Архіў нумароў:

Дар'я Ліс

_____________________ Звычайная гісторыя. Аповед	Была сярэдзіна верасьня, сонечна і суха, але ўжо адчувалася – прыйшла восень. Яна зьявілася, гэта золатавалосая прыгажуня, пачала афарбоўваць дрэвы ў жоўта-чырвоны колер, прынесла з сабою непаўторныя гукі і пахі, а таксама настрой – сумна-тужліва-сьветлы (быццам разьвітаньне з летам і прадчуваньне зімы), які бывае толькі ўвосень... Марына вярталася з працы дадому, усьміхаючыся сваім думкам, небу, сонцу, усяму сьвету, бо адчувала сябе шчасьлівай, маладой, прыгожай… Стройная постаць, кароткая стрыжка, якая толькі падкрэсьлівала прыгожыя валасы попельнага колеру, іскрыстыя сінія вочы… Сапраўды, ня ведаючы яе, нельга было сказаць, што ёй трыццаць тры, а не якіх-небудзь дваццаць пяць-дваццаць сем гадоў. Магчыма таму, што яна займалася любімай справай, кахала і была каханай… Магчыма таму, што ў яе быў Алежка – сын, самы цудоўны чалавечык на сьвеце, з якім яны перачыталі ўжо безьліч казак і гісторыяў, а цяпер ён пайшоў у школку і сам з цікавасьцю вывучае літары, складае з іх словы… Марына была радая, што добра прайшоў гэты дзень, задаволеная сабой і сваімі студэнтамі, а здаралася такое ня вельмі часта, бо была яна строгім выкладчыкам. “Напэўна, сёньня я заслужыла хвілінаў трыццаць адпачынку і кубак добрай кавы”, – падумала Яна і вырашыла ненадоўга зайсьці ў сваю любімую кавярню, а папярэдне зазірнула ў шапік і набыла пару сьвежых газетаў і часопісаў. У кавярні было ўтульна, гучала павольная музыка. Народу, як заўжды, даволі шмат, але “яе” столік свабодны (стаіць убаку ад іншых, напаўзакрыты нейкай дзіўнай пальмачкай – се­дзячы тут можна назіраць за наведвальнікамі кавярні, а самой заставацца незаўважнай). Марына замовіла адзін моцны эспрэса. Сядзела, піла каву, чытала, планавала, што будзе гатаваць сваім мужчынам на вячэру… “Трэба кудысьці выбрацца разам на гэтыя выходныя. Мы з Алесем шмат працуем, вольнага часу заўсёды мала, і Алег часьцей бывае ў бабулі з дзядулем, чым дома. У прынцыпе, ён ня супраць, мама з татам таксама, але… Трэба часьцей бываць разам...”. За суседні столік селі двое – жанчына і мужчына. Праўда, напачатку чуваць быў толькі жаночы голас... Яна казала, што так нельга, што трэба здымаць нармальную кватэру, дзе яны маглі б жыць разам, што такое становішча яе не задавальняе і, наогул, трэба нешта вырашаць… Ён маўчаў, а калі загаварыў, Марына пазнала голас… свайго мужа, свайго Алеся: – Ты зразумей, я не магу вось так рэзка ўсё зьмяніць, кінуць жонку і сына! У Алежкі, дарэчы, хутка дзень нараджэньня... – А пра мяне ты хоць падумаў?! Я ж цябе кахаю!.. І мне надакучыла такое бязладнае жыцьцё! – Сустрэнемся пасьля дваццатага і ўсё вырашым, добра? Я ж таксама цябе кахаю. У нас усё будзе добра!.. Толькі цяпер мне бегчы трэба. Пакуль! Ён пайшоў. Марына сядзела побач з гэтай жанчынай. Яна ня ведала, што рабіць далей. За некалькі хвілінаў з-за выпадкова пачутай размовы яе жыцьцё, яе ўяўленьне пра сваё жыцьцё, кардынальна зьмянілася. Вочы былі сухія, ніякіх сьлёз, але ў душы пасялілася крыўда і непаразуменьне, яна адчувала сябе падманутай: “Што ж мне рабіць цяпер? Вярнуцца дадому і гатаваць вячэру так, быццам нічога не зьмянілася? Усьміхацца, быць вясёлай (Шанец утрымаць мужа застаўся, другая была б, магчыма, радая гэтаму. Толькі ня я)? Ці мо ўчыніць скандал? Не, гэта ня мой стыль, ня мой… ”. Марына дапіла каву і павольна выйшла з кавярні, міжволі зірнуўшы на суперніцу: “Прыгожая… Але – зусім дзяўчо... Адна з ягоных студэнтак?”. На вуліцы церусіў дробна-шэры дождж, надвор’е рэзка зьмянілася: восень – паненка капрызная, пераменлівая. Вецер зрываў лісьце з дрэваў і кружыў яго ў паветры. Жанчына ішла па вуліцы, не вымаючы парасон, не зважаючы на дождж і думала пра сваё. Неўпрыкмет апынулася ля чыгуначнага вакзалу. Можа, гэта лёс? Падышла да касы, дастала грошы. Білет да Сімферопалю? Ну, зразумела, ёсьць. Вам на які дзень? На сёньня? Ёсьць апошні (бо, ведаеце, — аксамітны сезон, вам пашанцавала, дзяўчына) цягнік, ідзе ў дзевяць гадзінаў вечару… О, тое, што трэба! Што далей? Тэлефанаваньне матулі... Мама, я зьязджаю на тыдзень, тэрміновая камандзіроўка (ты ж ведаеш, твая няўрымсьлівая дачка яшчэ журналістыкай занялася), нічога не кажы, прашу толькі паглядзець Алежку, дзякуй, я цябе вельмі люблю. Тэлефанаваньне ва універсітэт. Я захварэла, мяне ня будзе прыкладна тыдзень. Студэнты, семінар? Без мяне, калі ласка! Могуць быць праблемы? Яны ў мяне ўжо ёсьць: адной менш – адной больш. Да пабачэньня! Цяпер дадому! Маіх яшчэ няма. Добра, так лягчэй. Хутка сабраць рэчы… Грошы… Хутчэй з дому, а то магу і перадумаць! Марына выйшла на вуліцу, узяла таксі і паехала на вакзал. Толькі цяпер яна адчула, што вельмі галодная: за ўвесь дзень – канапка ды два кубачкі кавы. Зайшла ў даволі ўтульны рэстаранчык на вакзале, прысела за столік, замовіла піцу, слухала нейкую музыку, думаючы ні аб чым і аб усім адначасова, так прасядзела да паловы на дзявятую, а потым – цягнік і дарога, дарога, дарога… Ні аб чым не хацелася думаць. Вось так бы ехаць і ехаць! Бачыць новыя краявіды, адчуваць сябе свабоднай і незалежнай ад усяго, ад усіх… Яна прыціснулася гарачым ілбом да халоднага ваконнага шкла, заплюшчыла вочы, з якіх цяпер чамусьці цяклі сьлёзы… Невялікі гарадок Феадосія прыняў Марыну як старую знаёмую – добрай усьмешкай сонца (яно прыемна сагравала, але не пякло так, як летам), водарам кветак, марскіх водарасьцяў і солі. Марына зьняла пакой у доме непадалёку ад пляжу. Наперадзе – тыдзень мора, сонца, адпачынку… Не, не зусім адпачынку, хутчэй – часу для таго, каб разабрацца ў сабе, сваіх думках і пачуцьцях, у сваім жыцьці наогул. «Як даўно я не была адна, сам-насам з сабою… Амаль заўсёды, дома і на рабоце, побач са мною людзі (ці кнігі) – блізкія, далёкія…» Дзіўна, але пасьля доўгай дарогі зусім не адчувалася зморанасьці... Пляж сустрэў яе спакойным вечаровым сонцам, якое адбівалася на вадзе, іскрыста-блакітнай, кінуўшы на пясок лёгкую сукенку, саламяны капялюшык, яна зайшла ў ваду і паплыла, ні аб чым ня думаючы, ні пра што не ўспамінаючы… Невялікі бар з дзясяткам столікаў амаль на самым марскім беразе. Людзей зусім ня шмат (усё ж – восень). Музыка, віно і кава. Знаёмая мелодыя (Мэрайя Кэры?) і некалькі параў, што таньчаць пад шчымліва-рамантычную мелодыю. Марына выбрала вольны столік… – Можна запрасіць вас? – плынь думак Марыны перапыніў мужчына гадоў 37. Чорныя джынсы, спартыўная майка – тыповы адпачываючы... Яго несаўковасьць падкрэсьлівалі хіба чорныя густыя валасы па плечы ды праніклівы погляд шэрых вачэй. – Можна. Толькі я няўпэўнена, што сёньня з мяне атрымаецца добры партнёр. – Давайце ўсё ж паспрабуем. Я ледзь не гадзіну назіраю за вамі, і мне здаецца, вам трэба падумаць пра штосьці несур’ёзнае цяпер. Такая прыгожая жанчына і такая сумная! – Так заўважна? “Божа, мне так даўно не гаварылі банальных камплі­ментаў... Прыгожая жанчына...” – Ведаеце, у мяне таксама хапае праблемаў, але, паверце, большасьць з іх вырашальныя. І ў вас усё будзе добра. А сёньня... давайце проста танцаваць, згодны? – Так… Гучаў саксафон, было цудоўнае чырвонае віно, і яны танцавалі пад сьвятлом яркіх паўднёвых зорак. Нічога ня кажучы адзін аднаму. Проста музыка, мора і два чалавекі з розных сусьветаў, якія выпадкова сустрэлі­ся... Праз некалькі гадзінаў яны разьвіталіся. Марына нават ня ведала ягонае імя. А ён не запытаў яе. Назаўтра ўвечары на сваім любімым закінутым пляжы яна ўбачыла мастака. Села непадалёку і проста назірала за ім са сьпіны, за прыгожымі рухамі моцных рук, за заходам сонца, якое надавала марскім хвалям залацістае адценьне, блакіт вады і неба зьмешваўся з бронзай пясчанага пляжу. Марыне хацелася бясконца сядзець тут, абхапіўшы калені рукамі (здаецца, яшчэ крыху – і паляціш!), глядзець на неба, адчуваць прысмак солі на вуснах... – Можна намаляваць ваш партрэт? – Гэта вы?! – Канешне, я, а ты зьдзіўленая, што мы зноў сустрэліся? – Крыху, але гэта прыемны сюрпрыз. Ты мой першы знаёмы ў горадзе. Гэтай восеньню... – Як наконт партрэту?! – Чаму не?! Я згодна, толькі ў цябе мала часу. – Я ведаю... Колькі ты яшчэ будзеш тут? – Пяць дзён. – Пасьпеем. І яны сапраўды пасьпелі шмат. Пазнаёміцца. Пасябраваць. Пакахаць. Надыхацца морам і сонцам. Быць разам. Пяць дзён. Маленькае жыцьцё, дзе былі толькі двое сам-насам з марскімі хвалямі, пяском, зоркамі... – Ведаеш, усё жыцьцё я займаўся ня тым, чым хацеў... Шмат працаваў, займаўся бізнэсам. Але я разумеў – не маё, я павінен маляваць, я хачу стаць мастаком, хоць інстытут кінуў на другім курсе... Такая вось мара, што адкладалася, адкладалася, а потым здарылася адна падзея, і я зразумеў: цяпер ці ніколі, я павінен пасьпець зрабіць нешта “сваё”!.. І прыехаў сюды, і ўбачыў цябе. Я ня мог не прыехаць у горад свайго дзяцінства! І сустрэў цябе. – Якая падзея здарылася? – Потым. – А я вось апошнім часам захапілася журналістыкай: пішу артыкулы для аднаго беларускага тыднёвіка, але асноўная праца – выкладчык французскай. Ведаеш, мне прапанавалі сталую працу журналіста, праца цікавая, творчая, толькі вельмі актыўная, з разьездамі і камандзіроўкамі, а ў мяне маленькі сын і муж (“Які цябе кідае” – дадала пра сябе). – Ты адмовілася? – Не, я сказала, што падумаю...Ты першы, каму я сказала пра гэтую прапанову. – Згаджайся, калі – “тваё”. Ты нікому ня зробіш лепш, калі адмовішся ад сваёй мары. Проста на планеце Зямля на аднаго шчасьлівага чалавека стане менш. – Я шчасьлівая! У мяне цудоўная сям’я, сябры і праца добрая... – Але... – Але мне трэба ісьці наперад, каб быць сабой. Цяпер я разумею. Я хачу пісаць цікавыя артыкулы пра цікавых людзей, я хачу напісаць кнігу. Я хачу пісаць кнігу на беразе мора, у невялікім дамку, дзе заўсёды чуваць шум марскога прыбою... – Ты малайчынка, Маша. Ты справішся. – Дзіма, я цябе яшчэ ўбачу? – Зразумела! Я прывязу твой партрэт у Менск, а ты прыедзеш ва Уладзівасток. І ўбачыш, які там прыгожы акіян... Быў вечар, была ноч, а раніцай адыходзіў яе цягнік, і, стоячы ля вакна, яна глядзела ў шэрыя вочы, разумеючы, што больш іх ня ўбачыць ніколі. І яна ўсьміхнулася ім весела-сумна на разьвітаньне. Дзякуй, што ты быў. Беларусь сустрэла шэрым небам і халодным дажджом. Жоўтым лісьцем. Ветрам. Пахам зямлі і травы. Грыбоў. Лесу… Водар восені. На вакзале яе сустракаў Алесь. (Тэлефанаваньне маме пасьля пераезду мяжы). Падхапіў валізкі, спытаў іранічна, як заўжды, калі хваляваўся. – Я магу запытаць, дзе ты была цэлы тыдзень?! Што здарылася? – Можаш. І пачуеш такую цікавую гісторыю... Але ня сёньня і ня заўт­ра. Магчыма. Калі-небудзь. Раскажу шчыра і па-сяброўску. Сваю гісторыю. А ты сваю. Згодзен? – Ты мяне зьдзіўляеш, Маша. – Зьдзіўлю яшчэ больш! Але ты зьдзівіў мяне першы. – Хопіць размаўляць загадкамі! – Бывай, Алесь. Пакуль здыму кватэру, пажыву ў сваіх, o’k? Гэта табе, – і працягнула крымскі персік... Забрала сумкі і пайшла да стаянкі таксі... Ён стаяў і глядзеў усьлед, ня ведаючы, злавацца на яе ці радавацца такім варункам лёсу. Праз месяц Марыне патэлефанаваў незнаёмы мужчына і папрасіў аб сустрэчы, сказаў, што ён ад Дзімы. Дамовіліся ўбачыцца ў кавярні непадалёк ад рэдакцыі самай незалежнай газеты ў Беларусі, куды Марына перайшла працаваць... Сустрэліся, замовілі каву. Пра што гаварыць двум незнаёмым людзям? – Маша, я прыехаў у Менск адмыслова дзеля сустрэчы з вамі. Гэта Дзімава просьба перадаць вам партрэт. Ён памёр тыдзень таму. Рак. Апошняя стадыя. Некалькі месяцаў ён ня мог абыходзіцца без абязбольваючых, за выключэньнем тых дзён, калі вы былі разам. Ён ведаў, што яго чакае, але не хацеў, каб вы ведалі тое. На фоне марскіх хваляў, на пяску, абхапіўшы калені рукамі, сядзела жанчына з іскрынкамі ў вачах, яе попельныя валасы лашчыў вецер... Унізе быў подпіс – “Дзякуй, што ты была”. За вакном ішоў дождж. P. S. Праз год выйшаў раман маладой пісьменьніцы Марыны Каліноўскай. Кніга пра ўсходы і захады, здраду і каханьне, жыцьцё і сьмерць. І пра тое, што заўсёды трэба ісьці наперад, насустрач сабе і сваёй мары. Магчыма, ён стане беларускім бестсэлерам еўрапейскага маштабу. У жыцьці наогул магчымае ЎСЁ.