Я хацеў бы спаткацца з вамі на волі…
* * *
Бабуля ў вагоне сядзіць ля вакна,
бароніцца кніжкай ад сну.
За вокнамі цемра, а ў кніжцы вясна,
і сэрца гукае вясну.
Бабуля чытае ў вагоне старым
пра годных і добрых людзей,
і ў кожным радочку “свабодай гарым”,
і вочы глядзяць маладзей.
Бабуля чытае ў вагоне метро
пра свет без няволі й хлусні,
што зло не навечна і прыйдзе дабро
з мараллю на белым кані.
Дарма, што на станцыі ўзброены таць
чакае бабулю, дарма.
У краі захопленым нельга чытаць,
ды ўлады над кнігай няма.
Плыве карабель праз касмічны туман,
і любы на тым караблі…
Дзяўчынка чытае свой першы раман,
як першы раман на зямлі.
1.03.2021, Менск
* * *
Хлопцу радасць – цырк і арэна,
дзе цыркач катуе сабак.
А пачуў, як сабаку дрэнна, –
і равеш над вершам, слабак.
У падлетка ўсё пад капірку,
толькі біўся нашмат люцей.
А над кнігай – рыдаў, бо ў цырку
імператар мучыў людзей.
Час ідзе, ты ўжо не падлетак
і даўно над кніжкай не роў.
Ды ўсё болей наўкола клетак
і ўсё больш у клетках сяброў.
Як бы так напісаць пра краты,
пра свабоду, муры і турму,
каб усе дарослыя каты
зарыдалі, як над Муму?
Покуль свет, пякельны і боскі,
непісьменна кроіць душу,
расстаўляю кропкі і коскі
і не плачу,
проста пішу.
18-19.02.2021
* * *
Вароны сплялі гняздо
насупраць твайго балкона.
Паўгода чакаў Гадо,
а знак падае варона.
Дарма, што зноў халады, –
чакае самца саміца.
Ты нос павесіў з нуды,
а свет не можа стаміцца.
Спярша прыносяць галлё,
пасля пачынаюць гульні,
а потым крыкне пісклё –
і стане цяплей і ўтульней.
Спяшаешся, дуралей,
загнацца, дзе ты і што ты, –
а сонца свеціць далей,
для самай марнай істоты.
Паменей спліну, месьё!
канец наперад вядомы,
ды ўсё-ткі робім сваё –
і свет не ведае стомы.
11.04.2021, Варшава
* * *
Бомж на Вуліцы Віні-Пуха
не губляе прысутнасці духу.
Адчувае сябе на шару
прэзідэнтам зямнога шару.
Мае лавачку для начлегаў
і павагу сярод калегаў.
А прачнецца зранку ў калюзе:
душ з пахмелля, вада – all inclusive.
Сустракае сонца вясною,
а астатняе – нажыўное.
Пільна сочыць, як сочыш ты,
як самец кліча самку ў кусты.
Уздыхае: “Бедная птушка!
У мяне іх цэлая стужка
у смартфоне… парам-парам…
Мне касцёл завёў інстаграм.
Бо жыву і ў зямным жыцці
там, дзе маем – паводле веры…
Але ўсім туды не ўвайсці,
бо ў кагось надта вузкія дзверы”.
15.04.2021
Эмігранцкая песня
Ты свет параўнаў з бальніцай,
дзе хочам змяніць пакой.
Адным – акно з навальніцай,
каб волю дастаць рукой.
Другім – малочныя рэкі
і проста ў вырай масты,
з якіх спяваюць нам рэгі
няскораныя каты.
Цяпер блаславі ці вылай
ілюзіі тых гадзін:
пайшлі па вясёлцы ў вырай,
а трапілі ў каранцін.
Нібы ў забытай паэме,
дзе слоў даўно не чутно,
дзве грацыі – Імі… ды Эмі…* –
у бел-чорна-белым кіно
сплываюць туды, дзе лепей,
у новы цудоўны свет.
Сляпянка з Вялікай Слепняй
з-пад веек глядзяць услед.
А свет гуляе з душою,
пакуль да мэты бяжым,
і робіць сваім чужое,
як дома – сваё чужым.
Мы дзівімся новым стылям,
мы дыхаем пра запас.
Гадзіннік пад іншым шпілем
паказвае іншы час.
З галінак чужой прасторы
збіраем гнёзды свае.
Жабрак з вясёлкавай торбы
надзею нам падае.
20.04.2021
* * *
Холад кусае пальцы
восьмы тыдзень вясны.
Снім на хаду, блукальцы,
недаснёныя сны.
Снег і вецер, праз коску,
падае – і пячэ,
робячы замарозку,
там, дзе баліць яшчэ.
Снег на скаргі ўвушшу і
на адчай уваччу,
быццам кажа “віншую”
вязню і ўцекачу.
Снег на сваркі і крыўды,
снег на слёзы матуль.
Нас, тутэйшых, накрыў ды
штось прарочыць адтуль.
Кружыць, не можа ўпасці
ў восеньскі красавік, –
быццам блізкага шчасця
пішацца чарнавік.
24-25.04.2021
* * *
У Варшаве – хіт-парад акцэнтаў.
Беларусаў – дваццаць пяць працэнтаў.
А пад вечар выйдзеш у падворак,
дык выразна чуюцца ўсе сорак.
Вуліцы Ахоты, Прагі, Волі
вучаць беларускую паволі,
і ў замкнёнай на кавід піўнусе
загучалі тосты з Беларусі.
Партызаны ў часе пандэміі
не забылі аб зялёным зміі,
шкодныя напоі нам не шкодныя…
Беларусы, мы неверагодныя!
25.04.2021
* * *
Калі халады паўгода
і ўсё тут ніякавее,
гаркота ад фірмы шкода
і ў думках ні-бэ-нівея.
Не ходзіць розум на працу,
бо ў сэрцы плача дзіця –
і хочацца перабрацца
на іншы бераг быцця.
Без плачу, крыку і кіпішу,
бо слухаць – няма каму,
я сам сабе лекі выпішу,
змяшаю, згатую й прыму.
Пакуль зіма вар’яцее
і гора бяду вядзе,
таблетку чыстай надзеі
разводжу ў чыстай вадзе.
Лію – рытуал выконваю –
са шклянкі ў шклянку настой:
у напалову поўную
з напалову пустой.
28.04.2021
* * *
…І з’явіцца шмат музеяў,
бо зробяць файна, з любоўю –
музей разлучаных сем’яў,
знявечанага здароўя.
Музеі жнівеньскай спёкі
і студзеньскай лютай замеці.
Музей маршрутаў наўцёкі.
Музей ператрусу памяці.
Музей падазроных кветак,
музей небяспечных строяў.
Музей аднолькавых сведак.
Музей аднолькавых мрояў.
Музей душы, што люцее.
Музей трывожнае торбы.
Музей апошняй надзеі
на свет справядлівы й добры.
Заплечнікі і валізкі
з музея помсты паскуды.
Музей узятай падпіскі
пра твой нявыезд нікуды.
Музей эмацыйных арэляў,
рулетка масак і твараў.
Музей таго, хто не стрэліў,
музей таго, хто не ўдарыў.
Музей дваровага рэха,
падпольнай песні і танца.
Таго, хто не мог і з’ехаў.
Таго, хто здолеў застацца.
Не злічыш паверхаў і залаў,
хадзі, покуль носяць ногі.
Бо шмат яшчэ філіялаў
музея тваёй перамогі.
1.08.2021
* * *
Тыя, што знічкамі ў жніўні гарэлі ахвярна,
кажуць: нічога не марна, нічога не марна, –
змроку, што сонцу насуперак слаўся бяздарна,
кажуць: нічога не марна, нічога не марна.
Побач з ільвом пакладзецца рахманая сарна,
скажа: нічога не марна, нічога не марна, –
хіжай гіене, што шчэрыла пашчу бяскарна,
скажа: нічога не марна, нічога не марна.
Толькі калючка і вышка, муры і турма
кажуць табе: ўсё дарма, чалавеча, дарма.
Ды над пагаслым пажарам астылая сажа
болей нічога не скажа, нічога не скажа.
То праз пажары і пашчы, калючку й муры –
знічкаю, сарнай ці сажай, але гавары.
9.09.2021, Карпач
Сан-Рэма
У “Сан-Рэма” (кавярня ў Пружанах)
не хапала вады і пажарных,
бо мы снілі шансон аб свабодзе –
палымяны, як золак на ўсходзе.
У “Сан-Рэма” (кавярня ў Батумі)
слёзы песнямі льём у ваду мы,
вольным хорам будуючы хорам –
неймаверны, як захад над морам.
У “Сан-Рэма” (кавярня ў Сан-Рэма)
берамо вечных нотаў бярэма –
і расце вершаваная вежа
з вавілонскай няволі ў бязмежжа.
У “Сан-Рэма” (кафэ ў Вавілоне)
грацьме шлягер аб даўнім палоне –
ён аб тым, як змаглі дарасці мы
да нябёс, да зямлі, да радзімы.
17.09.2021
Батумі
Сонейка праз чачу не бачу,
зорак праз віно не відно.
Кожны дзень жыву наастачу,
небу прабіваючы дно.
Выпівае з песні пра змены
літару за літарай даль,
і глытае змрок непісьменны
горкую глаголіцу хваль.
Небяспека тут – нібы спёка.
З хараством мяшаю брыду.
Па батумскай гальцы аблокаў
ступакамі вершаў брыду.
І смяюцца ўголас нябёсы:
пераабуваецца босы.
І ціхутка ўсхліпнуць анёлы:
пераапранаецца голы.
20.09.2021
Завосень
плачам, бо возіць ваду на пакрыўджаных восень
возьме ў аблогу Залессе і возьме Завоссе
стужкі дрыжаць на вятрыску спужанаю птушкай
птушкі лятуць у завосень апошняю стужкай
бабіна лета з такім нежаночым абліччам
што павуту ў валасах сівізною не лічым
хворая восень навучыць любіць, як здароўе
тую, што з намі тым больш, чым навокал херовей
тую, што некалі здзівіць старой навіною
з выраю вернецца восень – і будзе вясною
з ёю паўзуць на святло сутарэнні і лёхі
подых на поўнае неба – здаровы і лёгкі
гэты закон непахісны, як нашы хістанні:
глянь іншы раз на яе – і растанне растане
снегам калядным у чысты ручай велікодны
неверагодны, як мы – і, як мы, верагодны
16.10.2021, Вена
* * *
Аляксандру Фядуту – і многім яшчэ
Я хацеў бы спаткацца з вамі на волі
ў ціхі вечар, яшчэ да Калядаў.
З парку горкага пекла – не шчэрыцца болей
трыдзявятае кола агляду.
Новым імем віталі б знаёмую плошчу
на шляху да знаёмага бара.
Вашым жартам і смеху наперад зайздрошчу,
бо ўсміхацца зноў будзе да твару.
За сталом бы прасветленым сейбітам
шчодра сыпалі мудрасць і веліч.
Анекдот заплятаўся ў эсэй бы там…
Цар-царэвіч… пароль Караткевіч…
А на плошчы, падобнай да Плошчы Свабоды,
новым вершам, падобным да верша,
праспявалі б усё, чаго праглі заўсёды, –
што яшчэ праспяваем…
Цяпер жа –
лістапад замятае паштовыя скрыні,
ліст заблытаўся ў павуціне…
Дождж на вейках, над скронямі леташні іней…
Я пішу затрыманай краіне.
3.11.2021
* * *
Грукае дно віроў сваіх абаронцам.
Тэлефануе вырай у гнёзды свае.
Мур змагаецца з мостам за месца пад сонцам.
Д’ябал паверыў у Бога – і ўсіх дастае.
Дрэнная сувязь на крэсах пекла і раю.
“Мама, усё ў парадку, праца цячэ,
грошы, ваду і вослікаў адбіраю –
нафіг ім там, а тут – паслужаць яшчэ”.
Ліпа цвіла першы год у райскім гародзе.
Пятая кропка Еўропы шукала прыгод.
“Пройдзе – не пройдзе”, – варожыць захад на Фройдзе.
Фрода схаваўся ў апошні тралейбус на ўсход.
“Всё пройдёт”, – як русіца ў школе казала.
Бой блок-паста з карнавалам закончыцца нічыёй.
“Мама, я ў масцы”, – званю дадому з вакзала.
“Мама, я ў касцы”, – памежнік звоніць сваёй.
13.11.2021
* * *
Восень фарбуе сівое валоссе,
восені сніцца зіма.
Часу на дзесяць хвілін засталося,
выдых – і болей няма.
Стрэлкі ў клепсідры замерзлі – і ў лёдзе
скончыўся час вадзяны.
Заледзянела паветра ў прыродзе.
Храм адмарозіў званы.
Цень дацягнуўся да вежы, й гадзіннік
выключыў сонечны час.
Толькі разбітае люстра – ільдзінак
стрэмкі варушыць у нас.
…Толькі ў крыві, што да сэрца спяшае,
танец святла не пагас.
Боль не чужы і любоў не чужая
рухае зоркі і час.
Зрушыцца стрэлка ды выскачыць стрэмка,
лёд ручаём запяе.
Грукае ў дзверы вясна-чужаземка,
і разумееш: свае.
24.11.2021
ПАКЕТ
Яго рэдка ў гульню запрашалі сябры,
ён няважна вучыўся, затое
любаваўся начамі на зоркі ўгары
і далёка хадзіў пехатою.
Хтось назваў звезданутым, і смешна было.
Ён мянушкі трываў і насмешкі,
а пад вечар выходзіў на зорак святло
і вяртаўся пад раніцу пешкі.
Мы дражнілі валхвом, зацкавалі амаль,
касманаўтам ды інтэлігентам.
А калі на Каляды я лёг у шпіталь,
ён прынёс мне пакунак з прэзентам…
…І цяпер за сталом, пасярод гаманы
хтось пытае: “А што з касманаўтам?”
Гаспадар адказаў: “Не вярнуўся з вайны”.
І дадаў: “Па-дурному сканаў там.
Відавочцы казалі, меў шанс уцячы,
ды не вырашыў гэтай задачы.
Прамарудзіў, бо зорка свяціла ўначы.
Па-дурному. Або па-дзіцячы”.
Госць напіўся і плакаўся гаспадару.
Гаспадар нам спяваў аб галоўным.
Я пайшоў на балкон і ўглядаўся ўгару,
бо не можна, каб так – з нашым клоўнам.
Бо пакуль па адным нас вязе ў новы свет
цягнічок, самалёцік, караблік,
ён спяшаецца пешкі, паклаўшы ў пакет
мандарыны, карыцу і яблык.
І калі засмучэнні ідуць чарадой,
я пад вечар выходжу на ганак
і дзіўлюся, як зорка ідзе пехатой
і дадому вядзе заблуканых.
07.01.2022
Версія
Пачарнелымі ад жыццёвых святаў вачыма
пагляджу на ўсё, што завецца гэтым жыццём,
падзялюся з кімсьці планамі і, магчыма,
насмяшу кагосьці з гумару пачуццём.
Пазбіраю да купы выклятыя пытанні,
каб забіцца не ў родны кут, а ў часовы сквот
і выплакваць свету свае – каб… каб… каб… – жаданні,
як пабіты часам рымскі вадаправод.
Каб візіты блізкіх – не толькі праз тэлефоны,
каб вясна штогод прыходзіла за зімой.
Каб любіць свабоду не толькі ў краіне зоны,
у краіне, дзе кожны прынц – са сваёй турмой.
Каб рыдалі ад смеху з сябе, а ў фінале – ад шчасця,
каб не стрэліў ніхто, хоць ва ўсіх на сцяне ружжо,
і не трэба гадалак, бо ўсе магчымыя масці
нам прарочаць на заўтра, што сёння робім ужо.
Каб жыццё не дзялілі на першае і другое,
па-дзіцячы любілі марозіва і кіно,
каб дарыць паспявалі самае дарагое,
перш чым танным і непатрэбным стане яно.
Каб фанатык усіх рэлігій абняў зняверца,
наступалі б на граблі з карысцю для галавы.
Каб на ўсе памылкі хапіла часу і сэрца –
нарабіць і выправіць, покуль дурны і жывы.
Каб не плакаць па любых, якім няблага наверсе,
каб наверсе не хвалявацца, як там зямля.
Госпадзе, жыць у тваёй рэжысёрскай версіі,
а прадзюсары хай жывуць у тым, што пасля.
10.01.2022
* Вобраз з паэмы Юлія Таўбіна «Таўрыда» (1932).