Уладзімір Някляеў

_____________________ Зьмяіны Бог. Вершы	ВОЛЯ Рака крыві за волю — праз вякі... Калі і хто той волі меў даволі? Зацятыя рабы зацятай волі Ня лепей, чым яе рабаўнікі. Ніхто ня змог, як воля, вольным стаць... Хоць абдымайся з воляю аберуч — Паэту вольнай птушкай не сьпяваць, Не паляваць тырану вольным зьверам. А вольны, можа, толькі плач сірочы, Няўцямны крык у прадсьмяротны час, — І кожны з нас здабудзе волю двойчы, І двойчы згубіць волю кожны з нас. Усім на волю Бог дае іспыт — І не займець збавеньня ад іспыту: Адзін раз воля — калі мы з нябыту, Другі раз воля — калі мы ў нябыт. * * * Я Богу ўсё перамаўчаў, Як сіла слабла, І кнігу шостую пачаў... — Да д’ябла! Ён спакусіў узьняць кулак На самым нізе — І праступіў ягоны знак На шостай кнізе. Каб зноў я ў мораку начы Глядзеў, зьдзіўлёны, На строгія, як на мячы, Пісьмёны... Каб меч, што адкаваў мне лёс, Я ўзяў — і рогам Упёрся, і на тле нябёс Пабіўся з Богам. І калі Бог мяне зваліў, Як Дуба вецер, Душа мая пяяла: быў!.. Любіў на сьвеце. * * * Пазёмка... Сьнегавыя дзюны... Паўночны кут. Калі я недзе жыць ня думаў — Дык гэта тут. Куды мяне занесьлі чэрці Ад крэўскіх брам? Калі і думаў я памерці — Дык гэта там. Спачну, адолеўшы адлегласьць, У тым куце... Пазёмка легла пад адлегу — І не мяце. Схаваю ў зьлепленую ўсьмешку Адчай, нуду. Зьляплю і кіну ў мора сьнежку — Ваду ў ваду. ЯЗЬМІН На тваім інтэрнацкім прыпынку У садах адурманьваў язьмін. “Ты зламай, заламай мне галінку На ўспамін, на ўспамін, на ўспамін”. Белым холадам ноч выкіпала, І да ранку галінка ў акне Мне ківала, ківала, ківала... Сны юначыя, сьніцеся мне! Тое сьвята ў раі інтэрната — Так даўно, як яго не было! І на страту паклалася страта! Гурбы цьвету ў садах намяло! Гурбы люду мяне абступілі, Неба засьцячы ў той старане, Дзе, заснуўшы на міг, мы прысьнілі Сад юнацтва — язьмін у акне. * * * Ноч — і д’ябал грае на трубе, Пацяшае ведзьмаў-бессаромніц... Анікому — і найперш табе Я ўжо не расказваю бяссоньніц. Не маню, што на тваім плячы Сьніў-лічыў радзімкі залатыя... Ах, як граюць!.. Скачуць уначы!.. Д’ябал гэты... Ведзьмы маладыя. * * * Пацалавала ў чало І засьмяялася... Гэта амаль што было Тым, чым здавалася. Што, як са срэбрам эмаль, Музыка з голасам, Зьлітна зраслося амаль — І раскалолася. Што заблукала, як боль, Сэрца паблізу, Не паўтарыўшыся больш Нават прыблізна. З ДРАНЬКО-МАЙСЮКА Там, дзе ўжо ноч, там сьпяць, альбо крадуцца Да куртызанак, што таксама сьпяць, Укрытыя пялёсткамі настурцый — І матылькі ў альковы іх ляцяць, Каб кветкі пацалункаў рассыпаць На губы палюбоўнікаў, на вочы, На грудзі — што, як сьвечкі дзьве, гараць І паляць крыльцы матыльковай ночы... Пад страсны шэпт спалёных бліскавіц Сусьвет начны ў любоўным ложку тоне... Так у часы і сьвечак, і газьніц Было — і засталося пры неоне, І будзе, я ня ведаю, пры чым? — Таксама, як ня ведаю прычын, Каб не аддаць — хай з кім заўгодна ў змове! — Усё, што ёсьць — за ноч адну ў алькове... * * * Вазьму ў далонь лязо калянае І кроплю выцісну з ляза... Агню — агнём наканаванае, Вадзе — сьляза. У цемру болем перакулены, Па-азіяцку торгну скуламі, Зглыну сьлязу... А па лязе З вады ў агонь Зьмяя паўзе. КРЫВІНКА Журбую — помнішся ў журбе. Сьвяткую — у сьвяточнай скрусе. О, Украіна! Я табе І за гарою пакланюся. Наканавана помніць двум, Што па нялюбых не сумуюць, Што зьберагае толькі сум Ня памяць рэчы — рэч самую. І калі б’юць наводмаш страты, — Каб нешта зьберагчы, Цябе Прыкусваю, саланаватую, Нібы крывінку на губе. ЗЬМЯІНЫ БОГ Усё, што ёсьць — ёсьць назва, ёсьць палова Таго, што ёсьць... У цэлае ня сшыць Зьмяю — і рух — і рукі зьмеялова — І шып, які шыпіць... СЮЖЭТ ГЕНАДЗЯ КАРПЕНКІ Што тваё — таго табе даволі. Ну, прынамсі, сьмерці і жыцьця. — Я, Валодзя, не памру ніколі, Буду жыць ды жыць сабе... Хаця... Ён прымоўк, як перадумаў нешта, І, прастору сьціснуўшы ў кулак: — Не, — сказаў, — абрыдне жыць, дык зрэшты Можна і памерці, але так, Каб і чэрці не касілі крыва На тым сьвеце, як на мудака, Каб і ў пекле наліваў мне піва У штанах з лампасамі Лука. * * * Усё, што ўбірае пагляд, Напрамку ня мае: Сад-Верасень... Дым-Лістапад... І дым застаецца, і сад — Пагляд прападае. Зьнікае. Душу ледзяніць Над дымам, над садам... І вецер сустрэчна глядзіць Тым самым паглядам. КЫ-ГЫ Шалёная шаша ад Прагі да Варшавы, Нябёсы п’е нагбом Мядзьведзіца з Каўша, І ў кожным з нас душа разбойніка Варавы — Вясёлая гульба, віно і анаша. З чаго гульба пайшла?.. Забылася прычына! З таго, што ў нас жыцьцё — адно і на глыток! І ў нас адна на ўсіх — навошта больш? — жанчына, Калі адзін канец — і ўсім у той жа бок! “А ну нам раскажы, як ты да нас блудзіла! А ну нам пакажы кайфовае кіно! А ну ўсё загалі!..” “Ты меней пі, вадзіла! Ці, калі хочаш, пі! Усё на ўсіх адно...” Як смокча! — ах ты, бл...!.. Як языком казыча! Мы б не ўзялі з сабой старой якой каргі!.. “Гэй, музыку гучней, бо за вакном кыгыча, І хто б гэта мог быць?! — кы-гы! кы-гы! кы-гы!” А хто б ні быў — пляваць! Я сам сябе ня помню!.. Забыўся, хто я ёсьць!.. Крумкач? Пугач? Удод?.. І нахі- ля- ецца, плыве на захад поўня Над скошанай шашой, што, як страла — на ўсход. Вадзіла, ты куды?! Мне ў гэты бок ня ўсьпешкі!.. Там на мяне сіло! Я выскачыў з яго! Дык для чаго — назад? Які язык у Гнешкі!.. Але ж ня жыць было — на ўсходзе — са свайго. Ні анашу курыць, ні піць было ў астрозе!.. Я заплаціў за ўсё! Я ўсе вярнуў даўгі!.. Ды што за птушка там — наперарэз дарозе?! Пра што яна крычыць: “Кы-гы! Кы-гы! Кы-гы!” Мне патакае ўсё — яна не патакае!.. І што гэта за крык, і што гэта за знак? — Я б разгадаў, але кампанія такая! — І Гнешцы ўсё адно — і хто крычыць, і як. А гэтае “кы-гы” заходзіцца над намі! Як з адзіноты ўсёй! З усёй маёй тугі! З маёй маны! З віны! Аглухлымі званамі З расхрастанай душы: “Кы-гы! Кы-гы! Кы-гы!” Ламае кайф, як лёс! Спыніся ты, вадзіла!.. Не спыніцца ніхто! Шалёная шаша! І ў кожным, як віхор, віруе злая сіла, У кожнага свая шалёная душа! Канае ўжо мая!.. Ды блізка да Варшавы — Сьвітанак там! — і ў ім касьцёльны крыж дрыжыць... І толькі пра адно ў разбойніка Варавы Пытае Ешуа: “Скажы, ты хочаш жыць?..” Пра што пытаць?.. Калі кампанія такая! Такая Гнешка ў нас! Ня капай на мазгі!.. А ў цёмнай вышыні, якая ўся пустая, Няўцямнае, як Бог: “Кы-гы, кы-гы, кы-гы...” МАНАХ Ён прыняў ад лёсу пострыг, Кажа: “Божа барані, Не сьпяшайся спраўдзіць помсту, Патрывай, душу не рві”. Я ў адказ: “А з крыўдай як жа, Калі здрадзілі сябры?” “Мір прымі, — ён зноўку кажа, — І не помсьці. Лепш памры”. “Грэх смяротны лепш за помсту?!” — Я жахаюся, хоць ён Проста кажа, як апостал, Словы, знаныя здавён. Проста словы, больш нічога — Праз якія ўсё-такі У жыцьці адным Ад Бога Мы па розныя бакі. АНЁЛЫ Як час настаў — і рушыў я да Бога, Анёлы — тры — мне перайшлі дарогу. Адзін спытаўся: “Ты куды ідзеш?..” Другі спытаўся: “Што з сабой нясеш?..” А трэці не спытаўся анічога. Ці быў нямы —ці знаў, што я да Бога. * * * Да Бога дрогкая дарога... Здарожаны, сабой самім Зьняможаны, шукаў я Бога Ва ўсім, бо Ён і быў ва ўсім. Яго ў спакусах прагла цела, І дух быў з целам заадно... А неба ямінай цямнела — І праступала ў небе дно. Над ямай неба стаўшы з краю І ўбачыўшы сябе на дне, Спытаўся я: “Каго шукаю?..” І выдыхнула дно: — Мяне.