Архіў нумароў:

Алёна Шарэпа-Лапіцкая

_____________________ Туга растаньня, туга каханьня. Вершы	Алёна Шарэпа-Лапіцкая: чалавек на вятрах гісторыі Ёй 92 гады. Як многа давялося перажыць! Калі просіш яе расказаць пра жыцьцё, яна кажа: “Гэта сумны аповед!” Калі ёй было дзевяць, пасьля серыі найцяжэйшых хваробаў яна страціла слых. Прыйшлося пакінуць заняткі музыкай, і скрыпка, якую купіў для дзяўчынкі бацька, – назаўжды легла на паліцу. Калі ёй было дзесяць год, памёр яе любімы шасьцігадовы брат Ігар – фатаграфія хлопчыка-анёлка на сьмяротным ложы і зараз у яе кватэры. Калі ёй было трыццаць тры, Саветы за арганізацыю групы моладзевага супраціву расстралялі яе брата Расьціслава, якому тады было дваццаць два... Некалькі гадоў таму яна амаль страціла зрок – засталося толькі два адсоткі... Яна паходзіць са шляхты, і гэта адчуваецца ва ўсім. Яна беларуска, і гэта таксама адчуваецца ва ўсім. На мінулым Дні нараджэньня спадарыні Алёны я мела гонар прысутнічаць. Вось адчыніліся дзьверы, і яна зьявілася ў гасьцёўні. Ва ўсім белым: белая карунковая кофтачка, белая гафраваная спадніца, туфлі на абцасіках. І на крысе накінутага на плечы выштукаванага жакета – бел-чырвона-белы значак! Не згаворваючыся, госьці заапладзіравалі. За сьвяточным сталом яна шмат расказвала: пра родную вёску Касута, што на Вілейшчыне, пра дзяцінства, пра цяжкую працу, якую мусіла выконваць, пра тое, як у бацькі скралі каня... Пра тое, як ужо сталай жанчынай штогод езьдзіла ў Ялту, каб парадкаваць магілу Максіма Багдановіча. Чытала свае вершы. Брат Алег, які таксама адседзеў 10 год за ўдзел у Саюзе беларускай моладзі ў горадзе Ліда, расказваў сястры, што адзін з яе вершаў, “Першая коньніца”, стаў народнай песьняй, якую вязьні сьпявалі ў турме... Спадарыня Алёна ўражвае сваёй сілай – у такім паважным веку яна жыве самастойна і самадастаткова. А яшчэ – жаночай чароўнасьцю. За сталом мы абмяркоўвалі і сучасныя праблемы: канфлікт з Расеяй, паводзіны цяперашніх беларускіх уладаў. Гаспадыня іх не адабрала: самі ўлады заключалі ў свой час хаўрус з Расеяй і цяпер расплачваюцца за недальнабачнасьць. “Я думаю, што будзе яшчэ горш, – сказала спадарыня Алёна. – Хутка дойдзе зноў да картак на тавары.” – “Чаму вы робіце такую выснову?” – не зразумелі госці. – “Я вось хацела купіць сабе футра на плечы – дык у краме няма!” – быў адказ, і я ледзь стрымалася, каб не заапладзіраваць зноў. Футравая гаржэтка, якую жанчына хоча купіць сабе – ці ж гэта ня сімвал нязломнай сілы жыцьця і жаноцкасьці? Вершы спадарыні Алёны, як і яе карціны, падаюцца мне праяўленьнем вечнага імкненьня чалавека да прыгажосьці. Імкненьнем выказаць сябе сьвету. Яны – вынік натуральнай беларускасьці адоранай натуры аўтаркі. Гэта водгукі яе душы і на бязьмерную прыгажосьць сьвету, і на яго бязьмерную несправядлівасьць. Напісаныя ў розныя гады, сёньняшняму чытачу яны будуць цікавыя як сьведчаньні аб чалавеку на вятрах гісторыі. Наталка Бабіна. Алёна Шарэпа-Лапіцкая Вясьнянка Зелянелі лугі, зелянелі палі, Йшла Алёнка з вядром ад крыніцы. Падышоў к ёй Андрэй – ўладар сініх вачэй – Папрасіў вады крыху напіцца. – Дзякуй! – кажа Андрэй. – Цяпер значна лягчэй, Ты вадою мне прагу спыніла! Толькі, дзеўка, скажы мне ад чыстай душы: Што ты ў кубак з пітвом палажыла? Ці было калі? Я гару як ў агні... Ты мяне напаіла, знаць, трункам! Дык яго зноў вазьмі і са мной падзялі – Хай ён счэзьне ў адным пацалунку. Тут Андрэй агарнуў, да сябе прытуліў, Нібы лілею постаць дзявочую... Вецер песьні сьпяваў, цьвет чаромхі сарваў Ды пялёсткамі сыпаў у вочы... 1944 год, вясна * * * Сады заквітнелі чаромхавай бельлю, А ў небе – празрыстая сінь, – Скажы мне, чаму Твае вочы таемна З тугою глядзяць ў далячынь? Скажы мне, чаму пазіраеш маўкліва На той палымяны Усход І думкі Твае, нібы птушкі у вырай, Ляцяць нестрымана ўпярод? Навошта смуціцца? Навокал прыгожы, Цудоўна расквечаны май... Тугою расстаньня, тугою каханьня Ты сэрца сваё не кранай!.. 1951 г Мухамор На мху зялёным сярод лесу Алелі лужыны крыві: Там пад скалы крутым адвесам Хлапцы загінулі ў баі. На зеляніне тэй панурай Чырвоны пышны вырас Грыб. Пад капялюшам грозным, хмурым Ён прагна да крыві прыліп. Паважны, зыркі, накрапляны У пяцікутнік белых зор, Упіўся ў ймшыстыя дзірваны Крывавы, сквапны Мухамор. Праз ноч да самае заранкі Грымеў Пярун над шчытам гор, Агнём прарэзьлівым Маланкі Іскрылі трутны Мухамор. І Лес гудзеў несамавіта, Ўзьнімаў пагрознай сілы скрып: Нашто людской крывёй наліты У нас такі разросься Грыб? А Грыб ўзрастаў у кожнай хвілі І кроў смактаў праз дзірваны. Аж у канцы яго разьбілі Ушчэнт грымотна Перуны. 1951 год, чэрвень Сасонка Ой, тонка Сасонка ў нашым бары, Штовечар гамоніць яна да зары, З бярозамі шэпчацца, песьні пяе І ціха калышацца ночкай у сьне. Сасонка згадае, што ў думках тваіх – Ці радасьць, ці гора няшчасьцяў ліхіх І ўся ўстрапянецца галінкамі ўміг, Каб смутак трывожны ў сэрцы заціх... Ой, тонка Сасонка, што ў бары, Я буду дзівіцца на Цябе да зары, Бо такой прыгажуні харошай прывет Не знайду анідзе на ўвесь белы сьвет. 1967 год.