Павал Абрамовіч (№29)

Павал Абрамовіч

_____________________
"Песьня пра зубра" як паляўнічы сімулятар.

¹Дзеля даведкі. Існуе пэўная колькасьць жанраў гульняў для кампутара. Пералічу асноўныя: квэст (з анг. quest) — жанр, у якім галоўны герой мусіць дасягнуць мэты, размаўляючы з іншымі персанажамі і вырашаючы ў часе гульні шэраг лагічных галаваломак; RPG (Role Playing Game) — жанр, у якім гулец пераймае ролю фіктыўнага персанажу і ўдзельнічае ад яго імя ў прыгодах, часьцей за ўсё — у прыдуманым сьвеце, што існуе па сваіх правілах; стратэгія — гэта гульня мае пераважным чынам палітыка-эканамічны кірунак, герой уладарыць над горадам, краінай альбо цэлай галактыкай; сімулятар. Адзначу мімаходзь, што ў кожнага жанра кампутарнай гульні існуюць паджанры. Гульня можа адначасова належыць як да аднаго, так і некалькіх жанраў, ці наогул быць па-за межамі іх. Кампутарныя гульні разьлічаныя альбо на аднаго карыстальніка (single rlayer), альбо некалькіх (multiplayer).

Стваральнікі кампутарных гульняў¹ вельмі часта выкарыстоўваюць рэсурс сусьветнай літаратуры. Сапраўды, калі кнігі можна ўвасобіць на тэатральнай сцэне, ператварыць у радыёпастаноўку, комікс ці экранізаваць, то чаму іх нельга “кампутарызаваць”? Асабіста я прысьвяціў колькі часу гульням па матывах “Алісы ў Краіне Цудаў”, “Уладара пярсьцёнкаў”, “Прыгодаў Шэрлака Холмса і доктара Ватсана» і зусім не шкадую аб гэтым — найперш таму, што іх распрацоўшчыкі выявіліся ўдумлівымі чытачамі. Вядома, так бывае не заўсёды, аднак у любым выпадку “літаратурныя” кампутарныя гульні ёсьць новым прачытаньнем мастацкіх кніг — глыбокім альбо павярхоўным, як атрымаецца.
У гэтай сувязі ўзьнікае пытаньне: ці можна ўвасобіць у форме кампутарнай гульні класічную і сучасную беларускую літаратуру, і калі так, то ў якім жанры канкрэтна¹?

Пачну з “Песьні пра зубра” Яна Гусоўскага. З яе можна зрабіць паляўнічы сімулятар з захапляльнымі віртуальнымі ловамі на зубра.
Вядома, стварэньню кампутарнай гульні папярэднічае вялікая падрыхтоўчая праца. Вось і тут у каманду трэба будзе запрасіць гісторыкаў, этнографаў, заолагаў, кінарэжысёраў, паляўнічых, іншых сьпецыялістаў. Не абыйдзецца бяз сотняў эскізаў, каб у драбніцах узнавіць жыцьцё і побыт удзельнікаў ловаў, што жылі ў XVI стагоддзі. Гульня не адбудзецца і бяз доўгай карпатлівай фотасесіі ў розных кутках Белавежскай пушчы — бяз гэтага немагчыма стварыць дэталёвы, праўдападобны фон для гульні, падзеі ў якой, дарэчы, будуць разгортвацца то ў самой пушчы, то ў замку вялікага князя, то ў хаце паляўнічага. І няхай радкі паэмы за “кадрам” чытаюць акторы Купалаўскага тэатру, а музыку для гульні створыць гурт “Стары Ольса”, і вы пабачыце, якім неверагодным посьпехам стане карыстацца гэтая кампутарная гульня ў геймераў усіх узростаў! Дадам толькі, што стваральнікі кампутарнай “Песьні пра зубра” мусяць зрабіць яе ад першай асобы і прадугледзець, каб гульню можна было “прайсьці” за князя ці паляўнічага.
Моцны шматвектарны фэнтэзійны сюжэт і наяўнасьць вялікага кола персанажаў у кнізе “Шляхціц Завальня” Яна Баршчэўскага дазваляюць ператварыць гэты літаратурны твор у сапраўдную multiplayer-гульню, якая будзе весьціся on-line. Геймеру-пачаткоўцу дазваляецца абраць любога персанажа з адрознымі стартавымі характарыстыкамі і ўнікальнымі здольнасьцямі (мага, лесуна, селяніна, шкаляра, шляхціца, гандляра, жаўнера і інш.), стаць мужчынам ці жанчынай. У казачным сусьвеце Баршчэўскага можна займацца гандлем, можна шукаць таямнічыя артэфакты (прыкладам, папараць-кветку), можна слухаць казкі ў хаце шляхціца Завальні, назапашваючы сілы перад бойкаю з ведзьмаком, можна дапамагаць Белай Сароцы, можна шукаць Плачку ці вырошчваць пад пахаю цмока, каб атрымаць уладу. І яшчэ шмат чаго. (Як бачна, гульня па кнізе “Шляхціц Завальня” спалучае элементы такіх жанраў як квэст, RPG, стратэгія.) Прычым рабіць усё гэта паасобку ці адначасова, самастойна ці ў садружнасьці з іншымі геймерамі. Артэфакты, тавары і інфармацыю, атрыманую ў гэтым дзівосным сусьвеце, можна прадаваць за віртуальныя грошы (іх, дарэчы, па самым выгадным курcе мяняюць на рэальныя грошы амаль ва ўсіх краінах сьвету) ці выкарыстоўваць дзеля разьвіцьця свайго персанажа. Зразумела, у гэтай гульні, якая будзе праходзіць у рэжыме рэальнага часу (гэта значыць, колькі гадзінаў адгуляў — настолькі і прасунуўся-разьвіўся), няма фіналу — на бяскрайніх прасторах “Шляхціца Завальні” можна правесьці цэлае жыцьцё, пераходзячы на ўсё новыя і новыя ўзроўні. Дадам таксама, што будучым распрацоўшчыкам гульні вельмі важна залучыць у свой калектыў Валерыя Славука, які ў пачатку 90-х гадоў мінулага стагоддзя зрабіў шыкоўныя ілюстрацыі да кнігі Я. Баршчэўсага.
Гульні па кнігах Уладзіміра Караткевіча — гэта мегахіты, няма сумневу. У кампутарным увасабленьні раману “Каласы пад сярпом тваім” гульцу даручаць выхаваньне Алеся Загорскага. Гульня, безумоўна, будзе мець захапляльны і складаны нелінейны сюжэт (гэта значыць, паводзіны, характар і ступень разьвіцьця персанажу вызначаюцца воляй геймера, ад чаго наўпрост залежыць тое, як будзе праходзіць сама гульня, і якім будзе яе фінал). Захоча гулец — і Алесь, прыкладам, пачне цікавіцца старажытнымі рукапісамі ва ўніверсітэце ці актыўна падтрымліваць перапіску з Каліноўскім (так і бачу гэтую параду ў анатацыі да гульні: “Падтрымлівайце на высокім узроўні каафіцыент даверу Каліноўскага!”). А пажадае — і Алесь зусім нічога не спасьцігне ў часе дзядзькаваньня ў Кагутоў альбо падпадзе пад уплыў славянафіла, прафесара Руніна. Магчыма, стваральнікі гульні пасьля яе раскруткі выпусьцяць аддон (дапаўненьне) пад назваю “Зброя” (па словах самога Караткевіча, аповесьць “Зброя” — “не працяг раману “Каласы пад сярпом тваім”, а яго адгалінаваньне”).
Цудоўны дэтэктыўны квэст з элементамі RPG можна зрабіць з “Дзікага паляваньня караля Стаха”. Толькі ўявіце сабе. Злавесная атмасфера Балотных Ялінаў. Страшная таямніца Малога Чалавека і Блакітнай Жанчыны. Нярвовая дуэль і крывавае супрацьстаяньне з Дзікім паляваньнем. Каб выжыць і ўратаваць маладую пані, герою трэба найперш сачыць за Дубатоўкам, слухаць Сьвеціловіча. Памыляюцца тыя, хто лічыць, быццам уважлівае прачытаньне кнігі дапаможа “прайсьці” гульню. Гэта занадта проста: няхай у сюжэт будуць унесеныя зьмены, карэкціроўкі (дзеля гэтага можна скарыстаць чарнавыя накіды раману, зробленыя Караткевічам) ці, напрыклад, зроблены акцэнт на разгадваньні загадак сядзібы-лабірынту, любоўнай лініі. І паболей дадатковых місіяў! Дарэчы, а чаму б потым ня выдаць працяг гэтай гульні (як вядома, у канцы кнігі Беларэцкі і Яноўская трапляюць у Сібір)?
“Людзі на балоце” Івана Мележа мне бачацца як гульня, што спалучае элементы эканамічнай стратэгіі і “вясковага” сімулятара, з нелінейным сюжэтам у рэжыме рэальнага часу. Тры кампаніі (па колькасьці кніг). Мэта: будаваць, кіраваць і абараняць сваю гаспадарку. Старт — за Васіля Дзятліка ці Ганну Чарнушку (па выбары). Распрацоўшчыкам трэба засяродзіцца на стварэньні як мага большай колькасьці ландшафтаў вялікіх памераў і пашырэньні магчымасьцяў рэдактара мапаў, а таксама ўвесьці шэраг нейтральных і нядобразычлівых персанажаў і прадугледзець адрозны клімат-кантроль для кожнай часіны году.
Любоў і прызнаньне геймераў, няма сумневу, здабудуць кампутарныя гульні па раманах Васіля Быкава. Галоўнае, каб распрацоўшчыкі не рабілі іх у жорсткім, крывавым RPG-фармаце. Калі ім заманіць зрабіць нешта падобнае, няхай лепш зьвернуцца да “Любіць ноч — права пацукоў” Юрыя Станкевіча. Гэты раман зусім лёгка адаптаваць для віртуальнай рэчаіснасьці ў такім паджанры RPG як hack & slash (у перакладзе з ангел. “крамсаць і рубіць”). Сюжэт гульні: герой (гульню лепш зрабіць ад першай асобы) прыязджае ў правінцыйны беларускі гарадок, які захапілі прыхадні. Мэта — адпомсьціць за сястру, якую чужынцы забілі рукамі мясцовых, задача — ачысьціць горад. Герой мусіць сьцерагчыся прадажных мянтоў і гараджанаў-наркаманаў, якія набываюць наркотыкі ў прыхадняў і выконваюць іх загады. Нішчачы ўсіх без разбору, ён адначасова мусіць ахоўваць жыцьцё хлопчыка з сіндромам Дауна — сына сваёй сястры, які заўсёды побач. У анатацыі да расейскамоўнай версіі гульні лепш напісаць так: “Большое количество миссий. Потрясающие спецэффекты. Разнообразие оружия. Простой интуитивный интерфейс. Обилие внутриигровых диалогов. Захватывающий многочасовой геймплэй. Игра основана на реальных событиях. Освободи свой город!”.
Упэўнены, гэтая гульня з нацыянал-шавінісцкім ухілам будзе карыстацца шалёным попытам сярод аматараў “стралялак” у краінах СНД.
Як бачна, беларуская літаратура гатовая прадставіць шмат ідэяў, вобразаў, сюжэтаў індустрыі кампутарных гульняў. Застаецца спадзявацца, што стваральнікамі апошніх стануць сапраўдныя патрыёты роднага краю.