нешта ўчапілася за краёк памяці ...
Вуліца павольна тоне , расплываючыся ў часе ... будынкі разбураюцца , абсыпаецца цэгла , тратуараў не відаць , толькі сярэдзіна дарогі вольная . Па ёй ідуць танкі Т -34.
Шмат танкаў . Яны ідуць бязгучна , нібы прывіды . Ідуць ад Hermann Platz праз маю Prinzen Strasse, на канцылярыю Гітлера ...
Яны нават не падазраюць аб маім існаваньні , яны аддзеленыя ад мяне не фізічнай дыстанцыяй часу , а безданьню духу . Я выразна разумею , што гэта адбываецца шэсцьдзясят гадоў таму назад , гэта сьлед , які застаўся на сятчатцы вачэй таго , хто жыў у гэтай кватэры , чый дзёньнік захоўваецца ў мяне . І тое , што гэтае сьледства незвычайнай экзальтацы i духу . Толькі памяць ратуе чалавека ад бясьсьледнага расьсейваньня ў прасторы ...
З кожным годам тое далёкае сыходзіць , губляе афарбоўку , становіцца пляс катым . Я стаў , ужо набліжацца да іх узросту , якімі яны сфакусаваліся ў аб ’ектыве маёй памяці . Стаў шмат ведаць , умець , разумець ... адсоўваць на паліцу ўспамінаў . Пачынаю адмаўляцца ад тых правілаў , якія раней здаваліся нормай ... Часам задаюся пытаньнем , — ц i зразумелі б яны мой УЧЫНАК , маю эміграцыю ? Мне падаецца , што зразумелі б .
Асабліва калі б даведаліся , што «ТЫХ » немцаў больш няма . Вайна была для іх нейкай змрочнай гульнёй у хованкі са сьмяротным зыходам . Слова «немец » у іх жыцьц i было раўназначна слову «сьмерць »... І потым усё сваё жыцьцё яны былі асуджаныя вызваляцца ад гэтага грузу .
Немцы – народ , як i навучыў чалавецтва філасофіі , які падарыў геніяў музыкі ...
Як тут мог узрасьц i Гітлер !?
Такое немагчыма было зразумець , а зразумеўшы – немагчыма з гэтым жыць .
Хто будзем мы для іх ? Цывілізацыя , якая праз самаразбурэньне спрабуе знайсьці сябе ? Людзі , як iя малююць нярвовую лінію дэпрэсіі са знакамі пунктуацыі ... ідзем праз гады , па выгнутым варонкай калідоры , увешаным крывымі люстэркамі , бяжым па каналізацыйных трубах . Праходз iм м iма сяброў , набліжаем да сябе ворагаў , радуемся ўзьлёту , які становіцца падзеньнем ...
Жывем з раскурочаным i ахоўнымі механізмамі , загнанымі ў глыб вечнымі праблемамі . Ня можам пазьбегнуць цынізму . Ён – наш сродак зносінаў , ён неабходны нам , каб проста даказаць , што з намі ўсё ў парадку .
Замотваем унутраную пустэчу дрэс -кодам . Існаваньне ў атмасферы пустэчы . Псіхалагічную напоўненасьць гэтага існаваньня шукаем у пагоне за рэчамі і забаўкамі .
Людз i, целы у якіх знаходзяцца ў разнос з душой ...
Чаму дарогі , якія мы выбіраем , не заўсёды выбіраюць нас !
Чаго дасягнулі мы з нашай прагай ідэалу , абсалюту , цуду ?
Чаму пошук гэты носіць празьмерна ілюзорны , самазьн iшчальны характар ? І ў вын iку – ні шчасьця , ні гармоніі , ні спакою .
А яны , у адрозьненьне ад нас , тых , хто ўсё жыцьцё чакае , што вось -вось пачнем жыць , проста жылі кожным днём ...
Я ведаю , яны не адышлі ў нябыт , як камяні ў глыбокую студню . Проста яны аднойчы зазірнулі за далягляд ... і не вярнуліся . Яны чакаюць нас там , дзе ня будзе ўжо ні гадоў , ні дзён , ні хвілінаў . Але кожная хвіліна нашага жыцьця , усе нашыя справы і ўчынкі запісаныя Тым , хто будзе нашым суддзёй . Яны сышл i бясконца далёка , але пры гэтым чуюць нас кожнае iмгненьне ...
Я ведаю , там яны зноў разам , у нашай старой хаце , на маленькай вулачцы , патанулай у квітнеючых вішнёвых садах . Зьбіраюцца за старым сталом пад вялікім памаранцавым абажурам , дзеляцца навінамі , радасьцямі і нягодамі .
А пакуль мы , наступныя , застаемся ў прыцягненьні вялізнага шару , дзе ў кожнага , над шэрым попелам радасьці і гора , зьзяе свая зорка ...
Летаргічнае бязмоўе ... перакручаныя стрэлкі гадзіньн iка ... недап iты кубак в iна ... сэрцабіцьцё цемры ... скальпель , што бяжыць па прасторы часу ... абрыўкі сноў вачамі Бога ... дагарэлы круг імёнаў ... палёт у мінулае , як у студню ... вера ў бясконцасьць кожнага імгненьня на Зямлі ... усё , што магу ...
Nota Bene... Берлiн, 2008 г.
|
