Архіў нумароў:

Мікола Кандратаў

_____________________ Арыйскае сьвятло. Вершы	Агонь і дым Як агню ўспамінаецца дым. Ул. Някляеў. Бывае – як сонца павысушыць росы – добрыя дровы гараць бяз дыму. Звычайна ж – ён схопіць агонь за косы, нібы гвалтаўнік – маладую дзяўчыну. Агонь вырываецца з лапаў сьмярдзючых, на дапамогу вятроў гукае – ад сьвежага подыху робіцца дужым, і дым баязьліва за лес уцякае. А полымя поўніцца сонечнай сілай, скача ў нябёсы чырвоным лісам – нарэшце зьнікае ў бязьмежнасьці сіняй, сьлядоў разьвітальных пакінуўшы прысак. Крывія …і мы на гэтай зямлі, у гэтым краю, праходзілі ўжо раз росквіт высокай самаістай культуры, якая загінула… В.Ластоўскі. Ты ня верыш ні ў сны, ні ў паданьні, ні ў прывіды, ды аднойчы прысьніш невядомую Крывію: жыхароў яе вочы з блакіту прамытага, валасы – хвалі сьпелага колеру жытняга. Воі – спрытныя целам і сэрцамі шчырыя, іх абраньніцы – нібы з нябеснага выраю. Між бароў і дуброў над рачнымі абрывамі існуе медунічна-крынічная Крывія. Думкі там не спакушаны рунаў скрыжалямі, асьвятляюць там душы агні незгасальныя. Запаветамі кола жыцьцёвае дзейнасьці паміж працай, вясельлем і модламі дзеліцца. Ім бліжэй на дзясяткі стагоддзяў да ісьціны. Зоркі моўчкі варожаць над лёсамі іхнімі. З-за вякоў, што ўжо потым пакрышацца крыгамі, даганяе нас рэхам арыйская Крывія. * * * Калі назад наш вокліч паляціць, з глухіх сьнягоў нам рэха адгукнецца – дакоціцца стагоддзямі да месца, дзе час ля ног струменіцца з крыніц. Народзячы імкненьне крок зрабіць да ісьціны, якая ў сьвеце б’ецца, нібыта злом параненае сэрца, каб зьдзейсьніцца наканаваньню: быць. «Успомні ўсё!» – мо ў гэтым ратаваньне сябе самога й свету ад жаданьня стаць роўнымі Таму, хто сьвет стварыў? «Адчуй свае магчымасьці і межы, каб не каціцца каменем з гары!» – цьвярэзіць досьвед Вавілонскай вежы. Разбураны касьцёл у Дубровах Віктару Шніпу Аскепкі часу – на прыступках лесьвіц. Тут доўга не бывае ні душы. Адно на сонцы грэюцца смаўжы, нібы ў зачараваным каралеўстве. Быў Боскі храм, цяпер – смаўжовы дом. Па ракавіне велічнай, пустой блукае вока з болем і дакорам – як мора – ў ёй, шуміць птушыны сьпеў… Зімою – сьнег, з вясны – лістота дрэў крыху прыкрыюць чалавечы сорам. Cізіф Сьвет, падалося, скончыўся, калі я канчатковы атрымаў прысуд. Душа мая мінулым не баліць, даўно прывыкла цела да пакут. І я жыву, хоць той няўмольны цыкл язык ці здольны называць жыцьцём. Жыцьцё сышло, нібы вандроўны цырк, апала долу, быццам з дрэў лісьцё. Я перадумаў шмат чаго, пакуль спускаюся па схілу з вышыні, і зразумеў, што камень на муку перамалоўся б за стагоддзі-дні, што коціцца ён з грукатам з гары… — О, ненавісны камень, гавары, чаму ты мне нібыта дарагі?! Няўжо ў табе… жывуць мае грахі?.. Яны мяне штораз імкнуць уніз – стрымаць ня можа цела іх маё, ня здольна іх душа мая спыніць, што зранена аб сколаў вастрыё. Маліцца Зеўсу стаў я дзень за днём – і шлях наверх ня поўніць так адчай. Нібы доўгачаканаю вясной раскаяньня майго пацёк ручай. Я пачынаю верыць, што змагу знутры аднойчы камень свой скарыць – калі не застанецца ў ім граху – і разам з ім застацца на гары. * * * Засьпетыя выклікам летняга ліўня, Вы мне не зьдзівіліся – я Вам зьдзівіўся. Вас вабілі прывіды сноў кіпарысных. Вы мною ня трызьнілі – я Вамі трызьніў. З зямлёю заручыны, поўню сырую Вы мне не даруеце – я Вам дарую. П’ючы праз саломінку золата промняў, мяне Вы ня ўспомніце – я Вас успомню. * * * Нагадаюць пра сьлёзы мне кроплі дажджу нечакана, упаўшы з нябеснай самоты. Кіну позірк замглёны за тую мяжу, дзе напоўнены мёдам празрыстыя соты. І мелодыя суму мілосьці былой дасягне сэрца рэхам дрыготкага грому. І памкнецца назад дажджавою вадой да парогу, магчыма прысьнёнага, дому. * * * Па дажджлівых вулках Менска ветрам коціцца няўдача, мітусьліва і нясьмела шэры дзень за ёю скача. Уцякае ў панядзелак з безнадзейнае нядзелі?.. Смутак ніткаю прадзецца з нізкай хмарнае кудзелі. Спадзяваньні на палёгку растаюць, нібыта цукар – спазнаеш на кожным кроку, што такое «не шанцуе». За прытомленай хадою толькі думка сэрца грэе: «З кожнай стрэтаю бядою іх становіцца ўсё меней…» * * * Бубны лета астылі, адзьвінелі маністы, сталі прысакам сілы, што гарэлі агніста. Абвіло павуціньнем летуценьняў дарогі. Абняможаным ценем дзень кладзецца пад ногі. Чоўнам месяца вечар адплывае дахаты, дзе на золата вецер, як ніколі, багаты. За густымі барамі, за бясконцасьцю сіняй восень пахне грыбамі, восень пахне радзімай. * * * У храме восені пустым, нібы ў Міцкевічавым сьне тугой народжаны матыў, на Беларусі выпаў сьнег. Ён з блаславеньня вышыні у новы просіцца санет. Яго цнатлівай чысьціні дзівіцца хочацца і мне – у тым Міцкевічавым сьне, п’ючы сьвітальную зару… На Беларусі выпаў сьнег, і стала белай Беларусь.