Архіў нумароў:

Ніл Гілевіч

_____________________ У смузе вечаровай... Вершы	Яна і я Сямнаццаць ёй. Вясна. Дарога ў полі. Пагляд – за неба чыстае чысьцей. Дык дзіва што! Душу яшчэ ніколі Не ахінаў зьняверу чорны цень. У гэты ж час, няйначай прадпісана, І я іду вітаць свой весьні дзень. І мне сямнаццаць і душу таксама Яшчэ не ахінуў зьняверу цень. І ад таго, што сонца льецца ў грудзі, Усім сустрэчным аддаю паклон: Я веру вам! І вы мне верце, людзі! Я жыць хачу пад вернасьці крылом! Я спраўджу ваш давер. Абавязкова! Таму зарукай – гэтая вясна. Хоць і ня знаю, і яшчэ ня скора Дазнаюся, што недзе ёсьць Яна. У смузе вечаровай Апошнія ўсплёскі азёрнае хвалі – І цёмная роўнядзь заснула ў смузе вечаровай. Апошнія ветрыку ўзьвевы-павевы, І ўсё – зьнерухомела неба ў смузе вечаровай. Апошнія пошчакі, сьпевы-напевы – І змоўкла, зьнямела дуброва ў смузе вечаровай. Ёсьць нешта фатальнае ў гэтых апошніх усплёсках, павевах, напевах… А што – я ня знаю. Абман і фальш Абман – вядзе? Ці фальш – вядучы? І той, і той. Як герб і сьцяг. Фальш даастатку выеў душы. Хлусьня і ў жылах, і ў касьцях. Цацанкаў – шмат. Гавэнды – многа. За сьвятам сьвята – на асфальт. А не мяняецца нічога: Абман і фальш. Хлусьня і фальш. Ці – ці Ці – свабоднае духам панства, Ясны розум, шляхетны тон, Ці – па-чорнаму чорным п’янства, З краю ў край – алкашоў прытон. Ці – праўдзівага слова росквіт, Чысты сьпеў і іскрысты сьмех, Ці – і думкі, і ногі ўроскід, І на ўзбочыне лёсу – сьмерць. Як горка!.. Як горка мне, мой хрыстародны брат, Чытаць і слухаць на эфірнай хвалі, Як на аблыжны, не сяброўскі лад Ты паўтарыў, што злыдні набрахалі. Цябе няма, а твой няправы суд І зноў, і зноў гучыць сьляпцам на ўцеху. Хай цешацца, пакуль яшчэ я тут. Але чаму – ты не збаяўся грэху. Дзе правініўся я так цяжка? Дзе Супроць народу я ўчыніў крамолу? Што ўсё жыцьцё ў няшчаснай грамадзе Змагаўся, біўся ў кроў за нашу мову? Які страшны, які пракляты лёс! Якая ў беларускім небе страта! Брат, што ў маіх вачах быў як Хрыстос, Паверыў д’яблам і зьняверыў брата. Каго ня зломім змустаю Каго ня зломім змустаю – Кавалкам ласым купім. Купіўшы ж, беларускую З яго мы скуру злупім, І голы торс аблуплены У нашу скуру ўставім, І поп гукне: “Возлюбленный! Преобразив, восславим!” Здарэньне на беларускім Парнасе (Прысьнёнае, але праўдзівае) На беларускім Парнасе Пануе ўрачыстасьці дух. Тут скора пачнецца сьвята З нагоды выхаду ў сьвет Зборніка вершаў Хрысьціны… Па даўнішнім распарадку Бліжэй да паўдня парнасцы Прыйшлі на высокі пляц. Жанчын зусім небагата, Амаль не відно, а ўсё – Плячыстых гадоў мужчыны, Крутога пяра дзецюкі І сівабровыя аксакалы. Усе апрануты сьвяточна: У наваксаваных гамашах, У белых кашулях і нават У адпрасаваных штанах – Бяз выпуклінаў на каленях. А гэны вунь, лысы, з чэраўцам, Дык, каб уважыць сьвята, Пас новы ўцягнуў у “вушкі” Сваіх гістарычных джынсаў, Гатовых ужо для музея, – Шыкоўны раменны пас, Плецены, з меднай спронжкай. А той вунь і пэйсы падстрыг І бараду ўдысцыплініў, Вечна ўскудлачаную Ад збытку творчае моцы. На пляцы шмат журналістаў – З радыё, з тэле, з прэсы, – З важкімі кінакамерамі, З грушамі мікрафонаў, Выкарыстоўваюць момант – Бяруць інтэрв’ю ў масьцітых. – А што вам больш даспадобы – Проза яе ці вершы? – І тое , і тое – больш. – Як гэта так? – А вось так: Прозу чытаю – больш проза, Вершы чытаю – больш вершы. – А чым, перш за ўсё, кранае Хрысьцініна слова вас? – Я чую ў ім голас сэрца, Які мне гоіць мой боль. – З якою ў сузор’і зоркай Вы параўналі б яе? – Кожная зорка ў сузор’і Сваім зіхаціць сьвятлом. Хвіліны цякуць… Парнасцы Хвалююцца ўжо ў чаканьні, Ужо дастаюць з кішэняў Тэксты “імправізаваных” Сваіх віншавальных прамоў – Яшчэ раз зірнуць, праверыць, Ці не ўпусьціў што-небудзь, Каб потым не шкадаваць. Чуючы гул цярпеньня, Хвалюецца і намесьнік Галоўнага Распарадцы І, каб не было накладак, Да грамады стракатай Зьвяртаецца з гэткім словам: “Шаноўныя, дарагія, Любыя ў Бога, парнасцы! Вы, старажылы гэтай гары, І вы, малайцы-навасёлы! Я вас прашу: расступіцеся Трохі шырэй укруга. Зараз на троннае крэсла, На зорны пасад каралевы Сядзе пані Хрысьціна – Паэтка з Божае ласкі, Ціхая, сьціплая, ветлая, З такімі вачыма ў вершах, Як у маці яе былі – Поўнымі, ад прадоньня Смутку і дабрыні…” Гэта ўжо пан намесьнік, Забыўшыся ад хваляваньня, Пачаў прамаўляць сваё Падрыхтаванае слова – І схамянуўся, і змоўк, Пачуўшыся ніякавата. Якраз у гэта імгненьне Шум-гам абарваўся раптам, Нібы па камандзе, і хтось Радасна крыкнуў: “Ідуць!” А ўсьлед і другі падкрыкнуў, І трэці: “ Ідуць!.. Ідуць!..” І праўда: ад Белай брамы На пляц, дзе ўрачыста будзе Каранавацца аўтар Лепшае кнігі году, – Ідуць!.. Ідзе Распарадца І з з ім – намесьнікаў двое. А дзе ж Хрысьціна? Чаму Яны ідуць без Хрысьціны? І выгляд чаму паніклы Ва ўсіх? Што сталася? Што? Трывогай наскрозь працяты, Натоўп анямеў няйначай. Калі дасягнула піку Напружанасьць у грамадзе, Галоўны ўсьміхнуўся крыва І мовіў: “Сябры-парнасцы! Каранаваньня ня будзе. Адмовілася Хрысьціна. Рашуча і катэгарычна. Амаль з абурэньнем нават. “Што гэта вы, – сказала, – Надумалі? Як вам магло Прыйсьці ў галаву такое? Хіба пра гэта сёньня Клопат наш быць павінен? Пра лаўры і славу? Сорам! Апошнюю нашу школку Нянашаю робяць злыдні! Мову, якой мы пішам, – Вялікую нашу мову – Гоняць з усіх экранаў, З усіх эстрад і падмосткаў, З газет, з часопісаў, з кніг. А мы… будзем ладзіць сьвята? І што сьвяткаваць, прабачце? Вельмі прашу, сказала, Ня злуйце і не крыўдуйце, Але я мушу ісьці Зусім не туды – я мушу Ісьці ў Божы храм маліцца. Мне вышняя воля – гэта, І там маё сьвята, там…” Вось так, сябры, і сказала. І што нам цяпер? Ня знаю. Відаць, нічога, апроч, Як поціху разысьціся І думаць пра мудры ўрок, Які нам дала Хрысьціна…