12/24/2013 

Àðõ³¢ íóìàðî¢:















































































































Âàñiëü Áûêà¢. 1924 - 22.VI.2003
Êàòàëîã TUT.BY





Ìàðûíà ߢñåé÷ûê

_____________________
Êàçê³ ëåñó

Êàçêà ïðà áàáöþ ³ ðó÷àé

Áàáöÿ âàäó íàá³ðàëà, Áàáöÿ äçåòàê ãàäàâàëà. À øòî ðàá³öü ç òûì³ äçåòêàì³, êàë³ ÿíû âûðàñòóöü? Ïðà ãýòà ìàö³ ¸é íå êàçàëà. Ïàãàðàâàëà Áàáöÿ äû ïàéøëà äà Ðó÷àÿ ðà³ööà. Âàäó ç ÿãî áðàëà, à ¢ çàìåí í³÷îãà íå äàâàëà. Çàáûëàñÿ ³ ç ñàáîþ ¢çÿöü. Ó äàðîãó çàáûëàñÿ ¢çÿöü. Ïàäàðóíàê äëÿ Ðó÷àÿ. Õîöü áû ïîñö³ëêó ÿêóþ… Àëå ¢æî äàë¸êà äîì, äàë¸êà ãàðîä. ×óæîå ïîëå, êàëàñû… Áàáöÿ íàðýøöå âîéêíóëà, ïàòðàö³¢øû àïîøí³ÿ ñ³ëû, äû ïðûïàëà äà âàäû. Ïðûïàëà ãîëàñíà, óñëûõ. ² ¢ïàëà ¢ ÿå íóòðî, êàë³ çàõàäç³ëàñÿ âàäà íà äíå. Âàäà ç äíà ïàäûìàööà ïà÷àëà. À ïàä Áàáöÿé çÿìëÿ ¢ñêàëûõíóëàñÿ.
– Áàáöÿ, ï³öü äàé, – ïðîñ³öü Ðó÷àé.
– ßê æà öÿáå íàïàþ? – çäç³â³ëàñÿ ñòàðàÿ, – êàë³ ñàìà ¢ öÿáå âàäó áÿðó.
– À òû ñâà¸þ âàäîé àæûâ³ ìÿíå.
– Äçå æ ÿå ÿ âàçüìó?
– ²äç³ íàçàä. Ïðàç ÷ûñòàå ïîëå, ïðàç ÷óæîå ïîëå. Ïðàç ãóñòû ëåñ, ïðàç ÷óæû ëåñ. Ïàòðàï³ø ó ðîäíûÿ ðàçäîëë³. Òðàï³ø äà ñÿáå äàäîìó. Ñïà÷àòêó ¢ ãàðîä, à ïàñëÿ ³ ¢ äîì ñâîé. Çîéäçåø ó ñâ³ðàí – òàì õëåá. Çîéäçåø ó ñåíöû – òàì êâåòê³ íà ñòàëå. À ¢ õàöå! À ¢ õàöå íà ëàâå ñï³öü ìàëîå äç³öÿòêà. Ïðûíÿñ³ òû ÿãî äà ìÿíå.
– Ðó÷àé, à Ðó÷àé? Íàâîøòà òàáå ÷óæîå äç³öÿòêà?
– Âûðó÷àé, ñòàðàÿ, âûðó÷àé, ÿ æ öÿáå âàäîé ÷àñòóþ…
Çðàçóìåëà òàäû Áàáöÿ! Çðàçóìåëà, øòî íÿïðîñòàå ¢ ÿå äç³öÿòêà. Øòî äç³öÿòêà òîå, í³áûòà çàëàòû êîëàñ ó æìåí³. Æûööÿäàéíàÿ ñ³ëà ¢ êîëàñå òûì. Òàê ³ äç³öÿòêà – æûâîå ÿíî ³ æûâå. Äûõàå ³ ¸é, ñòàðîé, ê³ñëàðîä äàå. Ìàöóå ÿå.
– Ý, íå, Ðó÷àé, ïàéäó ÿ àä öÿáå, – ñêàçàëà Áàáöÿ.
– ϳöü äàé! ϳöü äàé! – ïà÷óëà ñòàðàÿ ãîëàñ ó àäêàç.
Ïðûëÿöåë³ ïòóøê³-ï³ë³ïà¢ê³, çàêðû÷àë³. Ó ñòðîé ïàñòàë³. Áàáöþ íå ïóñêàþöü äàõàòû. Ñòîé! – êðû÷àöü. Ñòîé! À òî ñòðàëÿöü áóäçåì. ² äàñòàë³ ç êðûëࢠñâà³õ ï¸ðû. À ï¸ðû âîñòðûÿ. ßê ðûáà-ìå÷. Ó ³õ ïòóøûíûì ñòðî³ àäíà ãàëå÷à íÿêîðìëåíàÿ. Àëå Ðó÷àé ³õ ïî³öü. Ïî³öü ñàáîþ. Òàìó ³ ñàì äà ï³ööÿ àõâî÷û. Àä ñìàã³ àæíî âûòàðà÷û¢ âî÷û äû íà Áàáöþ ïàãëÿäàå. Õâàë³ ñâàå íà ñòàðóþ ïàñûëàå.
– Áà÷ òû, áàéñòðóê ÿê³! Áà÷! ² íå áà³ööà…
Àäõ³ñíóëàñÿ òàäû Áàáöÿ àä áåðàãà ç âàäîþ, äû õàäîþ — íàçàä. Áàðäçåíü­êà ïåðàñòà¢ëÿå íîã³. À çÿìëÿ? À øòî çÿìëÿ? Òîëüê³ òðàâàì³ øàïî÷à.
“Áîñàÿ ÿ. Îõ, íàâîøòà áîñàé âûéøëà ÿ? Íàâîøòà âûéøëà ç äîìó?” – äóìàå Áàáöÿ. Äóìê³ ¢ ñëîâû-ìàë³òâû ñêëàäàå.
Çäàãàäàëàñÿ Áàáöÿ ðóêó ¢ ôàðòóõ çàñóíóöü. Ó òûì ôàðòóõó – ïàëîâà æìåí³ ñîë³ áóäçå. Óçÿëà ñòàðàÿ òîé ñîë³, äû ï³ë³ïà¢êàì ñûïàíóëà. Ïðîñòà ïàä ëàïê³ ¢ïàëà òàÿ ñîëü. “Çàðàç íåøòà áóäçå”, – äóìàå Áàáöÿ.
– ϳë³-ï³ë³ – íå äàï³ë³. Ìû ñìàãó íàòàë³ë³ òîëüê³ äà íî÷û. À äçå¢áàíåì ñîëüê³ – åñö³ ïåðàõî÷àì. Âî äûê Áàáöÿ! ßê çäç³â³ëà íàñ! – ³ ï³ë³ïà¢ê³ ê³íóë³ñÿ ¢ðîññûï. ²õ öÿïåð íå ñàáðàöü – ÿê êðóï³íê³ ñîë³.
À Áàáöÿ ïîäáåãàì-ïîäáåãàì – äû íàçàä. Íàçàä äàäîìó. ϳë³ïà¢ê³ íàåë³ñÿ ñîë³ äû ï³öü çàõàöåë³.
– ϳöü, ï³öü äàé íàì! – êðû÷àöü ï³ë³ïà¢ê³ òûÿ.
À ñòàðàÿ ïà÷àëà ¢öÿêàöü àä ³õ ÿø÷ý øïàð÷ýé.
– ϳë³-ï³ë³, íå äàï³ë³. Åë³-åë³ – ï³öü ³çíî¢ ìû çàõàöåë³.
Ñê³íóë³ ï³ë³ïà¢ê³ ï¸ðû ñâàå ðàçàì ç êðûëàì³, ³ ÿê ¸ñöü — ïàáåãë³ äà âàäû, ó Ðó÷àé. Ïàáåãë³ ç ëÿìàíòàì íà ¢ñ¸ íàâàêîëëå:
– ϳöü! ϳöü! ϳöü íàì äàé!
Îõ, ï³ë³ïà¢ê³! Îõ, íàðàá³ë³! Ðà÷íûÿ â³ðû ëàïêàì³ ñâà³ì³ òàïòàöü ïà÷àë³. Äçþáàì³ ñâà³ì³ âàäó ç Ðó÷àÿ õàïàöü ïà÷àë³. Òàê õàïàöü, í³áû í³êîë³ íå áà÷ûë³.
– ϳöü! ϳöü! – ÷óå Áàáöÿ çäàë¸ê.
À ñàìà ¢æî áÿæûöü. Òàê áÿæûöü, øòî àæ ïàä íàãàì³ ÿå ïÿñîê ñòàãíàöü ïà÷à¢.
– Õîï³öü ìÿíå íàãàì³ ñâà³ì³ á³öü, Áàáöÿ, – ñêàðäç³ööà ïÿñîê.
Àç³ðíóëàñÿ ñòàðàÿ, áåã ïðûïûí³ëà. Ó áîê Ðó÷àÿ ãëÿäç³öü. À Ðó÷àé ïðàïà¢! Íÿìà Ðó÷àÿ. Çàìåñò ÿãî ¢òâàðûëàñÿ ãí³ëàÿ çàòîêà. ϳë³ïà¢ê³ âûï³ë³ ¢ñþ âàäó ç ðó÷àÿ, áî ³õ ñìàãà áûëà íàâàò áîëüøàé çà ðàêó. À ðó÷àé ³ ðàêà – øòî òóò ïàðà¢íî¢âàöü…
Ïàäóìàëà Áàáöÿ ïðà äîì, ÿê ³ êâîðòêà ïåðàä ¸þ ç’ÿâ³ëàñÿ. Óâàéøëà ¢ àãàðîä. Àãëÿäçåëàñÿ.
– ͳøòî ñàáå! – çäç³â³ëàñÿ Áàáöÿ. Ó àãàðîäçå òûì, êàëÿ õàòû, ïàä àêíîì ñåíöà¢, êàëîäçåæ ïàáóäàâàíû. Äû ÿê³! ×ûðâîíàé ôàðáàé ðàñï³ñàíû. Ïîáà÷ ç êàëîäçåæàì òûì ñòà³öü ÿå äç³öÿòêà.
– Ìàö³! Ìàö³! Ìàòóëÿ! – êë³÷à ÿå ñûí.
– Îõ, ìภòû äç³öÿòêà, – ê³íóëàñÿ äà ñûíà ñâàéãî ñ³âàÿ ìàòêà. – Êëþ÷ûê òû ìîé çàëàòû!
– Íå áÿäóé òû, ìàö³! Âûðàñ ñûí! Âûøûí¸é ç ëåñâ³öó íà ïàëàö³.
“À ³ ïðà¢äà!”, – äóìàå Áàáöÿ, – øòî çà äç³âà äç³¢íàå?! Àäóæý¢ õëîï÷ûê. Äç³ö¸ ñòàëà ìóæ÷ûíàì”.
Çäàãàäàëàñÿ òàäû Áàáöÿ, øòî äçåö³ ÿå – Áîñêàÿ ñ³ëà. Øòî ¢ äçåöÿõ ÿå ñ³ëà.
– À øòî æ ðàá³öü ìíå ç äàðîñëûì ñûíàì, êàë³ äà÷êà ÿø÷ý ìàëàÿ? – çàïûòàëà Áàáöÿ, êàë³ âàäó ç êàëîäçåæà áðàëà. À ¢ êàãî çàïûòàëà, òàãî ³ ñàìà íå çíàå.

19 æí³¢íÿ 2012 ã., ×ûðêàâ³÷û.
Êàçêà ïðà Ãàðáóçêó

Ãàðáóçêà – âÿñêîâàÿ çí³÷êà. Íå ¢ïàëà ÿíà íà çÿìëþ. Àëå ïàêàö³ëàñÿ ïà ãðàäàõ. Äàãàíÿëà ÿå. Ïàäïåðëà ïàëüöàì³ ç ÷ûðâîíûì, ó áë¸ñòêàõ, ç ïåäç³êþðàì. “Ýãåé, êàñàö³ê! Ìàÿ ëþá³ìàÿ! Òû òàê ñïðûòíà êîö³øñÿ, óöÿêàåø, øòî, êàá ïðûïûí³öü öÿáå, ìíå äàâÿëîñÿ ðàçóööà. Äàâÿëîñÿ ïàçáàâ³ööà àáóòêó. À çàðàç ³ êóðòêó çäûìó: ãîðà÷à ñòàëà. Ãàðáóçêà ìàÿ – ñîíåéêà ìà¸. Òî çàñòàíüñÿ ¢ ìà³ì ãàðîäçå. Öÿáå äîáðà ãàäóþ: êàðìëþ, ÷ûñòàé âàäîþ ïàþ, êàá ðàñëà ¢øûð ìàÿ Ãàðáóçêà. À òû êîö³øñÿ, ÿê íåïàñëóõìÿíû áë³íåö. Êîö³øñÿ ç äîìó. À íàâîøòà? Âîñåíü íàáë³æàåööà. Õàëàäý÷à ÷àêàå öÿáå íà âÿñêîâûõ äàðîãàõ. À òàê ó õàòó ñõàâàåìñÿ ðàçàì. Ïàñàäæó öÿáå ¢ êóò, ïàä àáðàç. Ìàÿ äàðàãàÿ Ãàðáóçêà, íå àääàì, íå ïðàäàì öÿáå ÿ í³êîìó”.
Àäïóñö³ëà íàãó, ïàñòàâ³ëà ÿå íà çÿìëþ. ×ûðâîíû ïåäç³êþð ñòࢠñ³ìâàëàì æûööÿ: êðî¢ ó öåìðû. Ãàðáóçêà ñö³ïëà õ³ñíóëàñÿ: òóäû-ñþäû, òóäû-ñþäû, íàçàä-íàïåðàä, íàçàä-íàïåðàä, ÿê öÿãí³ê, ÿê³ ïðûïûí³¢ñÿ, àëå íå äà êàíöà: ðàïòàì òðýáà áóäçå ³ðâàíóöü?! ×àêàå… Òàê ³ Ãàðáóçêà.
ß ïàêðî÷ûëà ïà çÿìë³ ¢ áîê äîìà. Òóï-òóï: ÷ûðâîíû ëàê íà ïàçíîãöÿõ ïà÷ࢠâûãàðàöü. ß çäç³â³ëàñÿ: ÿê òàê. À ÿê òàê? ² ¢ âà÷àõ ñòàëà ñâåòëà-ñâåòëà, áûööàì áû ïåðàõîä ó ³íøàñâåò. À äçå òàäû ëåñâ³öà, ÿêóþ Ïàí Áîã ñê³äâàå ç íåáà? Íå áà÷ó ÿå. À ïà ÷óòêàõ, ïàâ³ííà áûöü…
Ìàÿ Ãàðáóçêà! Óñïîìí³ëà, ïîäáåãàì ê³íóëàñÿ äà ÿå. Íå áà÷ó. ͳ÷îãà íå áà÷ó. Äçå ÿ? Äçå ìû? Ñâåòëà êðóãîì. Ïðàñòîðà çâóç³ëàñÿ, ñòàëà ïàäîáíà äà øàï³êà “Áåëñàþçäðóêó”. Õòî ãýòà? ×àðà¢í³ê? Äçå òû? Ïàêàçà¢ñÿ ³ ïðàïà¢. Êðû÷ó, êë³÷ó. Ïûòàþñÿ. ͳõòî íàâàò íå ìóðêíå ¢ àäêàç. À äçå ìàÿ Ãàðáóç­êà? Äçå ìàÿ ñîíå÷íàÿ Ãàðáóçêà, ÿêàÿ ¢ êóò ïàä àáðàç ñÿäçå? ß ç íàäçåÿé ïà÷àëà ìàöàöü ïðàñòîðó. Ç æàëåì ïà÷àëà øóêàöü òîå, øòî ïàâ³ííà ¢ õàöå ïóñòîå ìåñöà çàíÿöü. Ñâภæ ìåñöà – íå ÷óæîå. À øêàäà… Òàê øêàäà Ãàðáóçêó ìíå… Âî áÿäà! Íó ³ áÿäà! Íå öåìðà, äûê ñâÿòëî çàñö³öü âî÷û ìàå. ² çÿìëÿ æ íå ðàññòóï³ööà. ² õìàðû íå ñûäóöü äàæäæîì íà çÿìëþ, íà ÿêîé ñòàÿöü íîã³ ìàå ç ÿðêàé ÷ûðâàííþ ïåäç³êþðà.
“Ïë³!” – ãîëàñ ñýðöà ïà÷óëà, ³ çäàðû¢ñÿ âûáóõ. Ðàïòî¢íà ¢ñ¸ ïðàïàëà. ² íîã³ ìàå àïûíóë³ñÿ ñÿðîä àãàðîäà. ² âî÷û ìàå ¢áà÷ûë³ âîñåíü, õîöü áûëî ÿø÷ý ëåòà. Ñàìû ÿãî êàíåö. Êàë³ ìîæíà çá³ðàöü àãðýñò ³ ðàçìà¢ëÿöü ç ìàòóëÿé ïðà øêîëó, ñåäçÿ÷û íà ãàíêó. À äçå Ãàðáóçêà? Ñýðöà ìภçàòàõêàëà. Ñýðöà ìภçàãàäàëà ãëÿäçåöü ó ïðàâû áîê. Ó ëåâû áîê. ² ïåðàä ñàáîþ. ² ëÿæàëà ìàÿ Ãàðáóçêà ãîëàÿ! Ñïðàâà àä ìÿíå ëÿæàëà. Íóòðî ÿå ðàçàðâàëà. Òàê ³ ïàìåðëà Ãàðáóçêà àä ñ³ëû òàå, øòî ¢íóòðû ñÿáå òðûìàëà. Àä ñâà¸é ñ³ëû ³ ïàìåðëà. Êàâàëê³ ³ êàâàëà÷ê³ íóòðà ÿå. Ìàëåíüê³ÿ ³ ìàëåíå÷ê³ÿ… Ëÿæàë³ ïåðàäà ìíîþ. ² íå ñàáðàöü ³õ. ² ¢ æìåíþ íå ïàêëàñö³ ³õ.
À ç ëåâàãà áîêó? À ç ëåâàãà áîêó, øòî òàì? Íàñåííå ïàðàññûïàíà. Ïàê³íóëà ìàÿ Ãàðáóçêà íàïàì³í ïðà ñÿáå. Àëå æ øòî ðàá³öü ìíå? Òðýáà, ìóñ³öü, ïàê³íóöü óñ¸ ãýòàå äàáðî íà çÿìë³. Áî íå âåäàþ ÿ, øòî äàëåé ñà ìíîé áóäçå, êàë³ ìàëîå çåðíå äû òàêóþ ìàãóòíóþ ñ³ëó ìàå, òî ïðà øòî êàçàöü òàäû, êàë³ çåðíå ïðàðàñöå ³ ñ³ëà òàÿ íà íîã³ ñâàå ñòàíå… À íå õî÷àööà ìíå ïàñëÿ çà äàáðîì ñâà³ì áåãàöü, ÿêîå ðàñö³ëà-äàãëÿäàëà, à òîå ¢çÿëî, äû çáåã÷û çàõàöåëà.
Ç ïóñòûì êóòàì øòî? Òàêñàìà âåäàþ! Ñàìà ñÿäó! Òîå ìåñöà ìà¸! Çäàðàåööà æ òàê, øòî çàìåñò æàí³õà íÿâåñòà ïåðøàé ñÿäàå çà ñòîë. Òî ïàñÿæó ïàêóëü àäíà. À íà íàñòóïíû ãîä… À íà íàñòóïíû ãîä ïàñàäæó ãàðîä. Íîâû ïàñàæó ãàðîä. Çàìåñò Ãàðáóçê³ – Ãàðáóçà. Êàá áû¢ ìóæ÷ûíñê³ ðîä.

19 æí³¢íÿ 2012 ã., ×ûðêàâ³÷û.

Êàçê³ ëåñó
Ïðûñâÿ÷àåööà Êàðàëþ ³òà¢òó

×óòê³ ïðà öÿáå ñêëàäàþööà. ×óòê³ ïëÿòóööà ç áûëüíÿãó, ç ïóñòûðó, ç ïðàêëÿööÿ¢ ðîçíûõ. Êðàï³âàé ÿíû êîëþööà ¢ ðóêó, ÿêàÿ õî÷à ø÷àñöÿ ïðûäáàöü íà ñâà³ì ïîë³ æûööÿ. Òû õî÷àø àäçåöü íà ïàëåö ñàáå ïÿðñö¸íàê ç öíîòû. Ñàáå íà ïàëåö. Àëå âåäàé: òî æ ñóì òâîé. Òî æ êàðàâàí ñë¸ç, ÿê³ ì³íàþöü òûÿ, õòî ³äóöü ïîáà÷ ç òàáîé. À òû ¢ êàðàâàí òîé ³ òðàïëÿåø. ×óòê³, ïë¸òê³ ïðà öÿáå ¢þööà. Òâàÿ äàðàãàÿ ñêëàäàå ³õ òàê, áûööàì ïðà¢äó ï³øà àïàíòàíà. Äëÿ ³õ, äëÿ òûõ… ßíû, òûÿ, ïàöóêàì³ ¢ ìåòðî áåãàþöü, çäçåêâàþööà íàä… Ìîëÿööà ìàøûí³ñòó öÿãí³êà, êàá íå çá³¢ ³õ – çàáîéñòâࢠ³ òàê øìàò ó êðà³íå, äçå òû æûâåø. Êàíòðîëü. Íàä òàáîé. Ó ïàðó âîñåí³. Ó ë³ñòàïàäçå. ¨ñöü íàìåð ìÿíå ñòðàö³öü. Âûï³õíóöü. Äçâåðû çà÷ûí³öü. Êóäû âûï³õâàöü? Çà ìåæû ïàìÿö³ òâà¸é íå ³äçå äàðîãà. Òîëüê³ ÷óòíî, ÿê ïëÿòóööà ÷óòê³ íà¢çäàãîí. Õòî ïëÿöå ³õ ó êàëîññå ðóê òâà³õ? Õòî íàãàäâàå òàáå ïðà ñëàáàñöü ³ í³ê÷ýìíàñöü òâà³õ óëàñíûõ çðóõà¢? Ãýòà íå ÿ. Ãýòà ï³ø÷ûöü ìûøêàé ìíå íà âóõà òâàÿ äàðàãàÿ. ßíà ïëÿöå ïàâóö³ííå. Ãëÿäç³, õóòêà íàê³íå ïàâóòó íà öÿáå. Íå ¢öÿ÷ýø, áî ìÿíå âûï³õíó¢ çà äçâåðû. ² çà÷ûí³¢ ³õ. Ø÷ûëüíåíüêà. Êàá í³âîäíàÿ ìûøêà-íàðóøêà íå ïðàëåçëà íà òâàþ òýðûòîðûþ. ² çàñòà¢ñÿ àäç³í. Ó õà¢ðóñå ç ïàâó÷ûõàþ. Ïÿðñö¸íàê ñà ñëîòû. Ïÿðñö¸íàê ïðûâ³äà íà ïàëüöû ëåâàé ðóê³. Íå áûöü òàáå ø÷àñë³âàìó, áî çãóá³¢ òû êëþ÷ûê àä äçâÿðýé çà÷ûíåíûõ. Ìíå ¢ ³õ íå ¢âàéñö³. ² òàáå ç äîìó íå âûáðàööà. À ö³ ¸ñöü äîì òîé?
Íà ãàðû. Ïóñòûð. Òîëüê³ ïàäóìðàê ìåñö³ööà. Ìàíàñòûð ïðûâ³äà¢. Íà¢êîë – ãóø÷àðû. Ãí³ëûÿ. Àëå æ ó ñâÿòë³öàõ æûâåø. Êàøàì³ çîëàòà íîñ³ø. Ïåñö³ø äàðàãóþ ñâàþ, ÿêîé äàâÿðàåø. Íàñàìðý÷, ó äîìå òâà³ì ïàäëîãà ïðàãø³¢øàÿ. Íå çîëàòà ¢ êàøàõ òâà³õ, à êóê³ø! Çàìåñò äàðàãîé äçÿ¢÷ûíû âÿäçüìàðêà ñÿäç³öü. Øýï÷à ¢ âóõà òâภñëîâà ì¸ðòâàå. Ñâåö³öü ó âî÷û òâàå íî÷÷ó ö¸ìíàþ. Ãðýå öåëà òâภñê³ëåòàì ì¸ðòâàé æàí÷ûíû, ÿêîé íå áûëî ¢ òâà¸é ã³ñòîðû³. Ïÿðñö¸íàê íà ðóöý òâà¸é – ðàçáóðàëüíàé ñ³ëû ö¸ìíàé. Êðàäçå. Êðàäçå ÿíà òâàþ ìà¸ìàñöü äóõî¢íóþ. Àäç³í òû. Àäç³í. ͳ æûâû, í³ ì¸ðòâû. Ñï³ø ïà æûöö³. Ïÿðñö¸íàê ç öíîòû. Ïÿðñö¸íàê çàëÿöàëüíû ñê³íü ç ðóê³. Ñê³íü ÿãî! Ñàì ñê³íü ç ñâà¸é ðóê³. Æàí³õ. ² íÿâåñòà ïîáà÷. Ñâåäê³ – ïà÷âàðû ç íÿáûòó. Êàðîëü òû. ß – òâàÿ Êàðàëåâà. Íå ïîáà÷ ìû. Çí³êë³ çà÷ûíåíûÿ äçâåðû. Ìóçûêà âÿñåëüíàÿ æàëîáíàé ñòàíîâ³ööà. Äçå æ âî÷û òâàå? Êàãî áÿðýø çà æîíêó?! Äçå æ âî÷û òâàå? Õòî ïîáà÷ ç òàáîþ êðî÷ûöü?! Íÿñåø. Ïðà¢äó ñâàþ íÿñåø: íÿâåñòó ÷îðíóþ. Äàðàãàÿ òâàÿ. Ðîäíàÿ. Âÿäçüìàðêà òâàÿ. Òû æ íå âåäàåø. Âåðûöü íå õî÷àø. Ìÿíå. Áî ïðàãíà¢. Ç äàðîã³ ñâà¸é æûöö¸âàé.
Æíåéêàé ïðûéäó äà Êîëàñà. Çà àìàëü ì¸ðòâûì Êîëàñàì. Òî òû ëÿæàöü áóäçåø ó æàðñòâå. Ïîáà÷ õ³áàðà âûðàñöå ç ãí³ëëÿ. Çáÿäíåëû. Ñêàëå÷àíû. Äóøó òðýáà ëÿ÷ûöü… Âóñíû òâàå àáâåòðàíûÿ. Ðóê³, ÿê ó íÿáîæ÷ûêà: öåïëûí³, ³ìïýòó íÿìà ¢ ³õ. Íà çÿìë³ ëÿæûø. Íà ì¸ðòâàé, õàëîäíàé çÿìë³. ²íåé – òâàÿ òðóíà. Ìàðîç³ê öåëà òâภïåðàòâàðû¢ ó êàìåíü – ÿãî íå ïàäíÿöü. Íå ïðîñ³ø. Íå äóìàåø. Íå ãëÿäç³ø. Ïàäíÿöü ãàëàâó íå ìîæàø – Êîëàñ âûðâàë³. Íà æàðñòâå ¸í ëÿæûöü…
Ïÿðñö¸íàê âûê³íó¢. Öíîòó ñâàþ çàáû¢. Àëå æ ³ ìÿíå äðýííà ïîìí³ø òû. Íà ìÿæû. Ìåæû ãýòûÿ ìàþöü çäîëüíàñöü ñö³ñêàööà ³ ïàøûðàööà, ÿê ýíåðã³³. Òâàå ³ ìàå. Óíóòðàíûÿ. Âÿðòàþ öÿáå. Æûâ³! Íà ¢ñõîäçå ñîíå÷íûì. Íà äîñâ³òêó. Êàë³ ïàëîñêà ö¸ìíàÿ, à ïîáà÷ ðóæîâàÿ. Âî÷û ðàñïëþø÷û¢ òû. Íåáà çàéãðàëà ìóçûêó. Àä÷óíÿ¢. Ñòàëà òàáå ëÿã÷ýé. Çëûäí³ ¢ñå, ïà÷âàðû — çí³êë³. Íå áóäçå ³õ. Äàðàãàÿ òâàÿ íàéì³òêàé ñòàëà ¢ âàëàäàðà ö¸ìíûõ çåìëÿ¢. Ó ëàíöóã³. Ó ëàíöóã³ ÿå çàêàâàë³. Çàêàâàë³ ÿå ¢ áàãíó ö¸ìíóþ-ö¸ìíóþ. Ó áàãíó áÿçäîííóþ-áÿçäîííóþ – äàëåé àä ÷îðòàâûõ âà÷ýé. Çàêîí ïðûðîäû ë¸ãê³: çëî ïàìðý àä ðóê³ âàðîæàé. Àä ðóê³ ñâà¸é æà. Õòî âîðàãࢠìàå? Òîëüê³ òîé, õòî âàéíîþ íà ëþäçåé õîäç³öü. Òû æ íå ïðîñòû. Òû – Êàðîëü. Õòî çóá íà öÿáå òî÷ûöü, òîé êðî¢ ïóñö³öü ñâàþ. Íåäàòûêàëüíàñöü – ¸ñöü òàêîå ïàíÿööå. Êàë³ ìåæû äàçâîëåíàãà ïà÷ûíàþöü ïàøûðàööà.
Áëàê³ò íåáà — çà öÿáå, ÿçûê³ àãíþ — çà öÿáå, ÷ûñòàãà ïàâåòðà ãëûòîê — çà öÿáå, âàäà ¢ ðàñå — çà öÿáå, çÿìëÿ, íà ÿêîé ëÿæûø — çà öÿáå. Çà öÿáå ¢ñå òâàå çàñòóïí³ê³. Çà öÿáå! ѳëû. Áîëüøûÿ. Çíà÷íûÿ. Âàæíûÿ. Äà æûööÿ çäîëüíûÿ. Áÿðóöü íà ñÿáå àäêàçíàñöü âûðàòî¢âàöü.
Êîëàñ ëþáû! Êîëàñ ïðûãîæû! Óçí³ì³ ãàëî¢êó ñâàþ. Ìíå íå òðýáà âûäóìëÿöü-ïðûäóìâàöü, ÿê ø÷ûðà öÿáå ëþáëþ. ×àêàþöü öÿáå ëþäç³. Íÿì¸ðòâûÿ. Òûÿ, ó âóñíàõ ÷û³õ æûöö¸. Ðàçàì öÿáå âûðàòî¢âàåì. Âî÷û ðàñïëþø÷âàé! ̳òóñí³ áîëüø íå áóäçå í³êîë³. Ïàäìàí çí³êíå ÿê íà÷íûÿ çäàí³, øòî ïóæàë³, øòî äà ñÿáå êë³êàë³. Çá³¢ ³õ ç íîã. Óïàë³. Ïàäíÿööà ñ³ë íå ìàþöü. Æàí÷ûíà òâàÿ äàðàãàÿ êàìåííåì ñòàëà, íàä áàãíàé â³ñ³öü ó ëàíöóãàõ. Ïðàõ öåëà ÿå ðàçâååíû. Íà óçãîðêàõ, íà ãàðàõ, äçå íàãà ÷àëàâåêà íå ïðîéäçå, äçå äóõ ÿãî íå çíîéäçå ãýòû ïðàõ. Áàëþ÷à. Âÿäîìà. Ñêàíàëà òâàÿ ìàðà íà ñÿì³ âÿòðàõ.
Ó ìóðàõ òâà¸é ïàäñâÿäîìàñö³ õòîñüö³ âîãí³ø÷à ðàñêëà¢. Ñâåòëûÿ äóìê³ ¢ òâà¸é ïóñòîé ãàëàâå ïà÷àë³ ç’ÿ¢ëÿööà. Ìðî³ööà ³ì Âÿñíà. Íå äóìàé êåïñ­êà. Æàáðàêîì ìîæà êîæíû ñòàöü. Òû æ óçáàãàö³¢ñÿ íàäçåÿé íà ëåïøàå. Óñïàì³íàöü ïà÷à¢. Ñëîâû ïåðøûÿ: äàáðàáûò, àãìåíü, ìàö³, òû… Òî íå ÷óòê³. Òî äóìê³ Òâàå. Òâàå ¢ëàñíûÿ. Ïðà íàñ àáî³õ. Òû Êàðîëü. ß – Òâàÿ Êàðàëåâà. Êàðîíà Òâàÿ íà ìà¸é ãàëàâå. Óñ¸ íàâàêîëëå ïðîñ³öü, êàá ïà¢ñòࢠÒû. Êàá ïà¢ñòࢅ
Ðóøûöü âîéñêà ñâåòëàå. Íà ïåðàìîãó Òâàþ. Âàÿð Ñâåòà, íîâû â³òîê ó Òâà³ì æûöö³. Ïëàíåòà ÷àêàå Òâàéãî ¢çûõîäæàííÿ. Êàá âîéñêà Òâภðàçàãíàëà çóáàñòûõ ïàöóêî¢ òûõ. Øòî õàâàþööà. Ó ìåòðî. Ïàä ÷óæûì³ ëà¢êàì³. Íà ëà¢êàõ âàðòóþöü. Âûñëóõî¢âàþöü. ×àêàþöü. Ïàëþþöü. Æàäàííå àäíî – çðàá³öü ÿê ìàãà áîëåé çëà. Ãàëîâû ³ì ïààäñÿêàé! Êðî¢ ³õíþþ àääàé çëîäçåþ-÷àëàâåêó, ÿê³ ñïàðàäç³¢ ³õ, äû íà çÿìëþ ïóñö³¢ í³òêàé ÷îðíàþ. Ç ïàâó÷ûíàãà öàðñòâà ¸í, äçå ïë¸òêàì³ àáðàñòàþöü äóìû ñâåòëûÿ, äóìû ïðûãîæûÿ. Äçå ëóõòà òðàëÿë¸íà÷êàé ó òàíöû âàðîæûì. Íå ãëÿäç³ íà ³õ, íå ãëÿäç³!
Òû – Êàðîëü, ÿ – Òâàÿ Êàðàëåâà. Ñöÿã ñâàáîäû ¢çí³ìåööà. Íàä æûâûì³. Íàä ì¸ðòâûì³. Íàä âîðàãàì Òâà³ì, íàä âîðàãàì ìà³ì, íàä âîðàãàì íàðîäà Íàøàãà – òîëüê³ âîáëàêà ç êðûâ³ âàðîæàé. Õòî çëî ñïàðàäç³¢, õòî çëî íà ñâåò ïóñö³¢ – òîé ñàì àä ÿãî ³ çàã³íå. Ïðûäóìàíàå, ñïëåöåíàå ç ïàâóö³íû ÷óòàê ³ ïë¸òàê, âåðíåööà ñâàéìó ãàñïàäàðó. Äû ç áîëüøàé ñ³ëàé! Ãýòà Çàêîí Ñóñâåòó.
Ïà¢ñòࢠìîé Êàðîëü. ß – Òâàÿ Êàðàëåâà.
23 êàñòðû÷í³êà 2011 ã., ̳íñê.

Àïîâåä ïðà òîå, ÿê çîðíàÿ äçÿ¢÷ûíà
ïàëþá³ëà çâû÷àéíàãà ìóæ÷ûíó

Ñâîé. Ñâàÿ. Ñâàå. Ñâà¸. Àäêðûå Íåáà òàÿìí³öó ìíå, êàë³ ïàêë³÷à äà ñÿáå ³ ïîêàçàê ðàñêàæà.
– Ãëÿäç³, òàáå ÿ àäêðûâàþñÿ! Òû, í³áûòà ×ûñòàÿ Äçåâà, øòî ç Íÿá¸ñà¢, äû ïà çÿìë³ áëóêàå. Ö³ õîðàøà òàáå? Ö³ âåñåëà òàáå, òóò, íà òðàâå ñÿäçåöü? ×àêàöü, ãëÿäçåöü ó áîê äàìî¢ê³, ÿêàÿ òàê öÿáå êë³÷à? – ïûòàå ¢ ìÿíå àäíà ç çîðàê, øòî ì³ã³ äîáðûÿ äàå ìàéìó ïðàâàìó âîêó.
– Êàõàíàãà ÷àêàþ, – àäêàç ñâîé ïðîñòû ³ ÿñíû ¢ ö³øûí³, øòî ïåðàä ñàìûì ðàííåì, íåáó ïðàøàïòàëà ÿ. Çäàåööà, òàì ïà÷óë³. Ðàññòóï³ë³ñÿ õìàðû. ² ñòóæê³ áåëûÿ çàéãðàë³ ¢ Íåáå. Ïî¢íÿ çàñâÿö³ëàñÿ. Óðàç³¢ñÿ Ñóñâåò òàêîé íàâ³íîé, øòî çîðíàÿ äçÿ¢÷ûíà ïàëþá³ëà. Äû êàãî! Çâû÷àéíàãà ìóæ÷ûíó.
– ¨í Êàðîëü, – äàäàëà ¢ãîëàñ. ² Íÿá¸ñû ðàïòî¢íà ïà÷àë³ çá³ðàöü ñâàå áåëûÿ í³òê³ ¢ ñîíå÷íûÿ ïðàìÿí³, ÿê³ÿ ïàðàñê³äàë³ ñÿðîä çîð. Çá³ðàöü, ³ âÿçàöü ïà÷àë³. Ó ïàöåðê³. Ðûõòóþöü ïàäàðóíàê.
Óðàç³¢ñÿ Ñóñâåò. Òî äç³âà äç³¢íàå! óñòîðûÿ ñâîé øëÿõ çìÿí³ëà: ïàâÿðíóëà ³çíî¢ íàïåðàä. ̳íóëû ÷àñ ðàïòî¢íà ñòࢠöÿïåðàøí³ì. ² í³çê³ øëÿõó ïàãëûáëÿööà ñòàë³ ¢ Íåáå. Òàì ãëûá³íÿ. Ó ³õ ãëûáîêà òàê!
– Àõ òû íàøà ïåðë³íêà! – ïà÷ó¢ñÿ òàì àäêàç. – Êàðà븢 çÿìíûõ íÿ­ìíîãà. Ö³ ñàïðà¢äíû ¸í Êàðîëü?
– ¨í Êàðîëü-Ñîíöà.
Ðàïòàì óñõàäç³¢ñÿ âåöåð. Çàáëÿñêàëà ¢ äàëå÷ûí³. Ïî¢íÿ çàáðàëà ñâàå õâàë³ êîëåðࢠç Íÿá¸ñà¢. Óðàç³ëàñÿ Íåáà. Çàñïÿâàëà. Çàãàâàðûë³ òðàâû.
– Ëàñêàâàÿ òû ç ³ì, – ïà÷ó¢ñÿ ãîëàñ ç Íåáà. – Àëå ÷àìó íå ïîáà÷ òû ç êàõàíûì ÷àëàâåêàì? ×àìó íå ³äçåø, ÷àêàåø?
– ¨í ïðàâàäûð! Âÿäçå ïàäìîãó ïà ãàðàõ, ïà êàìÿíÿõ. Øóêàå ¸í êàëîäçåæ ñÿðîä òðýø÷ûí ó ñêàëàõ, ñÿðîä ÷óæûõ ïðàñòîðà¢. Çíîéäçå âàäó – íàï’åööà ñàì ³ àðì³þ ñàþ íàïî³öü. ² ¢çìóæàþöü! Âåðíåööà íà ãàëàâó êàðîíà, ³ ìóäðàñöü âåêàâàÿ êàìåíü÷ûêàì çàéãðàå ¢ êàðîíå òîé. Òàäû – ñâàáîäà! Íà ðîäíóþ çÿìëþ ¸í ïðûíÿñå çîëàòà, øòî ¢ äàëîíÿõ ñâà³õ òðûìàå. ² ðàññûïëå. ² ¢ïàäçå ÿíî. ² âîçüìóöü ÿãî òðàâû. ² ïðûìå ÿãî çÿìëÿ. ² ¢ðàäë³âàé ñòàíå ãëåáà. ² çàáóÿþöü ïàñåâû. Áî ¢ïàäóöü ç ÿãî äàëîí³ Êëþ÷û Çàëàòûÿ. Êëþ÷û Çàëàòûÿ àä Íåáà. Àäêðûåööà ÿìó. Íå ÿìó àäíàìó. Íå ìíå àäíîé. Àäêðûåööà Íåáà!
Óðàç³¢ñÿ Ñóñâåò.
– ßê õîðàøà ãàâîðûø! Öÿáå ìû ëþá³ì,– ïà÷óëàñÿ ç âÿðøûíü.
– Õòî âû?
– Äóõ³. Çÿìë³. ² íåáà.
Ñàáàê³ çàáðàõàë³. Äðýâû çàãàìàí³ë³ ñâà³ì³ âåðõàâ³íàì³. Òðàâû çàâàðóøûë³ñÿ, êàë³ ïà÷óë³.
– Øòî âàì òðýáà? – ïûòàþñÿ.
– Õî÷àì òàáå äàïàìàã÷û.
– Íå òðýáà. Äàïàìîãàé áóäçå ìíå Êàðîëü.
Óðàç³¢ñÿ Ñóñâåò. Çìî¢êëà ¢ñ¸. ² òàíåö ó Íåáå. Ìåñÿö ðàïòî¢íà çìÿí³¢ ñâàþ áåë³çíó íà æî¢öåíüê³, í³áûòà ñîíå÷íû ïÿñî÷àê, êîëåð. ³ðû çàõàäç³ë³ñÿ ¢ Íåáå. Ïàçàêðó÷âàë³ñÿ ñâåòëûÿ ³ñòóæê³. Ç’ÿâ³ëàñÿ Ïòóøêà. ͳáûòà æóðàâåëü. Ðàñïðàâ³ëà êðûëû íà ¢ñå Íÿá¸ñû. Äû òàê, øòî ï¸ðû ðàïòàì ñòàë³ çàì³íàöü Íÿá¸ñàì – öåñíà ³ì. Öåñíà ³ì òðûìàöü òàêóþ Ïòóøêó. ² ïàñûïàë³ñÿ òûÿ ï¸ðû! Äû çàêðóæûë³ñÿ. Äû ¢ïàë³ êàëÿ ìà³õ íîã. ² ïðàïàíàâࢠÑóñâåò:
– Áÿðû! Òî âÿë³êàÿ ðàäàñöü. Òî âÿë³êàå ø÷àñöå êàëÿ íîã òâà³õ ëÿæûöü. Ðàäàñöü òâàÿ, ø÷àñöå òâภ¢ âÿðòàíí³ òâàéãî Êàðàëÿ. Ïòóøêà, øòî ïàê³äàëà ï¸ðû ñâàå – äëÿ öÿáå àäíîé ïðûëÿöåëà çäàë¸ê. Òî ïðûâ³òàííå Òàáå àä ßãî. Âåäàé, çâû÷àéíû ìóæ÷ûíà ¢æî ñòࢠòâà³ì Êàðàë¸ì! ² êàðîíà âÿðíóëàñÿ íà ÿãî ãàëàâó.

8 æí³¢íÿ 2012 ã., ×ûðêàâ³÷û.

Òàáå ìภïðûçíàííå

ß áóäó â³òàööà ç òàáîþ ¢ðàí³öó. ß áóäó â³òàööà ç òàáîþ íàäâÿ÷îðêàì. Êàë³ ñîíöà çàêðî÷ûöü. Êðîêàì óïý¢íåíûì. Êðîêàì âÿñ¸ëûì. ² ñûäçå òàäû íà òâàþ ãàëàâó âÿñ¸ëêà. ß ïàåäó çà ¸é ó ïîëå. Íàçá³ðàþ æìåíþ ñïåëûõ êàëàñî¢. Æí³âåíü ³ ðàçäîëëå, ñïåâû ç â¸ñê³, êàë³ õðýñüá³íû ìàëîãà. Ïàäûìó òàäû ñâàþ äàëîíüêó. Àáñûïëþ âÿñ¸ëêó õëåáàì. Äàñöü ÿíà ñâÿòëà Ãàñïîäíÿãà íà òâàþ ãàëàâó. Òî ïàäàðóíàê. ×àñòóéñÿ ³ì. Àëå ìíå ïàê³íü ìàëåíüêóþ êðîïåëüêó. ͳáû äàæäæàâóþ ìàëåíüêóþ êðîïåëüêó, ÿêàÿ áóäçå äëÿ íàñ âÿñåëüíàé ðàäàñöþ – òâà³ì-ìà³ì çàðó÷àëüíûì ïÿðñö¸íêàì. Ïÿðñö¸íàê òîé íàðàäç³¢ñÿ ¢ ãàðû. Äçå íàðàäæàå Íåáà äóõࢠçÿìë³. Äçå íîã³ òâàå òàïòàë³ êàìÿí³ ¢ äàë¸êàé ïðûãîæàé êðà³íå. Äçå âî÷û òâàå ñâÿö³ë³ñÿ ïåêíûì àãí¸ì. Àãí¸ì òàê³ì âàëîäàþöü õ³áà øòî Áîã³! Ïàæûâåì óäâóõ. ͳáûòà äâà êàëàñû íà ¢ñ¸ ïóñòîå ïîëå. Áóäçåì òîëüê³ ÿ ³ òû. Áóäçåì íà ðàçäîëë³. Íà ïðûðîäçå. Óäâà³õ. ×àêàöü. Ïàêóëü ñýðöà òâภïà÷íå øàïòàöü òàáå ñëîâû ç ñ³ëàé òûõ âÿòðî¢, ÿê³ÿ ïåñö³ë³ ø÷îê³ òâàå, êàë³ òû áû¢ ó ñâà³õ äàë¸ê³õ ãàðàõ. ×àêàöü, ïàêóëü ñ³ëû òâàå àáóäçÿööà ³çíî¢. Çàæûâåì. Çàæûâåì òàäû ÿê ÿâàð ç êàë³íàþ – ñâåòëàþ ïàðàé ó ðàéñê³ì ñàäçå òâà³ì, øòî òû àäáóäóåø ðóêîþ ñâà¸é. Äëÿ ñÿáå. Äëÿ ìÿíå. Äëÿ íàñ äâà³õ. Âÿðòàéñÿ ç ãîð.
Ýãå-ãåé! Âÿñ¸ëêà ñâåö³ööà ¢ ïîë³! Íàêàðìëþ ÿå ñà ñâà¸é äàëîíüê³. Ýé, Íåáà, òðûìàé! Ó äðóã³ ðàç ñûïëþ ¢ãàðó æìåíþ êàëàñî¢. ² ¢ïàë³ òàäû ÿíû íà ìàþ ãàëàâó. ² ðàññûïàëàñÿ çîëàòà ç âÿðøûíü. Çîëàòà âÿðøûíü äû êàëÿ ìà³õ íîã. Çá³ðàþ. Ñâÿòûÿ æàëóäû. ²õ ìîðà. Ñòîëüê³, øòî ñïàòðýá³ööà êîøûê, êàá ñàáðàöü ³õ. Òî ø÷àñöåéêà íàì ó äàðîãó! Ç ãîð òâà³õ ø÷àñöå – äû ¢ ìàå íîã³. ͳáûòà àáäûìàþ öÿáå, êàë³ æàëóäû çá³ðàþ. Ðûõòóþñÿ ³ ÿ ¢ ñâåòëóþ òâàþ äàðîãó. Ó ñâåòëóþ íàøó äàðîãó. Ýé, âÿñ¸ëêà, êîëåðࢠó öÿáå ìíîãà. Ñâÿö³-ñâÿö³. Äû ïàäñâÿö³ ãîðíóþ òóþ äàðîãó, êàá ë¸ãêàé ÿíà áûëà. Áî ³äçå ïà ¸é. Áî ³äçå êàõàíû ìîé ÷àëàâåê.

12 æí³¢íÿ 2012 ã., ×ûðêàâ³÷û