Архіў нумароў:

Эдуард Акулін

_____________________ Непрычалены човен. Вершы	Анёл-Страцім Мне прысьніўся Максім Багдановіч — беларускі Анёл-Страцім — у біблейскім вянку цярновым, у пражылках густых крыві... Мовіў ён і паўночны вецер яго словы між хмар разнёс: —Ні на тым, ні на гэтым сьвеце не лічыце валошак-сьлёз, не чытайце чужыя пісьмы, не давайце сьвятыні псам... І растаў у нябеснай высі там, дзе зьніклі сьляды Хрыста. Як вярнуць? Я забыў, як маліцца Слову… Для паэта ж маўчаньне – грэх. І Гасподзь над душой ахову адазваў да нябесных стрэх. І зрабіўся мне сьвет нямілым, нібы д’яблу прадаў душу. Прамяняў на машыну – крылы, Млечны шлях – на зьмяю-шашу. Як успомніць з малітвы cловы? Як набыць адабраны рай? Як вярнуць над душой ахову, крылам – згублены небакрай?.. Асеньняе У вырай буслы чарадою па небе адвечным плывуць. Зноў восень стралой залатою спрабуе мне сэрца пратнуць... Паходнямі — клёны на ўзгорках губляюць сьвятлынь у траву... І радасна сэрцу і горка, і крыху балюча яму. Бясконца Ліс, што мкнецца па сьледзе. Кроў, што б’ецца у скронь. Непрыручаны вецер. Нехрышчоны агонь. Поўні жоўтая сьвечка. Дух заюшаны ў комін. Незавершаны вечар. Непрычалены човен. Дом З яснага неба гром – позьняе адкрыцьцё: Мама – мой першы дом, хлеб мой, вада, жыцьцё. Колькі пасьля было розных кутоў, хацін, — толькі – найродны той – матчын – з усіх адзін. Сэрца спаліў крыжом, ды адмаліць ня змог… Маму – мой першы дом — сёньня пільнуе Бог. Турма А труна — для душы турма... А яшчэ ёсьць — труна-Айчына. Для народа свайго — турма, калектыўная дамавіна. Пачарнела душа, як ноч, ёсьць на тое ў душы прычына — за сьлязамі ня стала воч, каб глядзець на труну-Айчыну. А ў турме не жыцьцё — рэжым. А ў труне не быцьцё — гніеньне. А ў душы — пачарнелы дым, А ў народа ў грудзёх — каменьне... Не Анёл уструбіў у рог, — уструбіла у рог Сумненьне: а ці ёсьць у нябёсах Бог?— Бог-суддзя — ад турмы збавеньне... Словы З высокай цалі мне словы ўпалі: «Нябёсы — Радзіма ветру»... Пакуль нізаў я радка каралі,— скразьняк зварухнуў паветра... З сусьветнай далі мне словы слалі: «Нябёсы — Радзіма птушак»... Пакуль нізаў я радка каралі,— зьявілася рыфма — суша. Пакуль вы спалі, — мне словы далі: «Нябёсы — Радзіма душаў»... Сон Выхаплю сон з небыцьця і з асалодай нязнанай вуду старую жыцьця стану надточваць падманам... Каб неўпрыкметку злавіць тое, што ў яве ня стрэціў: сорам — распусна любіць, шчасьце — бяз страху памерці. Не аддам… Чужога шчасьця мне ня трэба. З мяне хапае і свайго… Ў тваіх вачах начуе неба, а ў небе тым гасьцюе Бог. Каханьня Бог у родным небе, Ён лучыць нас на зло гадам. Чужога шчасьця мне ня трэба, але й свайго я не аддам!.. Дзьве душы Мне прысьніліся сягоньня дзьве душы. Дзьве душы было ў маёй матулі... Ў тагасьветнай вусьцішнай цішы дзьве душы перабіралі бульбу. — Мама, да старэйшай падышоў і пацалаваў яе у скрусе. — Як жа цябе позна я знайшоў, колькі ж цябе плакаць я прымусіў... — Мама маладая, не крыўдуй, што старую маму абдымаю,— мне так сіратліва аднаму на самотным беразе адчаю. Мне прысьніліся сягоньня дзьве душы, дзьве душы маёй матулі роднай... Перабранай бульбы — два кашы, а на яве мамы — аніводнай. Балада пра Чорнае ляда На чорнае ляда ня ходзяць касцы, няма тут птушыных гнёздаў. Праклятае месца за тры вярсты дарогі усе абходзяць... Балота, як вока, сярод яго з чорнай, як ноч, вадою. Калі апусьціць у ваду багор — багор, як тапор, патоне. Калісьці, казалі, тут жыў бірук — вядун, чарнакніжнік Посах. Глядзеў, бы люстэрка, вядун у ваду — прадказваць умеў лёсы. Умеў замаўляць і умеў намаўляць... Умеў, як казаў нехта, — над чорнай дрыгвою пад поўняй блукаць — хадзіць па вадзе пехам. Такая за Посахам слава йшла, а ён не любіў славы. Ручнога у хаце трымаў вужа, што ў поўню любіў плаваць... Аднойчы да Посаха князь малады прыехаў з сябрынай п’янай. —Ты, Посах? —Так. Уладар вады? Прайдзі пасярод багны! — Прайду, калі князь не збаіцца сам за мною пайсьці сьледам. І крок зрабіў, і на хвалю стаў — патух пад нагой ветах... Ні князя, ні хмельных сяброў яго з той ночы ніхто ня бачыў, І Посах зьнік — як у вір багор, — стаў Духам вады няйначай. За часам і хата ў дрыгву ўрасла — тырчыць з-пад імха комін. Ды зрэдзь на вадзе залатога вужа паблытае хтось з поўняй… Балада сустрэчы з Купалам А хто там ідзе? Янка Купала. Па лістоце апалай дождж сьляпы церусіў. Я прыйшоў да Купалы — дараваньня прасіць. Дараваньня за тое, што дагэтуль адказ на пытаньне сьвятое — рытарычны аванс. Бо няма Беларусаў — колькі іх не шукай, тых, хто пойдуць хаўрусам бараніць родны Край ад ганебнага змусу, ад чужога ярма... Нас няма, беларусы! Не было і няма!.. У правалінах твару, там, дзе вочы цьвілі, — спахмурнелыя хмары задуменна плылі. Воч ня стала ў Купалы ці ня хоча глядзець на нашчадкаў-вандалаў — тых, хто сёньня ідзе... Па лістоце апалай дождж асьлеплы блукаў... Я прыйшоў да Купалы — ён мяне не чакаў. Заміж эпітафіі Калі памру, сябры наўсьлед спытаюць: Куды, паэце, крочыцьмеш у скрусе? — І рад бы ў рай — анёлы не пускаюць. Мілей, чым рай — мне пекла Беларусі.