Архіў нумароў:

Алесь Ліпай

_____________________ Кропляў шэпт. Вершы	Рэшта Беларуская вёска – прыстанішча роспачы, песьня п’яная чуецца ў п’янай цішы! Тут жывуць, ні аб чым болей Бога ня просячы, а што моляцца – гэта з прычыны душы. На старэчых плячах гаспадарка старэнькая даісноўвае – бачна, найгоршую з пор. Вунь на сьмерць ужо куплены скрыні з гарэлкаю і сабраны – з нагоды тае ж – пахавальны ўбор. Што пакінуць яны, як пакінуць юдолю тутэйшую? – хаты ў выцьвілай фарбе, пахілены плот, рэха ў дзецях і рэха ва ўнуках, слабейшае з году ў год, з году ў год, з году ў год, з году ў год… Чацьвёртая квадра Зачыніць на засаўку дзьверы, завесіць фіранкі на вокнах – не ад злодзея, ні ад зьвера; ад сьлёзных дум, ад самотных. А толькі на ложак ляжа і зьнерухомеюць рукі, са шчылін душы павылазяць кусьлівыя, мулкія думкі. І сэрца, матуліна сэрца, сэрца вясковай жанчыны, ад гэтых дум скаланецца і зашчыміць без прычыны. Да раніцы – тлум і верад… Адно на самым сьвітаньні гадзіна дрымоты – перад нечым будзённым і танным. Дробным. Чамусьці шэрым. Сытным, бы хлеб размоклы. Хутчэй! На засаўку – дзьверы! І занавесіць вокны! Крышкі Пустазельлем грады пазаросталі. Адзінокі крыж счарнеў на ростані – на кладах наогул паваліліся, хоць гаспадары іх шмат маліліся. Журавель за край дарогі ўставіўся – дзе там хто з парожнімі забавіўся?! Брамка і апоўдні, і апоўначы на вятры кідаецца, скуголячы… Праз фальварак век ідзе, няшчадна крышачы тое людскае, чаго і так там крышачку. * * * Хацелі цішы і спакою ў вёсцы. І вось – тут ціха, нібы на пагосьце. Як пад магільным камнем лёгка. Памерла вёска. Позна вохкаць. Нематэматычная рэгрэсія Век выдаўся цяжкім, крывавым і марным для гэтай дзяржавы, калісьці вялікай. Народ ейны трапіў пад лёзы сячкарні, – зьмірыўся з лёсам і звыкся з ліхам. Упрогся ў воз паўсядзённай працы і ўпарта цягне да жыцьцякраю. І ў тым будзённым веліч растраціў. І з той упартасьцю вымірае. Народ стаміўся. Народ старэе. Мужык – ужо не таго целаскладу: душа здубела – гарэлкай грэе, а двор яго коціцца да заняпаду. Ды за кілішкам старадарожскай ці асіповіцкай самагонкі прыходзіць злосьць, абуджае роспач і дадаецца да крыўд на жонку. І ў гэткім напаўпрытомным стане ён кулаком – па жаночым твары… І ў п’яным розуме – апраўданьне: век стаўся цяжкім. А бачна – марным. * * * Парасоны заімшэлых стрэхаў не ратуюць вёску ад дажджу. Гэтак пуста, што гарэза-рэха, здэцца, паўтарае кропляў шэпт. Ганкі чыста вымецены ветрам, шыбы набрынялі, бы сьлязьмі… Божа, будзеш у юдолі гэтай – вёску мімаходзь з сабой вазьмі. Хай не застанецца нават сьледу ад людзьмі атручанай зямлі. Да пары хай адпачне прырода. Ты адзіны ведаеш, калі прыйдзе час, каб тут зьявіцца новай вёсцы і яе гаспадарам… А пакуль што гаспадарыць стронцый у людзьмі пакінутай старонцы.