Архіў нумароў:

Венанцы Бутрым

_____________________ ...Першы сьнег, беспрычынная радасьць! Вершы	* * * Першы сьнег, беспрычынная радасьць! На гарачыя вусны рабiн – пацалункi халодныя градам... Сьмех таропкi ад гнуткiх галiн... Стынуць пальцы, падступна халодзiць прытуманены шэраньню стан. О, спрадвечна салодкi падман, ты, чаканьне, сумненьняў разводдзе!.. З кузьнi звон, перастукi. Бунтуе ў гулкiм горане полымя шар, ды абняты дрымотай абшар нат уласнага сэрца ня чуе... Будзе ноч насьцярожана сьветлая сiлуэты лiчыць збоч дарог... * * * Млява шэпчуць стамлёныя губы – лiсьце скаргу бясконца вядзе у чаканьнi бяды або згубы: навальні... Навальніца ідзе!.. – Адарвешся ад роднай галiны – i выгнаньне – жабрацтва i сьмерць! Гоман дробны, глухi, безупынны: – Што ж цяпер? Што ж цяпер?.. Сiне-белым ускiнецца ў хмарах – трацiш слых i цямнее ў вачах, бо зарнiцай бiблейскiх пажараў працiнае зьнямелы абсяг... А ў тунелi начнога маўчаньня занясе, паўтараючы зноў, то азёрна-аернаю тваньню, то жывiцай прагрэтых лясоў... Што ж цяпер? Пад нажамi маланак кiламетры расьпятай зямлi у надзеi, жаданьнi спантанным каб дажджы стараной не прайшлi... Ну а мне? Тэлефон не паклiча. Ліпне духмень на рукi i твар. I дрыжыць – на суцэльнасьць разьлiчаны!.. – на фрагменты iрвецца абшар: то губляюць камлi мае дрэвы, то мiж хмарамi кроны нясе. I грымiць на паўтор, перапевам, што, нядбайны, я страцiў цябе... * * * В. В-у Кiнем усё i на досьвiтку едзем, у дробнай хвалi губляць паплаўкi... Дальнi бор i аблокi-суседзi мiж драцiн патанулай лазы; цела сьветлае ў цёмнай кашулi – цягне век свой крывуля-вярба; i над грудам, дзе продкi паснулi, тлумiць ветрам кiрмаш вараньня. Процi сонца iскрыць павуцiньне, сьпеюць словы, ўбiраючы сiнь... Хай мой голас тут раптам загiне, толькi ты, дарагая, ня згiнь! Сотня год – толькi кропля расы на спакойным аблiччы тваiм... * * * М.М.Ш. Цякуць гады. I часу плынь нясе ўсё новую вясну, як i мяне з табою. Ты ведаеш, i я перад сабой ня ўтою, што наблiжаемся да мэты пакрысе. Адным знайдзёнкаю, а iншым – горкай згубаю ператасуецца часамi ўсё, нiбы калода карт: з каханьня – лёгкi цi нiкчэмны жарт і недарэчны фарс – з работы любай. Ды што! Вось жнiвень дабiвае днi, і хутка астрам дацьвiтаць на каранi... Ўжо неба пачало хiлiцца долу, твар месяца зьлiняў ад смутку i турбот – быў сёньня першы павуцiньня лёт: спакойна ўпэўнены, хаця яшчэ i кволы. * * * Апалi чаканьня аковы! Заняты адным суцэла, зноў цягнеш, вырай чарговы, на Пiну, Басфор, Дарданелы... ...Унiзе поўня на ўсходзе нырае ў тонкiя хмары. Ды буйна зоры ўзыходзяць над вамi ў чорным абшары... На ўзьлёт! I парывам, ня тлумам, і ўжо толькi сьмерць вас супынiць, крылы павяжа самумам ускрай Аравiйскай пустынi. Ня зважыць, што вы – жывыя, на ўзгоркi бязводныя кiне. I зноў пераможа стыхiя ускрай чарговай пустынi... Яшчэ раз – ужо каторы!– вам, дробным, сiл не хапiла – жывое зьмяла без разбору сьляпая варожая сiла. Вiруе шэрае пер’е над бурым каменьнем бясконцым, ды шэлест пясчанага зерня пад бельмам засьмяглага сонца... А будуць чакаць пад Валожынам палi ў красавiцкiх туманах. I нехта штодзень заварожана будзе вышукваць старанна за Iслаччу, ў небе абноўленым, аздобленым сонца каронай, лёт дзiўна свабодны i роўны ўпартых iстот не скароных... Восень (урывак) Дз. Шчаснаму А между прочим, осень на дворе... М. Рубцоў І Кастрычніцкая яснасьць!.. Як праз шкло, Прамытае ня раз да таўшчыні належнай, Ільецца створанае вечнасьцю сьвятло, Сатканае з журбы і радасьці бязмежнай. І песьні горнуцца, бы ветразі плывуць, У словах, знойдзеных і сказаных другімі. І сьпее ўласнае. Зьбірай і не забудзь, Што так пяецца толькі між сваімі... ІІ І пракрадзецца досьвіткам туман нямы, Абдыме кветку кожную. І стан яліны дужай. Счакаўшы раніцу, пад сонца пойдзем мы, Зямляк і суайчыннік – шчыры дружа – Адчуць, як у гаі з бяроз, ляшчын, асін Страсаецца цішком пад кірзавыя боты Начышчаная медзь, прынадлівы кармін, Нейтральнасьць блякласьці пры кроплях пазалоты. ІІІ Спакой і цішыня – ня маюць меж і мер. Ахейцы сінявы такой не сустракалі! Халаднаваты клімат... Быў бы свой Гамер, Калі яны Руна яшчэ і не шукалі, А нам – элегіі, санеты... Конь сівы, Барвовым захадам ружова фарбаваны... І гэты вось кастрычнік! Залаты, Да дробязяў знаёмы, зноў жа – нечаканы... ІV Быў млын калісь... Праз рэшткі паляў лье У нізкіх берагах рака струмень халодны. Спрамляюць рэчышча. Чакае тут яе Бетонная труба. Над ёю – мост выгодны. Падыдзем? Пастаім, каб лепей ацаніць Прыкметы навізны, наканаванай часам. Цякла – як сонная, тут – пеніцца, бурліць! І зноў спакойная – пакінулі сам-насам! V Зусім як чалавек! Ды праз матора гук Ён нашых разважаньняў не пачуе: З навюткім кошыкам лазовым паляшук З-пад Пінску на Наваградак шыбуе! Да тых грыбкоў, што ў кошыку ляжаць, Зяць прынясе што-кольвечы з сельмага... Без кроплі ж той – ні быць, ні гасьцяваць: Адолее, замучыць смага... VІ Ах, колькі ж іх было: тых кропель, баразён, Крывавых мазалёў, крыжа здранцьвеньня, поту, Дажджоў заложных, каб буяў драсён, І тых, чаканых, ссунутых на потым! Шчасьліва, дзядзька! Ўнукаў падтрымай, Хай доля мачыхай ніколі ім ня будзе! А розных там хвароб, нястач – о, непачаты край! – Адолеем і куды-небудзь збудзем! VІІ Зноў цішыня. А шэранькі біплан За хмару лепіцца ледзь бачнаю стракозкай... * * * Астры, дзецi восенi любай, спадарожнiцы явы i сноў!.. Холад дзёрзка i шчытна на губы пульсаваць падштурхоўвае кроў... Ўсе жыцьцёвыя колкасьцi спрэчак у бяздонную прорву апалi. Вашы ўсьмешкi – апошняй сустрэчы...– белай пенай на хвалi, што нясе праз каменьнi на строму. Вы – усiм. Вы – нiкому. Пад няўмольным мароза нажом род увесь ваш зьнянацку загiне. Сэрца чуе, сумуе цiшком. Неба зорыцца, стромiцца, стыне... Медытацыі І прытупіліся пачуцьці голаду і смагі – ляжу ў духмянай цішыні. Зноў праявіліся і набіраюць бляску і адвагі яшчэ няясныя, ды чыстыя агні. У вышыні, ня дзеля нас, бо сілай той непазьбежнасьці, з якой не саўладаць. О, нездарма Дэдал маўклівы ладзіў крылы – паліла неабходнасьць існасьць апраўдаць. ...А пад гарою, дзе сяло на грудзе, вачам маім адсюль нябачнае ўжо аніяк, сабе і мне запальваюць іх людзі. Дар Праметэя? Пражываньня знак... Пад локцем мулкасьць жвіру – прахалодай, – пад пальцамі – падсохлая на ветры поўсьць зямлі: памлела зельле. Ці ня з той нагоды медытаваць са мною зьявы наплылі? ...І чайкі падаліся з возера на Нёман, да водмеляў начлежных; час і мне – ня блізкі шлях. І думка падсьвядома пясчанаю дарогаю пад зорамі вядзе. Да раніцы – мо век. Ды доўга не стаміцца, грудзям дасць сілу подых роднай стараны. І будуць клікаць ўсё далей таемныя зарніцы, праводзіць таямнічыя, як вечнасьць, кажаны... * * * А. Бакачу ...у нячуты павер запавет, палюбі непазнаную мэту... А. Разанаў За пасмам бору, ўжо за даляглядам!..– па лапінах іржышча, па ральлі калі і кім пасеяна прынада? Чые зярняты радасна ўзышлі? Ня быў ніколі там... А, мусіць, і ня буду – што не сабраць, а дзе і не дайсьці: сплываюць дні без нашага прысуду у хуткаплынным ручаі – жыцьці... Няўмольны час гадзіну за гадзінай зрывае з дрэва існасьці тваёй. І толькі хмар і ветру безупынны праход, пралёт і сьвіст над галавой... А там... такая позьняя ўжо восень, што лістапад, яе апошні сын, ужо і промня цёплага ня просіць для схаладалых, голых арабін. І гнецца вецьце!.. І парывам новым страсае гронкі, бы жывую кроў, на незаменную нічым аснову халоднай гліны, мокрых верасоў. А ўжо і прыцемкі – наканавана. І цемра цяжкая лягла на ўсё. А заўтра? Сонцам мо спавіты ранак, такі, які адзін за ўсё жыцьцё. Каб нехта ўбачыў – слаўны міг удачы!..– ня слотай змучаны, здранцвелы лог, а рай зямны для ўсіх – і не іначай! – ступіўшы там, дзе я прайсьці ня змог.