Віктар Шніп

_____________________ Дзякую за тое, што я госьць. Вершы	БАЛАДА СТАРОГА НАЦЫЯНАЛІСТА Як робіцца сумна і блага— Табе ўспамінаецца Прага, Дзе замкі старыя і Храмы, І вузкія вулкі, і крамы, Бы ў Вільні, якую ты знаеш, Якую ў сабе зьберагаеш, Як веру, што ты спавядаеш. А ў Празе гады маладыя, Нібы матылі залатыя, Ляцелі, нібы на агонь, На пляц, нібы сьнег на далонь. Там скрыпка старая іграла І музыка ў Вільню вяртала Цябе, і рабілася сьветла, І цёплым здавалася летам Халодная восень, сівая, Але ўжо даўно не чужая, Як ціхая родная хата, Дзе дзён праляцела багата, Дзе сумна бывала і блага… Далёка далёкая Прага І блізкая Вільня далёка, І сонца, як д’яблава вока… * * * ...Назаві мяне калабарантам, Я за гэта не заб’ю цябе, Бо я стаў самотным музыкантам, Што іграе на старой трубе Пра дарогу, па якой нікому Не ахвота праз туман ісьці, Бо дарога ці вядзе дадому, Бо дарога ў вогненным лісьці Маладых асін, што мы садзілі І ня думалі, што будзем мы Разьбірацца, як і што любілі, Што рабілі ў поцемках зімы... Назаві мяне калабарантам І пастаў да чорнае сьцяны, Расстраляй і кроў чырвоным бантам Высьвятліць дарогу да вясны Невядомай сёньня анікому. Толькі ўсё ж хачу сказаць адно— Нават мёртвым я прыйду дадому І ад ветру зачыню вакно... * * * Прыйшлі сябры і мне сказалі, што мяне Яны ўжо прадалі па выгаднай цане І засталося толькі вершы ўсе спаліць, Каб можна ім было спакойна жыць. І я ў адказ ня змог нічога ім сказаць, Але й ня стаў ім раптам ногі цалаваць, А выйшаў з хаты, быццам рэчка з берагоў, І ў невядомы сьвет, нібы ў агонь, пайшоў І ўсьлед, як д’яблы, засьмяяліся сябры, Нібы каменьне пакацілася з гары Мне ўсьлед і я спыніўся, быццам скамянеў, І на сябе, нібы ў люстэрка, паглядзеў І ўбачыў раптам, што мяне няма нідзе, І сьледам аніхто за мною ня йдзе, А там далёка на высокае гары Стаяць, як помнікі, самотныя сябры, Што ўчора прадалі па выгаднай цане Сябе, а думалі, што прадалі мяне... БАЛАДА ПАЭТА Нібыта воўк, паэт крыві нап’ецца З параненага сонца, як з анёла, І верш з яго дастане, быццам сэрца, Але цямней ня зробіцца наўкола. І можа ані зьменіцца нічога Пад чорным небам, дзе памерла сонца, Дзе ў змрок, нібы ў траву, сыйшла дарога, Якая міг назад была бясконцай, І, быццам цень, паэт зьліваўся з ёю, Ня думаў, што крыві, як воўк, нап’ецца З параненага сонца, што крывёю На лес высокі, як алтар, ільецца. Паэт, нібыта воўк, ён не баіцца Ні сьмерці, ні жыцьця, зусім нічога. Ён можа і ў ваўка ператварыцца, Але ніколі ён ня стане Богам, Бо ён, як воўк, крыві жывой нап’ецца З параненага сонца, як з анёла, І верш з яго дастане, быццам сэрца, Але сьвятлей ня зробіцца наўкола... * * * Абрыдла ўсё наўкол табе і мне І суцяшэньня ўжо няма ў віне, Нібыта ў прысаку цяпла няма, Калі, як азіят, ідзе зіма І ўміг зьнішчае на сваім шляху Усё, што думаў я, што зьберагу… Абрыдла жыць хоць і ня жыў яшчэ, Абрыдла быць сьлязою на шчацэ У маці, што адна, нібыта крыж На Храме, на які ты не глядзіш, Бо Храм стары, як гэты тлумны сьвет, І як на помніку стары партрэт, Дзе малады, нібыта я, наш дзед… * * * …І неба, нібы лёд, растала, І хлынула вада на сьвет, Дзе нас сьпякота цалавала На жоўтай, як агонь, траве, І мы праз неба ў хату беглі, Нібы на Ноеў карабель, І ў змроку патанаў сьвет белы, І больш не ратаваў сябе Дарожны пыл, а плыў з вадою, І ўжо дарога, як рака, Сама зьлівалася з ракою, Зьнікала ў хвалях асака, І човен плыў, нібы тапелец, І, вар’яцеючы ў дажджы, Трава, нібы зьмяя, шыпела, І праразаліся глыжы З зямлі, як зубы дыназаўра. А мы, вярнуўшыся дамоў, Праз дождж глядзелі ў наша заўтра І гаварылі пра любоў. * * * Жыве паэзія ў агні, Нібыта божы дух у Храме, Нібыта крык у цішыні, Нібыта ведзьма ў пекнай даме, – Жыве паэзія ў агні І ты, нібы вогнепаклоньнік, Пры ёй жывеш у гэтым дні І гінеш у яе бяздоньні. Жыве паэзія ў агні, Нібы дарога ў цёмнай ночы, Дзе едзе рыцар на кані, Каб пекнай дамы ўбачыць вочы. І ты ў агонь, як воўк, глядзіш І словы вогненна рыфмуеш, Нібыта да Хрыста ляціш І ведзьму голую цалуеш... * * * ...Я дзякую за тое, што вы ёсьць, Нібыта ў горле згаладалым косьць. Я дзякую за тое, што вы ёсьць, І гэты дзень, нібыта эшафот, І сонца ў небе, як чырвоны кот, І хмары, быццам пыл, дзе не відаць Куды іду: ці жыць, ці паміраць І што сказаць, каб заўтра родны край Застаўся родным, мілым, быццам рай, З якога не ўцячы, нібы з турмы, Таму пра рай гаворым часта мы, Хто хоча ў рай, ня знаючы яго... І ноч, нібыта багна пад нагой, Варушыцца, чакаючы, што дзень Адыдзе і пачнецца вечны змрок, Халодны, як наганавы курок, І востры, як у ціхім горле косьць... Я дзякую за тое, што я госьць... * * * Не баюся зрабіцца чужым І разьвеяцца, быццам бы дым Адзінокі, што за самалётам, Бо жыцьцё ўжо даўно, як вада, Праз якую нябёс не відаць, Бо пад небам жывём, як пад лёдам. І ня трэба баяцца мяне, Я, як фортка ў турэмным вакне, Праз якую голуб залятае І выносіць запіскі табе, Каб ня ўмёрла ты ў вечнай журбе І каб знала, што ты не чужая… * * * М. К. …Дажыць нам трэба да канца зімы, І прарастуць сьцяжыны з-пад сьнягоў, І, нібы з чорнай, як зямля, турмы, Рачулкі павыходзяць з берагоў. І ўсё наўкол ізноўку ажыве, Што сёньня, быццам мёртвае, маўчыць, І па халоднай, як вада, траве Захочацца ісьці і доўга жыць, Каб бачыць сьветлым шэры далягляд, Дзе ўсе пра нас забыліся даўно, Дзе белы сьвет, нібыта белы сад, І неба, як анёльскае вакно. Мы дажывём, бо трэба нам дажыць. Ня вечныя, як шары дзень, сьнягі. І ў хлеб зноў ператворацца глыжы, І Берагамі стануць берагі… * * * Беларусь — ня птушка, не шыпшына, Беларусь — самотная жанчына, У якой даўно сівыя дзеці Параскіданы па белым сьвеце, Як лісьцё раскідана бярозы Ветрам, што як Сыс той нецьвярозы Вершы кідае са сцэны ў залу, Бы ў агонь, які гарыць памалу Да пары, да часу, бо так трэба, Бо на ўсё глядзіць спакойна неба, У якое рэдка мы глядзім, У якое думкамі ляцім І вяртаемся назад, сюды, Дзе вясною белыя сады Чыстыя, наіўныя, як дзеці, Што разыдуцца па белым сьвеце, Зразумеўшы раптам, што яны Тут не дачакаюцца вясны... Беларусь ня птушка, не шыпшына, Беларусь — самотная жанчына...