Архіў нумароў:

Дзеяпіс

_____________________ Новыя выданьні на кніжных паліцах «Дзеяслова»	Алесь Аркуш, Барыс Козік. Брызгалаўка: жодзінскія аповеды, успаміны і вершы (Серыя “Кнігарня “Наша Ніва”). – Мінск, 2009. – 186 с. – Наклад 500 ас. Кнігу ўспамінаў пра Жодзіна пісьменьніка Алеся Аркуша і яго бацькі Барыса Козіка складаюць аповеды пра любімыя краявіды: купку старых ліпаў, краму “Культовары”, Дом культуры ДРЭС, Брызгалаўку ды ўспаміны “пра вайну ды мінуўшчыну”. Брызгалаўка — мясьціна ў жодзінскім вадасховішчы (ля рачулкі Пліса), дзе ў 60-х гадах існаваў адкрыты басейн з цёплай вадой. Утварыўся ён праз зьліў лішкаў гарачай вады, адпрацаванай ДРЭС... Уся кніга прасякнутая любоўю сына і бацькі да роднага Жодзіна: пакуль гэты шлях існуе датуль я прывязаны пупавінай да цябе мой родны горад. Баршчэўскі Л.П., Гуцаў А.Ф. Кароткая граматыка латышскай мовы. (Серыя “Беларускія ЕўраГраматыкі”). – Мінск: “Радыёла-плюс”, 2008. – 96 стар. – Наклад 1000 ас. Выданьне навуковае, у якім раскрываюцца асаблівасьці фанетыкі, правапісу, марфалогіі і сінтаксісу латышскай мовы. Але кніга яшчэ і нагадвае папяровае турнэ ў гісторыю і культуру суседняй нам нацыі – па мове балцкай групы індаеўрапейскай сям’і, набліжэйшай да славянства. Адтуль – і адметны адбітак у лексіцы ды граматычным ладзе. Адбітак, як вынік шматстагоддзевага суседства. Баршчэўскі Л.П. Кароткая граматыка польскай мовы. (Серыя “Бе­ларускія ЕўраГраматыкі”). – Мінск: “Радыёла-плюс”, 2008. – 886 стар. – Наклад 1000 ас. Кніга прызваная лінгвістычна ўзбагаціць свайго ўладальніка. А да ўсяго – і духоўна, і культурна, і гістарычна. Носьбіты беларускай і польскай моў цягам стагоддзяў суіснавалі паралельна, а быў час – і ў супольнай лінгвасістэме. Граматыка комплексна абагульняе тое суіснаваньне – з надзеяй на сучаснае моўнае самаўзбагачэньне, самадапаўненьне. І становіцца ня толькі адной з візітовак нашай заходняй суседкі, але і ейным духоўным пачастункам... Васіль Быкаў. Поўны збор твораў у 14 тамах. – Том 7: Апавяданні; Том 8: Мемуарная проза. – Мінск: ГА “Саюз беларускіх пісьменнікаў”, Масква: Выдавецтва “Время”, 2009. – 480 стар. (Т.7); 576 стар. (Т.8). – Наклад 3000 ас. Чарговыя два тамы кнігазбору народнага пісьменьніка Беларусі (першыя шэсьць выйшлі ў 2006 і 2007 гадах) склалі тэксталагічна вывучаныя і прака­ментаваныя апавяданьні перыяду 40-х – 70-х гадоў, а таксама ягоныя ўспа­міны, напісаныя ў апошнія гады жыцьця: “Доўгая дарога дадому” (ка­на­нічны тэкст, з аўтарскімі дадаткамі і ўдакладненьнямі), “Парадоксы жыцьця. Запісы розных гадоў” і “Пункціры жыцьця. Далітаратурная біяграфія”. Укладальнікамі ўлічваліся як апошнія па часе публікацыі, так і рука­пісы ды машынапісы аўтара. У каментарах пазначана тэксталагічная ва­рыянтнасьць. У мемуарах адноўленыя тыя мясьціны, якія з розных пры­чынаў В.Быкаў не пажадаў друкаваць пры жыцьці або якія былі скарочаныя папярэднімі публікатарамі. Таксама ўлічаныя ўсе аўтарскія дапрацоўкі, дапаўненьні і ўдакладненьні. Пятро Васючэнка. Ад тэксту да хранатопа: артыкулы, эсэ, пятрогліфы. – Мінск: “Галіяфы”, 2009. – 198 с. – Наклад 300 ас. Артыкулы, эсэ, пятрогліфы літаратуразнаўцы, крытыка, празаіка, паэта, драматурга, казачніка Пятра Васючэнкі сабраныя ў кнізе, у якой зьмешчаны тэксты, напісаныя шляхам шматлікіх літаратурных і філалагічных практы­каваньняў у жанры пятрогліфа. Акрамя аналізу беларускай класікі, яна ўтрымлівае ўнікальнае эсэ “Беларус вачыма беларуса”, напісанае ў суаўтарстве з Ірынай Бурдзялёвай, маскоўскай знаёмай Пятра Васючэнкі, якая насамрэч зьяўляецца зборным вобразам. Жыцьцё Адольфа Янушкевіча і яго Лісты з кіргізскіх стэпаў, І том / Перэ з польскай мовы, прадм. і камэнт. Г.Суднік-Матусэвіч. – Мінск: “Ме­дысонт”, 2008. – 208 стар.: іл. – Наклад 100 ас. Упершыню кніга – як “радзінна-прыяцельскі дар” – зьявілася ў... 1861 годзе ў Парыжы. Яна складаецца з лістоў Адольфа Янушкевіча з сібірскага выгнаньня (1832-1856) да родных і сяброў. Тут – і “Песьня літоўскага легіёну”, і жыцьцяпіс аўтара, і побыт Табольску, Омску, Ніжне-Тагільску, і доўгая адысея вяртаньня на радзіму. Вяртаньне да сябе, у народную памяць, урэшце – у кнігу. Хоць і праз 150 гадоў... Сяргей Законнікаў. Насустрач: публіцыстыка, эсэ. – Мінск: Зміцер Колас, 2008. – 340 стар.: іл. – Наклад 1000 ас. Шлях сучаснага беларускага паэта – усёчасны рух насустрач. Насустрач натхненьню, жаданьням, часавым запатрабаваньням. І – ня толькі ў паэзіі... Кніга публіцыстыкі і эсэ паэта Сяргея Законьнікава, вядомага ня толькі сваі­мі вершамі, але і грамадзянска-акрыленымі выступамі на старонках неза­лежнага друку, складаецца з трох разьдзелаў: “Шлях да свабоды”, “Васількі – у вянок памяці” і “Роздумы” (аўтарскія публікацыі апошніх гадоў у “Свободных новостях плюс”). Гэта нераўнадушныя роздумы над беларускай гісторыяй і сучаснасьцю, асьветленыя вопытам разьвіцьця еўрапейскіх дэмакратычных краін. Гэта асьветніцкі лемантар, які мусіць яднаць нацыянальнае ды павышаць грамадзянскую актыўнасьць. Валерый Казакоў. Халоп Яснавяльможнага дэмакрата: раман-дур. – Мінск: “Кнігазбор”, 2009. – 348 с. – Наклад 700 ас. Жанр рамана не зусім звычайны. Пісьменьнік ахарактарызаваў яго як раман-дур. Гэта алегарычна-метафарычна-фантастычны аповед пра дзівосныя, але пазнавальныя краіны, дзе віруе амаль рэальнае жыцьцё сучасьніка. ...Палова ХХІ стагоддзя, сьветам кіруе Высокая сямёрка. І няма ні Расіі, ні ЗША. На палітычнай мапе – Сібрусія, Афраюсія, Аб’еўра. І Хахлабульбія, межы якой прайшлі ў дзясятках кіламетраў ад Масквы... Суседнюю дзяржаву ачольвае Пераемнік Шосты... І на фоне ўсяго гэтага – каханьне, яго выпрабаваньне і сьмерць... І – жыцьцё краіны. Леанід Лыч. Гісторыя культуры Беларусі (1917 – чэрвень 1941 г.). – Віцебск: – Выд-ва УА “ВДТУ”, 2007. – 194 стар. – Наклад 113 ас. Дасьледаваньне вядомага навукоўца і грамадскага актывіста – пра нацыянальна-культурніцкае жыцьцё Беларусі ў найскладаныя, супярэчлівыя і пераломныя моманты разьвіцьця. Фармаваньне нацыянальнай сама­быт­насьці, культурныя дасягненьні, беларусізацыя і адыход ад яе, “нацдэ­макратызм” і расійскі шавінізм, ідэалагічны наступ на нацыянальна-адра­джэнскі працэс, зьніжэньне ролі нацыянальнага фактару ў культуры, дэ­беларусізацыя нашых земляў у складзе Другой Рэчы Паспалітай, а таксама роля дзяржавы ў рэгуляваньні культурнага працэсу і забесьпячэньні духоўнага разьвіцьця тытульнага народу Рэспублікі Беларусь – аб тым і распавядае манаграфія. Невядомая Беларусь: аналітычныя эсэ. – Менск: [Без пазн.], 2008. – 376 стар. – Наклад 1000 ас. Каб стаць сабой, мала адно толькі ім пачувацца. Неабходна, каб цябе ў тваёй самасьці пазнавалі ды прымалі, прынамсі, суседзі. Так і з беларускай на­­цыяй, аб тым – і кніга. Кніга пра Беларусь, яе культуру, гісторыю, яе насель­нікаў. Сярод амаль двух дзясяткаў аўтараў кнігі – як беларускія інтэлектуалы ды публіцысты (В.Быкаў, У.Арлоў, С.Дубавец і інш.), так і замежныя (разь­дзелы “Беларусь вачыма расіянаў” і “Беларусь вачыма палякаў”). У 2005 г. “Невядомая Беларусь” выйшла ў перакладзе ў Расіі і Чэхіі. Алесь Няўвесь. Адлуп: вершаваныя фельетоны. – Смаленск: “Універсум”, 2009. – 304 с. – Наклад 300 ас. Гэта другі зборнік вершаваных фельетонаў няўрымсьлівага аўтара-праўдалюба, адлуп, які становіцца своеасаблівай сатырычный эпапеяй пра ўсемагчымыя чалавечыя і дзяржаўныя дурноты ды недарэчнасьці. Учэпістае вока фельетаніста занатоўвае цэлую кнігу маральных і духоўных хваробаў сучаснасьці. Аўтар паэтычна пратэстуе супраць чыноўніцкага гвалту, крывадушша, службовай хлусьні, прыстасавальніцтва, падхалімства. “Запеў­кай” да ўласных тэкстаў паслужылі цытаты з незалежнай перыёдыкі. Ад часоў байкапісца Кандрата Крапівы нашыя службоўцы-чыноўнікі ня любяць глядзецца ў сатырычнае люстэрка... Пасланец мужнасці: паэтычныя прысвячэнні Васілю Быкаву. – Мінск: “Кнігазбор”, 2009. – 104 стар. – Наклад 200 ас. Гэта анталогія вершаваных прысьвячэньняў у гонар народнага пісь­меньніка Беларусі, анталогія паэтычнай памяці пра Васіля Быкава. Прачулы вянок сплялі творы 56 паэтаў Беларусі і іншых краін сьвету, сярод якіх Уладзімір Караткевіч і Мікола Аўрамчык, Рыгор Барадулін і Еўдакія Лось, Ніл Гілевіч і Алег Лойка, Яўгенія Янішчыц і Зелімха Яндарбі. Тэксты па­дзеленыя на дзьве нізкі: прыжыцьцёвыя прысьвячэньні пісьменьніку і грамадзяніну і пасьмяротны “Рэквіем”. Прадмову да кнігі напісаў гарадзенец Юрка Голуб, каардынатарам праекта стаў Мікалай Мельнікаў. У падрыхтоўцы выданьня прыняў удзел і сакратарыят Саюза беларускіх пісьменьнікаў. Алесь Петрашкевіч. Крыніцы і каламуць: успамінальны аповед. – Мінск: “Медысонт”, 2008. – 416 стар.: іл. – Наклад 300 ас. Новая кніга пісьменьніка і драматурга – жыцьцяпіс пра выбалелае і перажытае. Былому камсамольскаму ды партыйнаму функцыянеру цэкоўскага рангу былі даступныя многія тагачасныя сакрэты ды перыпетыі грамадскага ўладкаваньня, пра што і вядзецца спавядальная ды ад­крытая гаворка ў кнізе. А таксама – пра разьвіцьцё энцыклапедычнай справы, стварэньне гісторыка-дакументальнай хронікі “Памяць”, працу рэктарам Беларускага дзяржаўнага універсітэта культуры. Адам Станкевіч. Выбранае. (Серыя ІІ. Гісторыка-літаратурныя помнікі). – Мінск: “Кнігазбор”, 2008. – 360 с.: іл. – Наклад 1000 ас. Найбольш поўнае і прэзентатыўнае выданьне спадчыны дзеяча беларус­кага нацыянальнага Адраджэньня, каталіцкага сьвятара, загубленага карнымі органамі бальшавіцкай улады. Маштабнасьць постаці Адама Станкевіча засьведчылі яго манаграфіі “Хрысьціянства і беларускі народ”, “Родная мова ў сьвятынях” і “Да гісторыі беларускага палітычнага вызваленьня”, а таксама лекцыі, прамовы, артыкулы і рэцэнзіі “Рыцара беларускага Адраджэньня”, як назваў асьветніка-ксяндза ў прачулай прадмове да кнігі Уладзімір Конан. Сяргей Хмара. Рабінавы хмель: выбраныя творы. – Мінск: “Кнігазбор”, 2009. – 212 стар.: іл. – Наклад 100 ас. Упершыню ў Беларусі выйшла кніга выбраных твораў беларускага паэта, публіцыста, выдаўца і палітыка Сяргея Хмары (1905-1992), які быў вымушаны з 1944 г. жыць у эміграцыі. Выбранае адкрывае чытачу амаль невядомую атлантыду Хмараўскіх вершаў 1930-1980-х гадоў, празаічныя абразкі, нарысы з беларускай мі­фалогіі “Аб багох крывіцкіх сказы”, згадкі-ўспаміны С.Хмары пра Антона Луцкевіча, Ігната Дварчаніна, Піліпа Пестрака, Янку Станкевіча ды іншых дзеячоў беларушчыны, “Кароткія даныя аб сабе” ды ягоныя лісты з далёкага Таронта. Укладаньне і каментары, а таксама прадмову да кнігі зрабіў пісьменьнік і слонімскі культурніцкі руплівец Сяргей Чыгрын. Чытанка для дзіцячага садка / уклад. В.Вячорка, П.Садоўскі. – Мінск: “Медысонт”, 2008. – 372 стар.: іл. – Наклад 1000 ас. Амаль праз два дзесяцігоддзі чытанка зьявілася ў другі раз (першым разам у 1990 г. яе наклад быў 70 000 асобнікаў). Шмат чаго зьмянілася з тых часоў, але – ня дзеці, ня важнасьць роднага слова ў іхнім выхаваньні. І народныя тэксты, казкі, загадкі, і вершы ды апавяданьні беларускіх ды замежных аўтараў мусяць разбудзіць у дзецях ня толькі творства, але і павагу да свайго. І ня толькі мовы і гісторыі, але – і нацыянальных сімвалаў ды сьвятыняў. Натуральна, калі бацькі ім падораць гэтую чытанку... Васіль Шаранговіч. Ген жыцця: аўтабіяграфічная аповесць. – Мінск: “Кнігазбор”, 2009. – 364 стар.: іл. – Наклад 300 ас. Народны мастак Беларусі Васіль Шаранговіч апублікаваў аўтабія­графічную аповесьць. Гэта праўда жыцьця аднаго чалавека, у якім адбілася цэлая эпоха, пра якую ён можа сьведчыць сваімі асабістымі ўражаньнямі і прыкладамі. В.Шаранговіч шчыра распавядае пра родны Нарачанскі край, бацькоў, дзяцінства, школьныя і студэнцкія гады, а таксама пра нялёгкую дарогу ў самастойнае жыцьцё, творчасьць, вандроўкі па замежжы, задумваецца над праблемамі прыгажосьці і чалавечай годнасьці. Bela knjiga metafor (Белая кніга метафар). Анталогія паэзіі Быст­рыцкага кніжнага фестывалю 2008/ склад. і ўступнае слова Надзі Добнік. – Любляна: “Poetikonove Lire”, 2008. – 128 с. Наклад 300 ас. Зьмест анталогіі склалі вершы дзесяці аўтараў са Славеніі, Італіі, Хар­ватыі, Латвіі і Беларусі – удзельнікаў леташняга міжнароднага паэтычнага фестывалю ў славенскай Быстрыцы. Беларусь на форуме прадстаўляў Эдуард Акулін. Пяць ягоных вершаў адначас загучалі на славенскай, італьянскай, харвацкай і латышскай мовах. У сваю чаргу, дзякуючы Эдуарду Акуліну, па-беларуску ў анталогіі загаварылі славенскія паэты: Іван Добнік, Анюша Белехар, Цьветка Беўц, Мірыям Дрэф, Станка Храстэль, Марчэла Патоцца, а таксама італьянскі паэт Хрысьціян Сініццо, харват Браніслаў Аблучар і латышская паэтка Дагнія Дрэйка. Анталогія выйшла ў цудоўным паліграфічным выкананьні, а ўкладальнікам і рэдактарам яе зьяўляецца дырэктар Быстрыцкага фестывалю Надзя Добнік.