Віталь Быль

_____________________ Малюнкі з Адзіж-Бенах. Аповед	– Любы братка, іншапланецян не існуе! – катэгарычна заявіў я. Алесь вось ужо з паўгадзіны даказваў мне адваротнае, і сваю бескампрамісную заяву я агучваў далёка ня першы раз. Алесь – гэта мой малодшы брат, студэнт гістфаку, невылечна павернуты на уфалогіі. Я, адпаведна, старэйшы брат Алеся, персьпектыўны інжынер, цікавы малады чалавек, перакананы прагматык. Таму зразумела, што падобныя спрэчкі ўспыхвалі нярэдка. Звычайна я паўляжаў на канапе ў сваёй кватэры ці на Алесевым ложку ў яго універсітэцкім інтэрнаце, а Шурык, які заводзіўся з паў-абароту, лётаў па пакоі, перакульваючы крэслы, размахваў рукамі, калмаціў чупрыну і ўсё даказваў мне, што “талеркі” і “зялёныя чалавечкі” – нашая з вамі рэчаіснасьць. Веды ягоныя па гэтым прадмеце найгрунтоўнейшыя, але я не паверу яму, пакуль на свае вочы ня ўбачу жывога гуманоіда і не памацаю яго апарат, гэта значыць, пакуль рак ня сьвісне з Эверэсту. Звычайна, гэтымі словамі я завяршаў нашую спрэчку, Алесь, выпусьціўшы пару, казаў, што я безнадзейны, і мы ціха-мірна пераходзілі да іншых тэмаў. Але ў той раз дыспут скончыўся неяк нетрадыцыйна: на мае словы “пайшлі да гуманоідаў, можа, яны мяне і пераканаюць” Алесь раптам скамянеў, ляснуў сябе па ілбе. – Дык табе патрэбныя гуманоіды? Пачакай-пачакай, ты іх атрымаеш!– усклікнуў ён, пляснуўшы мяне па плячы, схапіў сваё паліто, і не пасьпеў я рот адкрыць, як Алесь ужо зьнік з маёй кватэры. Я быў добра зьдзіўлены і занепакоены, ці не абразіў яго часам, але праз гадзіну Алесь сам патэлефанаваў мне, папрасіў прабачэньня за свой хуткі адыход і сказаў дзіўныя словы: – Міха, ты геній! Як я раней не здагадаўся! Старое як сьвет правіла гары і Мухамеда… Дзіўным было ня тое, што ён прызнаў мае здольнасьці (што я геній, я ведаў і раней), а яго апошняя фраза. Фантазіі нараджаліся самыя недарэчныя… Таму я махнуў на гэта рукою і хутка забыўся на ўсё ў віры будзённых клопатаў. Я працую ў метэаралагічнай службе Менску. Аб нашым браце-метэаролагу ня часта пачуеш ад ласага да герояў журналісцкага племя, хіба толькі які пасквілянт пакпіць з незапланаванага дажджу ці марозу. Між тым жыцьцё чатырохмільённага гораду залежыць ад нас. Пачатак новага, 2088 году выдаўся, як заўсёды, напружаны. Спачатку трэба было забясьпечыць горад навагоднімі і каляднымі сьнегападамі, потым адлігаю ачысьціць вуліцы ад сьнегу. Затым – забесьпячэньне пасяўной на палетках вобласьці, сонечнае надвор’е на майскія сьвяты… Я як аператар быў у самым цэнтры гэтай мітусьні. Але вось доўгачаканы адпачынак. Прыемным майскім дзяньком імчу па трасе на новенькім сінім “фордзе” (мара ўсёй маладосьці! Купіў на звышурочныя). Хуткасьць за 500, дынамік радыё надрываецца гучнымі акордамі – кіпіць маладая кроў! Раптам – тонкі гудок. На экране – заклапочаны твар маці. Скідваю хуткасьць, раблю цішэй радыё, цісну “Enter”. – Добры дзень, мам. – Добры дзень, Міхаська. Чаму на нас, старых, забыўся? Не прыяз­джаеш… – Мама, столькі працы! А хіба Алесь ня быў у вас сёньня? – Так, быў, мо толькі з гадзіну як у Менск паехаў. Ведаеш, я нешта за яго хвалююся. Нейкі гэты раз ён быў не такі, напусьціў на сябе таямнічы выгляд… Ты там за ім паглядзі, каб куды ня ўлез. – Добра, мам, не перажывай. Прывітаньне бацьку. Ну, пакуль. Ці мала чаго можа хвалявацца матчына сэрца! Але ўсе ж я вырашыў назаўтра адведаць брата. Вечарам таго ж дня, гадзінаў у адзінаццаць, у дзьверы маёй невялічкай кватэры пазванілі. Я з вялікай неахвотай пакінуў мяккую канапу, на якой ужо прыгрэўся, гледзячы выпуск навінаў, і пайшоў адчыняць. На парозе стаяў Алесь. Яго вятроўка была мокрая, з яе аж цякло, а яе ўладальнік быў жывым папрокам усім несумленным метэаролагам. – Прабач, – сказаў я, – гораду дождж таксама патрэбны. – Дождж – дробязь у гэты вялікі вечар! – урачыста прамовіў Алесь. – Зьбірайся, едзем! – Едзем? Куды? – думка аб тым, каб пакінуць цёплую, утульную кватэру з мяккай канапай і сарвацца кудысьці ў мокры змрок здавалася мне блюзьнерскай. – Ты зьехаў з глузду! Хутка ж пачнецца дэтэктыў, дваццаць пятая серыя… – Ты казаў, што паверыш у іншапланецянаў, толькі калі сам іх убачыш. Так? – Ну, так. І што? – А тое, што ўжо заўтра ты ў іх будзеш верыць! Калі паедзеш са мной, – сказаў Алесь, дастаючы з шафы маю куртку. – Ну не! Ганяцца пад дажджом, у цемры, па сьлізкім асфальце за тваімі фантазіямі! – узбунтаваўся я, залазячы з нагамі на канапу і па шыю нацягваючы плед. – Заўтра нядзеля, будзе цёпла, зьезьдзім і паглядзім. – Ах, так! – закіпеў Алесь, запусьціўшы маёй курткай у спартыўнага каментатара на экране. – Тады я выпраўляюся адзін! Можа, я не вярнуся, загіну там!.. А ўсё з-за таго, што майму старэйшаму брату неахвота адарваць свой нос ад тэлевізару! Як ты будзеш глядзець у вочы нашай матулі? – Па-першае, – рэзка сказаў я, выпаўзаючы з-пад пледа, – хто ёй будзе глядзець у гэтыя самыя вочы, калі ні адзін з нас ня вернецца? Алесь адразу панурыў галаву. – Па-другое, – працягваў я, – не твае рэчы – не чапай, тым больш – не шпурляй. Алесь хмурна пратупаў па зальчыку, пакінуўшы ланцужок мокрых сьлядоў (во, паршывец, мог бы і разуцца!) і падняў маю куртку. – І трэцяе: там, у кішэні, жэтон і ключы ад машыны. Ідзі, выгані яе, пакуль я апрануся. Хвілінаў праз дзесяць мой “форд” ужо імчаў нас праз шчыльныя плыні дажджу. – Ну, давай, распавядай, – сказаў я. – Куды едзем? – Кіруй да універу. – А што будзе далей? Брат маўчаў, таямніча пабліскваючы шкельцамі акуляраў (Усё ягоная старамоднасьць! І чаму б яму не насіць лінзы замест гэтай канструкцыі?). – Калі там твае хлопцы пераапрануліся ды панацягвалі маскі, ня думай, што я куплюся, – папярэдзіў я яго. Алесь маўчаў і толькі таямніча ўхмыляўся. – І калі ты мне пакажаш якую костачку ці жалязячку, то ўсё роўна нічога не дакажаш, – працягваў я. – І тады твой брацік пакрыўдзіцца і адшлёпае таго нягодніка, з-за якога прапусьціў дваццаць шостую серыю любімага серыялу… – Дваццаць пятую…, – хіхікнуў нягоднік, ледзь ня лопаючыся ад таямнічасьці. Зьдзекуецца, гад. – Мо і дваццаць пятую, гэта не істотна, – сказаў я і націснуў на тормаз. Шыны віскнулі па мокрым асфальце, а нахабнік, рэзка таргануўшыся наперад, згубіў акуляры. Я крыху зларадна паназіраў, як Шурык, лаючыся пад нос, абмацвае ўсё навокал, і паведаміў: – Канцавая станцыя! Куды далей? Мы спыніліся ва універсітэцкім гарадку на стаянцы за будынкам гіс­тарычнага факультэту. – Хадзем, – сказаў Алесь, які нарэшце вылавіў свае шкельцы, і, нацягнуўшы вятроўку на галаву, сьмела даў нырца пад срэбную завесу. Я зябка скурчыўся і патупаў за яго постацьцю. Хоць да ганка было крокаў з дваццаць, халодныя дажджавыя ніці пранізалі мяне, здаецца, да касьцей, і я ня раз згадаў нядобрым словам і брата з яго фантазіямі, і сваю дурасьць, і ўсю метэаралагічную службу. Але вось доўгачаканы ганак. Ля дзьвярэй шыльда: “Лабараторыі”. А крыху ніжэй: “Староньнім уваход забаронены!”. Алесь пацягнуў ручку – зачынена. Не пасьпела сарвацца з маіх вуснаў зьедлівая заўвага, як ён нешта дастаў з кішэні, крутануў у замку, і – павіншуйце мяне! я брат узломшчыка! – дзьверы паддаліся. – Пытаньні потым! – гучным шэптам сказаў Алесь. – За мной! Ён хутка павёў мяне паўзмрочным калідорам, цьмяна асьветленым лямпачкамі. Справа і зьлева былі дзьверы, з шыльдамі і без, шмат дзьвярэй. Алесь упэўнена мінаў іх і крочыў далей. Мы зьвярнулі налева, потым зноў налева, затым спусьціліся ўніз, на падвальны паверх, доўга ішлі глухою бетоннаю кішкай і нарэшце ўткнуліся ў металічную заслону. Алесь пастаяў, ускудлаціў чупрыну, штосьці ўспамінаючы, потым некуды націснуў, і на сьвет Божы зьявілася нешта накшталт старадаўняга калькулятара – кодавы замок. Зазірнуўшы ў патрапаны блакнот, Алесь набраў код, заслона паднялася, і мы ўвайшлі. Перад намі было прасторнае памяшканьне, падобнае да гаражу ці ангару, значную частку якога займала бліскучая паўсфера. У мяне адпала сківіца: – Ё-маё! Гэта – машына часу?! Вядома, для сучаснага гісторыка машына часу – будзённая рэч, ды і шырокую публіку яна даўно ўжо ня так шакуе, але мала хто з гэтай самай публікі бачыў яе, а тым больш катаўся на ёй. – Машына часу – гэта ў старасьвецкіх фантастаў. Перад табою – хроназонд RX-234B, – аўтарытэтна паправіў мяне Алесь і палез усярэдзіну. Я пачухаў патыліцу: – Чакай, а як мы сюды трапілі? Гэты хроназонд так і стаіць – катайся, хто хоча? – Ты што, гэта ж даражэзная тэхніка! – пачуўся з глыбіні машыны братаў голас. – І складанейшая! Тым больш у мінулае абы-каго ня пусь­цяць, гэта ж справа сур’ёзнейшая, ты нават не ўяўляеш да якой ступені. – І як ты здабыў допуск? За якія такія заслугі? Пераспаў з дэканам? – Ну-у, шчыра кажучы, допуску ў мяне няма… Але ёсьць адна дзяўчына, лабарантка… Тэатр, кавярня, аквапарк, крыху настойлівасьці – і допуск не патрабуецца. Дарэчы, – высунуўшыся з люка, падміргнуў мне, – дзяўчына яна цікавая, магу цябе пазнаёміць. А то я зачакаўся пляменьнікаў… Вось дык братка! Вось вам і ціхі выдатнік з першай парты! – Ну ты і жук! – сказаў я, калі да мяне вярнулася мова. – Джэймс Бонд нашага часу! А праблемаў у цябе з-за гэтага ня будзе? – А мы зробім усё ціха-ціха і хуценька звалім. Бог не папусьціць, сьвіньня ня ўкусіць, – адказаў Алесь і нырнуў у чэрава машыны. Я абышоў срэбную паўсферу, падумаў і гукнуў у люк: – Гэй, братка, нешта я не разумею. Ты абяцаў мне іншапланецянаў ці які НЛА на благі канец… – Пачакай, пачакай…, – завёў сваю катарынку Алесь, але я грозна перабіў яго: – Хопіць ужо, начакаўся! Ану выкладвай! – Добра, сядай ды слухай, – ён гаспадарскім рухам запрасіў мяне ў машыну. Кабіна была даволі цесная, шмат месца займаў грузавы адсек з нейкай апаратурай. Я сеў у адно з двух крэслаў. Побач уладкаваўся Алесь, паправіў акуляры і пачаў: – Палеакантакты – ведаеш, што гэта такое? – З табой павядзешся – і не такое ведаць будзеш. Гэта калі твае каханыя гуманоіды ляталі да старажытных людзей. – У прынцыпе, так. А цяпер – глядзі. Алесь дастаў з-за пазухі пачак фотаздымкаў і працягнуў іх мне. – Гэта што за коміксы? – не зразумеў я. – Ёлупнем ты нарадзіўся, ёлупнем і памрэш. Прыгледзься, гэтыя коміксы старэйшыя за піраміды! – абурыўся брат. – Гэта наскальныя малюнкі з Адзіж-Бенах. Ёсьць такая мясьціна ў Сахары. Глядзі… Я ўтаропіўся на малюнкі. Алесь працягваў: – Глядзі, вось гэта штука, магчыма, – касьмічны апарат. А на гэтым малюнку людзі сустракаюць прышэльцаў. Бачыш, вакол галоваў – рысачкі? Зьзяньне! – А што гэты робіць? – Вось тут прачысьці вушы, пераходжу да майго плану. Малюнак, што цябе зацікавіў, як я мяркую, адлюстроўвае сонечнае зацьменьне! – А… – Не перабівай. Паколькі ўсе зацьменьні можна разьлічыць, то гэта выява дае нам самую дакладную дату! – І ты хочаш сказаць, што мы на машыне часу, пардон, на хроназондзе… – Выправімся туды! – Шурык ажно падскокваў. – Проста, як усё геніяльнае! Геніяльна, як усё простае! Я – геній, ці ня так? Я агаломшана маўчаў. Алесь пераможна ляснуў мяне па сьпіне, затым яго пальцы забегалі па клавіятуры, пстрыкнулі тумблеры. – Экіпаж, прышпіліцца! – і шырокі рэмень прыціснуў мяне да крэсла. Нешта мякка завібравала. – Ты хоць умееш кіраваць гэтай штукай? – толькі і спытаў я. – Зараз праверым, – бадзёра адгукнуўся Шурык і, убачыўшы як я зьбялеў, паспрабаваў мяне супакоіць: – Не хвалюйся, я чытаў інструкцыю. Праўда, да іншай мадэлі… Ну, па-аехалі! Зонд завібраваў мацней, некалькі разоў добра штурханула, вушы заклаў густы гул, страўнік хіснуўся да горла. Праз нейкую смугу я бачыў зялёны твар брата і яго зьбялелыя дрыготкія пальцы, сьціскаўшыя рычаг. Праз паўхвіліны ўсё скончылася. Не пасьпела мая вячэра пачаць рух на волю, як гул сьціх, трэсьці перастала, а вібрацыя пайшла на спад. Звонка пстрыкнуўшы, рэмень расшпіліўся і зьмяёй сьлізгануў за сьпінку крэсла. Я глыбока ўздыхнуў і спытаў у Алеся, які сутаргава спрабаваў адчыніць люк: – Мы ўжо там? Ці яшчэ тут? – Мабыць, там. У сэньсе, ужо тут. Зараз паглядзім. Ад прытоку кіслароду братаў твар прыняў нармальны колер. Алесь пацягнуўся, хруснуў суставамі і вылез вонкі. – Міхась, сардэчна запрашаю ў Сахару за тысячы гадоў да нашай эры! – пачуў я ўрачысты голас. – Няхай жыве верхні палеаліт! Я асьцярожна вызірнуў і зрабіў першы крок па афрыканскай зямлі. Ё-маё, я ж яшчэ не нарадзіўся, наогул, яшчэ самы пачатак гісторыі, досьвітак чалавецтва! І я, Міхась Зарэвіч, стаю тут, за тысячы год да ўласнага нараджэньня, хутка ўбачу людзей, чые косьці даўным-даўно спарахнелі! І я ня сплю!!! Пакрысе маё захапленьне суцішылася, і я агледзеўся. Навокал прасьціраўся ці то стэп, ці то савана, якая патанала ў цёмна-шэрым пераддосьвіткавым змроку, з якога чуліся нязвыклыя гарадскому вуху гукі. Мне ў вільготнай ад дажджу ХХІ стагоддзя вопратцы было досыць холадна і няўтульна. – Гэй, – гукнуў я Алеся, які корпаўся ў грузавым адсеку, – а ты ўпэўнены, што мы трапілі па адрасе? Нешта ўсё гэта непадобна да Сахары. – Што, замерз? Нічога, як разьвіднее, дык аж спарышся. – Як я ведаю, Сахара – гэта шмат-шмат пяску. А тут – трава па пояс. – Там, на поўначы, – махнуў кудысь рукой Алесь, – паўзе ледавік. Пад Менскам зараз сапраўдная тундра. Трымай ліхтарык. Я зашпіліў раменьчыкі ліхтарыка на патыліцы, уключыў яго і агле­дзеўся. Зьлева, кроках у трыццаці, віднелася нагрувашчаньне скалаў. Я пакрочыў туды. – Гэй, куды гэта ты? – запытаў з машыны Алесь. – Трэба мне. Ты ж начны гаршчок не захапіў. – Будзь уважлівы, гэта табе не Дысьнейлэнд! Напорашся яшчэ на якую зьвяругу. Я крочыў між камянёў, выбіраючы зацішны куточак. Раптам за сьпіной нешта шарганулася. Я скамянеў, потым рэзка азірнуўся. Ліхтарык выхапіў чорную скуру твару і вочы, што глядзелі на мяне з-за вялікага каменю. Я пачуў ціхі ўскрык, вочы зьніклі, і нехта пабег між скалаў. Мне адразу перахацелася. Подбегам прыпусьціў назад, да роднага і надзейнага зонду. “Хто гэта быў? Што яму трэба?” – сьвідравалі мозг трывожныя пытаньні. Узбуджанае ўяўленьне паслужліва падсоўвала карціны апошніх хвілінаў адважных, але няўдачлівых дасьледчыкаў Афрыкі. Трэба сказаць, хоць я і не расіст, але мурынаў, нават нашага, ХХІ стагоддзя, крыху недалюбліваю. Чамусьці менавіта ў негрыцянскіх кварталах Менску мне рэгулярна прапорваюць шыны, час ад часу абкрадаюць, а раз нават абрабавалі. Дробязі, але непрыемна. Што ж казаць пра мурынаў дагістарычных… Той віж, мабыць, ужо разварушыў асінае гняздо, і яго супляменьнікі ўжо ляцяць сюды па нашае мяса. Трэба ўцякаць! Такія думкі мітусіліся ў маёй галаве, калі я з шумам і трэскам, бы звар’яцелы гіпапатам, не разьбіраючы дарогі ламіўся праз хмызьнякі на сьвятло нашага апарата. Я ледзь не раздушыў пару зьмей, спужаў чародку дробных птушачак, пырснулых з-пад ног, і нейкую буйную жывёліну, якая ашывалася ля самага зонду і цяжка патупала ў змрок пры маім набліжэньні. Машына была зачыненая. Я нярвова забарабаніў па абшыўцы: – Алесь, што за жартачкі? А-ну адчыняй! Люк адкінуўся, і я ўбачыў брата з манціроўкай наперавес. – Ён пайшоў? – дрыготкім голасам спытаў Алесь, углядаючыся ў цемру. – Ты пра чорнага і з дзідай? – удакладніў я. – Сьмяешся? Пра рыжаватага з кіпцюрамі і ікламі! Тут недзе леў цягаецца. – Куды ты мяне завёз?! Спачатку дзікун, потым леў… – Які дзікун? Я распавёў яму пра здарэньне ў скалах. Алесь слухаў моўчкі, нярвова калмацячы валасы. Не такую экскурсію ён чакаў. – Што сядзіш? – накінуўся я на брата. – Выцягвай нас адсюль! – Як? – бездапаможна разьвёў той рукамі. – Пакуль рухавікі не астынуць, заводзіць іх нельга. А то вынырнем дзе-небудзь над Антарктыдай ці наогул развалімся на атамы. Уздоўж майго хрыбетніка забегалі халодныя мурашкі. Патрапілі! – А доўга астываць будзе? – З паўгадзіны, – бадзёра запэўніў мяне брат. – Ну, можа, хвілінаў сорак ці крыху больш… …На гэтых шыротах дзень зьмяняе ноч хутка і дзелавіта, без паўзмроку і паўтонаў. Толькі што панавала непраглядная цемра трапічнай ночы, а ўжо залатыя стрэлы парвалі змрок на шматкі, якія закінулі далёка на захад, а адпачыўшае сьвяціла самаўладна запанавала на небасхіле і на зямлі, асьвятліўшы зіхоткую срэбную паўсферу сярод высокіх траваў, акружаную ўзбуджаным натоўпам чорнаскурых тубыльцаў. Алесь уключыў зьнешнюю камеру, і мы маглі назіраць за тым, што адбываецца вакол зонду. – Ды тут, мабыць, ці ня ўсё племя! – узрушана казаў Алесь. Камера перамяшчалася, выхоплівала буйным планам асобныя постаці і твары. – Вунь воі з дзідамі, гэта зразумела… Вунь і жанчыны, а каля іх дзеці круцяцца, падшыванцы… О, і дзядок нейкі прытупаў, і яшчэ адзін… Яго каментары мне не патрабаваліся. Ужо колькі часу назіраў я на экране гэтае дзіўнае кіно. Спачатку кароткімі рыўкамі ад каменю да каменю падабраліся воіны. Іх напружаныя шакаладныя фігуры былі гатовыя і да бою з невядомым ворагам, і да ўцёкаў. Паколькі ніхто не нападаў (мы самі адчувалі сябе ня больш упэўнена), да машыны пацягнуліся іх цікаўныя супляменьнікі. – Трэба ўсталяваць з імі кантакт! – заявіў Алесь, рашуча адкрываючы люк. Чорнаскурых як ветрам зьнесла. Толькі за навакольнымі камянямі тырчала тузіны з два кучаравых галоваў і столькі ж наканечнікаў дзідаў. Я ўчапіўся ў вятроўку брата. – Куды ты прэшся? Яны ж з цябе вожыка зробяць! Ці ты загавораны ад дзідаў? – Супакойся, – адазваўся той. – Хоць і не загавораны, але вожыкам станавіцца не зьбіраюся. Іх трэба ўпэўніць, што мы – сябры. Я тут выпісаў тое-сёе… Я махнуў рукой і павярнуўся да экрану. Зьяўленьне з “бліскучай хаціны” (так, напэўна, ахрысьцілі абарыгены наш апарат) кудлатай галавы ў акулярах і торсу ў аранжавай вятроўцы, што належалі майму адважнаму брату, мела эфект выбухнуўшага фугасу: цемнаскурыя, нарабіўшы вэрхалу на ўсю савану, ірванулі з хмызоў, з-за камянёў… Маці ледзь не ў паветры цягнулі карапузаў, дзядкі ўспомнілі лепшыя дні маладосьці, калі яны даганялі антылоп. Наўцёкі кінулася і добрая палова воінаў, якія, пакідаўшы зброю, лідзіравалі ў гэтым забегу. Але баявы дух страцілі ня ўсе тутэйшыя ваяры. Толькі Алесь пачаў чытаць па складах прывітаньне, як з-за бліжэйшага хмызьняку вылецела першая дзіда. У цэль яна ня трапіла, але зьбіла пыху з Алеся, які мігам шмыгнуў назад. Некалькі дзідаў грукнулі па люку. – Дзікуны! – залямантаваў Алесь, крыху ачуняўшы ад шоку. – Не разумею, як прадстаўнікі высокіх галактычных цывілізацыяў ішлі з імі на кантакт? – Прыляцелі б у наш час, – хмыкнуў я, – сустрэлі б іх ня дзідамі, а танкамі. Тым часам асьмялеўшыя тубыльцы спрабавалі на трываласьць абшыўку зонду, зухавата дзяўбучы метал дзідамі, дубінамі, проста падручнымі камянюкамі. – Мясцовым хлопцам мы ня вельмі спадабаліся, – зазначыў я і спытаў: – Алеська, братка, супакой мяне. Скажы, ці хутка ты запусьціш гэту штуку і мы будзем дома? – Калі я запушчу гэту штуку зараз, нашых чорных сяброў пакалечыць, а то і парве на шматкі. Шкада ж дурняў. І ты ўяўляеш, як гэта можа адгукнуцца нашаму часу? – Дык што, мы будзем сядзець і чакаць, пакуль нас выкалупаюць, як вустрыцу з ракавіны? Алесь толькі безнадзейна разьвёў рукамі. Раптам удары аб абшыўку спыніліся і ўсё сьціхла, але праз некалькі імгненьняў пачуўся енк і лямант. Воіны пакідалі зброю і ляжалі на зямлі, абхапіўшы галовы рукамі і з неапісальным жахам паглядаючы ўверх. Прасачыўшы іх позіркі, я накіраваў туды камеру. Не, такога проста не бывае! Канешне, пра падобнае я чытаў, але звычайна не даваў веры, нават гісторыю пра выратаваньне Калумба лічыў прыгожай падарожнай байкай. Я – чалавек прагматычны, у казкі ды цуды з чатырох гадоў ня веру, але зараз нас выратаваў якраз такі цуд! Мы з Алесем у хваляваньні сачылі, як на сонца напаўзае цень, бы велічэзная пашча кавалак за кавалкам абкусвае залаты дыск. Пачалося зацьменьне. Першым зрэагаваў я: – Уцякайма, пакуль яны не ачухаліся! Алеся угаворваць не было патрэбы. Яго пальцы прайшліся па пульце кіраваньня, нешта зноў загуло і завібрыравала – і сьмяртэльна перапалоханыя тубыльцы ўбачылі, як наш зонд, узьляцеўшы метраў на дваццаць, зьнік у асьляпляльнай успышцы на фоне напаўзаўшага ценю. Перажыўшы некалькі ня самых прыемных імгненьняў, мы нарэшце спыніліся. Родны ангар! Мілае ўтульнае дваццаць першае стагоддзе! Даражэнькая мая кватэрка з тэлевізарам, цёплаю ваннай і мяккай канапаю, адкуль выцягнуў мяне гэты нягоднік! Нягоднік быў падаўлены. Зразумела, гэта было не зусім сумленна, але я ня мог стрымацца: – Ведаеш, тыя цемнаскурыя хлапцы былі, здаецца, зусім зямныя… – Але ж я разьлічыў усе правільна! А можа і сапраўды, гэта было нешта з іх міфалогіі. Раззлаваныя духі крадуць сонца – прыгожа… Так, з гэтымі малюначкамі я праляцеў. Але нічога, – страпянуўся Алесь і зноў палез за пазуху, – недзе тут у мяне былі здымкі фрэсак з Мексікі… А, вось яны… Можа, хоць тут мастакі малявалі з натуры. Зганяем туды? – Ну ўжо не!!! Ні за якія пернікі! Шукай іх сам, калі жыць надакучыла! – ускіпеў я. – Што ты, братка, я ж жартую, – умомант сьціх Алесь, зірнуўшы на мяне. – Едзем дадому, павячэраем і баінькі… Потым, за кубачкам кавы ў сваёй кватэры я сказаў кату: – Ведаеш, Барсік, а ўсё ж тыя коміксы, што з Адзіж-Бенах, маляваліся з натуры. І я здагадваюся, хто пазіраваў… Барсік нічога не адказаў, хоць, напэўна, усё ведаў.