Дым і мёд
* * *
Позірк робіць прадметы існымі
І прыўлашчвае небыццё.
І таму, калі я гляджу на дрэвы,
У маім воку столькі бярвёнаў.
МАЛЫ ТРАСЦЯНЕЦ
Моль, што віецца над вокам –
Ты думаеш, яно – кветка?
Ці кавалак тканіны?
Узор пераплеценых нітак райка?
Галіна б’ецца аб шкло –
Зацвярдзелы кавалак паветра?
Вада спыніла рух часціц?
Попелу было за межамі сальватацыі,
Што замест небыцця
Прастора зрабілася згусткам жаху? Крыку? Трывогі?
Бязмоўе немагчымага.
Даруй,
Быццё свету.
* * *
Мы з сабакам глядзім у люстэрка –
Каго ён там бачыць?
AUGUSTUS
Ад хмараў вінаграду цёмна ў хаце,
Словападзенне жніўня выспявае
Ў гарачым пыле. Па-над дахамі спявае
Залаты певень,
Коміны дзяўбе.
Месяц-манарх сплятае пасмы сонца
Ў косы цыбулі.
Бульба па барознах
Бярэ ў разлік раты і волкасць склепу.
Трывога траў
І дзіўны дрэў давер.
Нічога яўлена цяпер не будзе.
Усё названа. У ваду хлеб кідай.
У горле яблык болю пракаўтнецца.
Даўкім віном
Напоіць месяц-мніх.
* * *
З горада збеглі ваўкі, пакінуўшы назву,
Касмылі нетутэйшага джазу
На плошчы пустой
У зеніце лета,
І паветра густое як джэм гарачы.
І паветра дрыжыць ад джазу іначай.
Іх дарогі – зоры й крыжы,
Іх хвасты – ля чыгункі табака,
Іх масты – гаражы, дзе на дахах суніцы.
На падворках сабакі –
І на дрэвы душы ад брэху.
Больш за тысячу год кусаюцца за плячо і
П’юць поўню з воўчай крыніцы,
І калі нехта з’ехаў,
Усё адно застаецца
Водгукам,
Подыхам,
Рэхам.
* * *
Мёд фарбаў, задуха,
Далоні кветак і пах гэтых далоняў.
Языком па прожылках:
Новымі словамі
Смак старых лёсаў.
На плячах у кахання лілеі,
Пярсцёнак з каронай на пальцы,
У кішэні ў злодзея сонца
Са спляцення майго.
Медзь колераў, крышталь паветра,
Сухая кроў дрэў.
Кулакі пладоў
Вобзем,
Аб клетку грудную,
У сценку.
– Хто там?
– Гэта сэрца ў шыбу.
– Не адчыняй.
* * *
Залатая гадзіна, мушкі,
Святло між ценяў траў і лісця,
Нібы ўнутры зялёнай ягады агрэсту,
І кветка святаянніку ўгары.
Складаны рытм задумлівай прасторы і доўгіх ценяў,
І спакой сланечнікаў,
Што хіляць галаву і ноччу
Свідруюць позіркам зямлю,
Бо сонца
Па той бок.
У рэзгінах далягляду
Геніяльныя тэксты
Пахаў і шолахаў.
Разгінаючы спіну, аўтар
Засявае разоры ў снах ільнамі.
Зацвітуць, завабяць пчол
У духмянае неба.
Выспявае поўня
Празрыстай папяроўкай
Над палямі
І цёплым шыферам.
* * *
Першы дзень жніўня. Вада са студні
Колеру белага вінаграду.
Віно з агрэсту ад уласных шэптаў
Стае п’янлівым,
Ад гаворкі ў цемры сабе самому
Салодкае стаецца садкім.
Досыць трывог.
Увішны Бог
Вішнёвай косткай упалюе горыч —
Ар’ергард смаку,
І тады
Свет праглыне ўсю даўкасць арабін,
Глыбіню колеру і крык пладоў,
Якія ўжо з’явіліся з паветра.
ПРАЯЎКА
Кілім маёй пакоры, кужаль маёй радасці, і сэрца б’ецца, як рыба на пяску. Я раскладаю імёны як пацеркі, блытаючыся ў прыстаўцы «пра-», і заблытваюся ў каранях – гострых і горкіх гісторыях цёплай іх памяці. Калі паўтараць з года ў год адны і тыя ж гісторыі, ува што яны ператвараюцца?
У малітвы?
У колы ў дрэвах?
У плады гэтых дрэў?
Што адчувае яблык за імгненне да падзення?
На месцы хаты, дзе схаваныя ў чэраве люстэрка ўсе мае дзённікі з першымі вершамі і падлеткавымі каханнямі – хто паставіць туды адзнакі? – раслі агуркі, якія любяць нізіны і вільгаць. Дзве ракі, і ў той, якой цяпер няма, галасіла рыба-сямідзірка: рыба-выкапень, рыба-выдумка з дзіркамі ў спіне, рыба-габой, рыба-флейта. Якая мелодыя будзе, калі падзьмуць у яе адкрыты рот, што прагна хапае паветра? (Аднойчы я засунула пальцы ў пашчу мёртвага шчупака, і з таго часу ведаю, што за цікаўнасць трэба плаціць). У рэках вада колеру цёплага льну, зялёная вада ў цвёрдых вокладках студняў, вада як выкшталцоны сказ, які нічога не тлумачыць і не падлягае вытлумачэнню. Зямля, неба, вочы – усё тут вычарпальна апісваецца вільготнымі колерамі, колерамі зелля і ззяння.
Агонь – крык мядзведзя! Атхарван! – тут не колер, а тое, што расстаўляе націскі ў тэксце прасторы. Кветка, каб лічыцца тут кветкай, мусіць мець у сабе жар і быць па-гамераўску віннавокай, як скура вала і мора. Халодныя языкі лістоў аеру, на якія клалі пячы хлеб, і гарачыя языкі полымя ў печы, жар кляновага лісця, агонь у вачах драпежных жывёлаў, атрутны агонь ягад ландышу, калючы агонь курынага вока. Гарыхвосткі-чарнушкі разносяць полымя на хвастах па гнёздах, па галінах, у неба: захады колеру цёплага мёду і захады колеру гарачай медзі, мядзянкі пад імі звіваюцца і ззяюць у жарстве. Вёска Рудня непадалёк, а за ёй дуб, а пад дубам у зямлі гарыць французскае золата. Зямля выплёўвае рэвальверы і кавалкі металу, недапераплаўленага ў гэтай цмокавай кузні: на іх арлы з пераменнай колькасцю галоў, ніколі не сытыя да канца.
Шугае рудбекія на міжваенным падмурку суседняй хаты, якая згарэла зімой (не падыходзьце! Балон!), яна гарэла, і чакалі выбуху, і быў снег – ці набіралі яго ў вёдры? Як хутка снег рабіўся вадой? Рудбекія – жоўты, чырвоны, чорны – не словы, але колеры растуць з зямлі, і сонца выцягвае з рота глебы памяць на паверхню. На месцы, дзе ляжалі параненыя палонныя, барвы буракоў і памідораў, на месцы, дзе палаў падбіты самалёт – яго пасля па кавалках расцягалі па хатах і выплаўлялі лыжкі – залатарнік і святаяннік. Памяць – гэта месяц у вадзе, адбітак святла адлюстраванага, вочы таго, хто глядзіць. Па-за імі яна іншае: здагадка, археалогія, небыццё.
Як дзеці, мы прыносім і паказваем адно аднаму прадметы. «Глядзі, гэта слоік з перцам». «Глядзі, гэта фотаапарат».
– Завостры, але я буду.
– Здымі тут усё.