Леанід Дранько-Майсюк

_____________________ Калядныя апавяданьні.	Здарэньне з Каморыным Напярэдадні Калядаў другі намесьнік генеральнага дырэктара акцыянернага таварыства “Моц” Зьміцер Аляксандравіч Каморын прайграўся ў карты, прагуляў усе свае перадсьвяточныя грошы. Не падымаючыся з-за стала, у прайдзісьвета Кучкіна, забыўшыся, што той прайдзісьвет, Зьміцер Аляксандравіч пазычыў, каб адыграцца, трыста даляраў. Супакойваючы сваю нярвовую раздражнёнасьць каньяком і півам, у адзін момант прафукаў і гэтыя грошы... Каморын быў зацяты гулец, гуляў рызыкоўна, можна сказаць, рамантычна і, вядома ж, з гэтае прычыны амаль заўсёды няўдала – прайграваў шмат. Яму б, чалавеку залішне гарачаму, супакоіцца, але ж не... Немалыя сумы цяклі на тое, каб у час аддаваць пазычкі. Пазычка ж наскоквала на пазычку, таму давялося прадаць нават машыну і сёе-тое з дарагой кватэрнай драбязы. Жонка Каморына, жанчына пакорлівая, ня раз і ня два прасіла яго: – Зьмітрык, ня йграй, калі ласка! Табе не шанцуе! Ты ж вельмі даверлівы! Ёй падтаквала Кацярынка, дачка-васьмікласніца: – Татачка, кінь карты... І на працы няўдачліваму карцёжніку было ўжо аднойчы сказана: работнік вы неблагі, але больш выручаць ня будзем! Каморын заўсёды шчыра абяцаў, што кіне карцёжніцтва, што гуляць ня будзе, што вернецца да розуму. І ня проста абяцаў. Аднаго разу на вачах у жонкі і дачкі ўрачыста спаліў калоду карт, нават бухнуўся на калені і сьлязьлівым голасам запэўніў сваю маленькую любую радзіну, што назаўсёды забудзе дарогу ў казіно... Аднак учора ён пайшоў якраз па гэтай дарозе і ўбачыў знаёмы будынак, і тут жа адчуў сябе Напалеонам перад Аўстэрліцкай бітвай! А зараз вось у душы круглае Ватэрлоо... Напраўду... Каморын качаўся ў ложку і ня ведаў, што рабіць. Жонка прынесла яму каву. – Зьмітрык, ты прыйшоў вельмі позна і ня ведаеш, што ўчора нам зрабілі калядны падарунак, правялі кабельнае тэлебачаньне. Уяўляеш, дваццаць пяць каналаў! Гэта такое шчасьце! Вельмі шкада, што раней наш дом ня быў падключаны да гэтых каналаў. Але нічога... Як кажуць, лепей пазьней... Вазьмі пульт... Не, я сама... Вось паглядзі... Успыхнуў экран тэлевізара, і жонка, можна сказаць, ня помнячы сябе ад радасьці, паказала Каморыну ўсе дваццаць пяць каналаў. У гэты момант дачка прынесла гарачую гарбату. Звычайна раніцамі Каморын піў цёплую каву і запіваў яе гарачай гарбатай, але зараз яго адварочвала і ад кавы, і ад гарбаты... – Калі сьвідравалі сьцяну, то наткнуліся на нейкую жалязяку. Але разьбірацца, што там такое, ня сталі і зрабілі дзірку ніжэй. І вось бачыш, дзе правялі кабель? Ля самае шафы... А гэтую верхнюю дзірку трэба замазаць... Глядзі любую праграму, а мы пойдзем з Кацярынкаю ў краму... Жонка цмокнула Каморына ў адну шчаку, Кацярынка ў другую, што вельмі расчуліла яго, і яму захацелася заплакаць. “Якія яны добрыя! Вядома ж, і падарунак мне падрыхтавалі... А я?.. Зьбіраўся Кацярынцы купіць амерыканскую куртачку, а жонцы італьянскую парфуму... Тую самую, за 250 тысячаў, з лейкай і ў скураным чахле... Колькі ж у мяне засталося?..” Каморын вывернуў усе свае кішэні і насілу назьбіраў трыццаць тысячаў зайцоў. “Э-э, прыпірае ўжо! Трэба па-мёртваму кідаць гуляць!” Напраўду... Пасьля гэтага маўклівага “напраўду...” і заявіўся Кучкін. – Здароў, Зьміцер Аляксандравіч! Са сьвятам цябе, дарагі! Добра мы ўчора пасядзелі, га? А ты проста арол! Скажу табе, ты зрабіў ого які від! Радзівілам сядзеў за сталом! Нічога не шкадаваў! А кажуць, што беларусы ня ўмеюць зрабіць вялікую гульню! Умеюць, яшчэ як умеюць, а, прайграўшы, ня плачуць! Кучкін памаўчаў, выпіў каморынскую каву, а ўсьлед за каваю і гарбату. – Зьміцер Аляксандравіч. Я на адну хвіліну... Я, так сказаць, па капейчыну сваю... Забег напомніць... – Як гэта! – вырачыўся Каморын. – Мы ж дамовіліся, што я аддам праз тыдзень! – Такога ўгавору не было! Ты проста забыў! Ты ж заўсёды забываеш! Быў іншы ўгавор: я табе пазычаю да сёньняшняга абеду! – Кучкін паглядзеў на гадзіньнік. – О, дык у цябе яшчэ гурба часу! Зайду пасьля чацьвёртай... Падрыхтуй гэтыя няшчасныя чатырыста даляраў... – Чатырыста?! – ажно здрыгануўся Каморын. – Я ж у цябе браў толькі трыста! – Бачу, галаву ў цябе зусім адбіла! Ня варта было піва з каньяком жлукціць! Карацей... Прыйду са сьведкамі! Я ж баксы даваў пры Мусе, Пятрове і Калодзе! “Э-э, праўду шукаць у Кучкіна, што галаву ў агонь засоўваць!..” – Знаю я тваіх сьведкаў, – млява адказаў Каморын, – чорт з табою, няхай будзе чатырыста... – Ну, ня думай толькі, што я нячысты на руку! – з прыемнай для сябе крыўдай у голасе вымавіў Кучкін. – І не табе ж быць скнарным, Зьміцер Аляксандравіч! Ты ж вялікае карыта маеш, а ў мяне так... вераб’іная кармушка. У класнай фірмусе працуеш! Пазвані свайму шэфу, ён добры, ён цябе ня раз выручаў... Я ж ведаю, у цябе ўсё падмазана! А ў доме якім жывеш! Гэта ж трэба, яго немцы будавалі! А я немцаў паважаю! Я добрыя грошы даў бы, каб жыць у цэнтры Менску і ў такім білдзінгу! Аднак жа пакуль у кішэні ня надта... Ну, добра, пасьля чацьвёртай гадзінкі я ў цябе... Мне капейчына сёньня, хоць вешайся, патрэбна!.. Кучкін пайшоў, і Каморын, як у ліпучы сон, паглыбіўся ў свае думкі. “Зноў уляцеў! І зноў адно і тое ж: дзе ўзяць пенёндзы? Быў бы ў мяне рахунак у банку... Летась яшчэ быў! Можа, і сапраўды патэлефанаваць шэфу?!. Не, нельга. Я яму й без таго вінаваты... Ды ўжо й папярэдзіў ён мяне, што больш памагаць у такіх маіх штуках ня будзе... А, можа, стрэльбу прадаць?! Але каму? За гэтыя паўдня ці знойдзеш купца на стрэльбу?! А, можа, застрэліцца?! Добрая думка, але не разумная...” Напраўду... У шалапутным Каморыну часта гучала гэтае малазьмястоўнае “напраўду...” Што яно значыла, Бог яго ведае? Гучала і ўсё. І вось пасьля чарговага такога “напраўду...”, каб хоць як заняць сябе, каб хоць на хвіліну адступілася гаркота, ён прыдумаў сабе імгненны занятак: уважліва агледзеў дзірку ў сьцяне, якую трэба было пасьля сьвята замазаць. Калупнуў адвёрткай – раз, другі... Пастукаў. “І праўда ж, нейкая жалязяка...” І тут нешта з сярэдзіны падштурхнула Каморына, усьмешка асьвятліла ягонае аблічча. Арудуючы ўжо долатам і малатком і амаль што калоцячыся ад нецярп­лівасьці, з цяжкасьцю выняў з кладкі цагліну, за якой знайшоў металічную пушку з надпісам на вечку “Eiserne Kreuze”. Напружваючы свае школьныя веды ў нямецкай мове, уражаны Каморын прачытаў уголас: – Айзэрнэ Кройцэ... І нават пераклаў: – Жалезныя крыжы... Акрамя ваенных узнагародаў, у пушцы яшчэ ляжаў драўляны пенал, у якім былі схаваныя рэйхсмаркі і дзесяць царскіх залатых манетаў, кожная вартасьцю ў 10 рублёў. “Божа, гэта ратунак! – ад неверагоднай радасьці Каморын ажно памаладзеў. – Што праўда, то праўда: маю камяніцу немцы будавалі! Мусіць жа, нейкі палонны штабфельдфебель прыхаваў пушачку! Надзейна прыхаваў, аднак жа пажывіцца ёю ня здолеў... Так, я ўратаваны!.. Дык вось, гэту манетку падарую сваёй цудоўнай жонцы! Гэту – сваёй дзівоснай дачцы! А гэту кіну ў морду казлу Кучкіну! Астатняе ж усё маё...” Поўны запалу Каморын пастанавіў, што яму рана складваць лапкі, што ён яшчэ растрыбушыць не адну калоду карт і першае, што з гэтага зробіць – адразу ж пасьля Калядаў заскочыць на вечарок у казіно. Напраўду... 20 сьнежня 2003 На Каляды, на Каляды... У сераду 7 студзеня 2004 году Пісьменьнік пасварыўся са сваімі сямейнікамі. Сталася ж такое. Жонка думала атрымаць ад яго на сьвята французкую парфумную ваду, і дачка-студэнтка таксама чакала парфумную ваду, толькі італьянскую. Даччына вада каштавала 211 510 зайцоў, а жончына ажно 270 000! “А мыла простага, гомельскага вам ня хочацца!” – вылаяўся ў думках Пісьменьнік. А тут і сын-васьмікласьнік падступіў, заікнуўся пра новы далькажык – ручны тэлефонік. Свой жа ранейшы далькажык сынок выкінуў (ён, бачыце, маральна састарэў!) і выкінуў ня проста ў сьметніцу, а з форсам. На беразе Сьвіслачы такія ж, як і ён, распуснікі наладзілі кіданьне мабільнікамі – хто шпурляне далей! Забаўку знайшлі, – паразіты сытыя!.. Словам, і сынок настроіўся тысячаў гэтак на дзьвесьце! – Ды вы што, мае дарагія, ашалелі?!. – ня вытрымаў Пісьменьнік. – Дзе ж мне на такія падарункі грошай набрацца?! Хіба ня ведаеце, якія цяпер ганарары?! Гэта раней былі, а цяпер усё! Канец!.. Галаву сям’і не зразумелі, у кватэры ўтварылася цяжкое маўчаньне. Прадчуваючы буру, Пісьменьнік прымірэнча праказаў: – Давайце лепей сядзем за стол, сьвята ўсё ж... Вып’ем шампанскага... Я ж вам кветкі купіў... Два букеты... І кампакт-дыск з песьнямі Вайцюшкевіча... Дзякуй і за ваш падарунак... Шкарпэткі мне вельмі спадабаліся... Ну, ня стойце... Аднак сямейнікі за стол ня селі, а дружна кінуліся ў сварку – маўляў, што нам твае кветкі, шампанскае і кампакт-дыск; мы цярпліва чакалі с в а і х падарункаў; думалі, калі не на каталіцкія Каляды, то на Новы Год, калі не на Новы Год, то спадзяваліся на праваслаўныя Каляды, а тут выходзіць, што й на стары Новы год не дачакаемся?! А далей нагаварылі такога, чаго ён ніколі і пачуць ня думаў. Выходзіла, што ён і дрэнны муж, і паганы бацька, і кепскі гаспадар, і нават благі празаік! Так, так – благі празаік, бо кніжкі ягоныя ніхто не купляе, таму й ганарараў няма і наогул, каб што зарабіць, то пісаць яму трэба па-расейску... Апошняе абурыла зусім, такой здраднай парады ад сваёй сямейкі Пісьменьнік не чакаў. Заставалася адно – ляснуць дзьвярыма і сысьці! Што ён і зрабіў... Не адчуваючы вечаровага марозу, ішоў па Нямізе і далей – па вуліцы Багдановіча... Менск быў надзіва бязлюдны і па-сьвяточнаму насьцярожаны, і гэта насьцярожанасьць добра стасавалася да разьвярэджанай душы Пісьменьніка... “Пісаць трэба па-расейску! Дзякуй, родныя!.. Зрэшты, сам вінаваты, што яны такія. Прывучыў іх да свайго карку, разбасячыў, выпусьціў з рук! Што ні прасілі, ўсё рабіў, грошай ніколі не шкадаваў... Да апошняга часу, можна сказаць, падарункамі дарагімі абсыпаў... Лішняя дабрата – дурата!” Апанаваны гнятлівым настроем, завярнуў у скверык да Опернага тэатру, і тут яго й запыніў закіданага выгляду мужчынка... – Не падумайце, што я п’яніца. Мяне абакралі. Я ня буду прасіць у вас грошы, але, калі ласка, купіце мне кавалак хлеба. Вельмі ж есьці хачу... Пісьменьнік ня быў сьлязьлівы, аднак пачутае ўкалола ў самае сэрца: “Мусіць жа, ня хлусіць! І напраўду есьці хоча! Во як бывае... А мае тым часам у цяпле, у дабрэ, як той казаў, з раскошы дурэюць!” – Як вас абакралі? – спытаў дзеля цікавасьці. – Я шабашнічаў каля Смаргоні, аднаму грузіну катэдж з сярэдзіны абрабляў... А зрабіўшы работу, ехаў праз Менск у свой Слонім... У вагоне да мяне падселі двое... То да сё, пятае, дзесятае... Разгаварыліся... Бачу, хлопцы быццам бы свае, простыя... Пачалі піва разам піць... У мяне была пляшка з сабою, а ў іх паўтарачка... Потым з адным схадзіў у тамбур пакурыць... Ну, пасьля перакуру дапіў сваё піва і недзе хвілінаў праз дваццаць адчуў, што засынаю... Калі ж прачнуўся, іх ужо не было... За­бралі ў мяне ўсе нашыя грошы, 350 даляраў і чамаданчык з прычындаламі... У чамаданчыку ляжаў і нямецкі бошаўскі дрыль... Такога ўжо не куплю... – Выходзіць, што вам нешта ў піва падсыпалі! – заключыў Пісьменьнік. – Спачуваю... Што ж, пайшлі ў краму... Пачуўшы пра краму, Абакрадзены павесялеў і з гатоўнасьцю ўдакладніў: – Той, другі, падсыпаў, які курыць не хадзіў... – Ну, а хто ж яшчэ! – ні на грам не ўсумніўся Пісьменьнік. – Добра, што зусім не атруцілі! – уздыхнуў з палёгкай Абакрадзены. – Вядома... Гэтак гамонячы, пакінулі скверык і перайшлі вуліцу Багдановіча. Пісьменьнік увайшоў у Траецкі гастраном, Абакрадзены ж застаўся чакаць знадворку. “Мусіць, ужо патыкаўся сюды і другі раз паказвацца саромеецца!” – падумаў Пісьменьнік. У гастраноме таўклося тры-чатыры пакупнікі, а ў дальнім кутку цёрся натапыраны “бомж”. Азначэньне “бомж” – міліцыянцкая прыдумка. Пісьменьніку не падабалася гэтае агіднае слова, таму такіх людзей ён называў па-свойму – вулічнікі. Дык вось, у дальнім кутку гастранома цёрся Вулічнік. На 155 зайцоў Пісьменьнік узяў хлеба “Водар”, а на 1070 – дзьвесьце грамаў “Сямёнаўскай” каўбасы; папрасіў яшчэ прадаўшчыцу, каб хлеб пакроіла на лустачкі, а каўбасу парэзала на скрылікі. Як толькі адышоў ад прылаўку і пакіраваў у дзьверы, да яго тут жа прыліп Вулічнік. “Божа, які сьмярдзючы!” – Пісьменьніка ажно скаланула. – Дай грошай! – заканькаў Вулічнік. – Грошай няма... – Тады дай укусіць! – На... Пісьменьнік разгарнуў сьціплыя пакуначкі і адшкадаваў дзьве лусты хлеба і каўбасны скрылік. Не падзякаваўшы, Вулічнік прагна схапіў ежу і праглынуў яе па-воўчы, не жуючы, за адзін коўць. – А рэшта каму?! – спытаў вельмі злосна. – Адчапіся! – Пісьменьніка пачынала разьбіраць злосьць. Вулічнік не застаўся ў краме, выграбся таксама на мароз. – А-а, гэта ўсё табе! – моцна штурхнуў Абакрадзенага ў грудзі, як толькі ўбачыў, што Пісьменьнік аддаў яму ежу. – Што гэта вы піхаецеся?! Я вас знаць не знаю! – Абакрадзены ледзь ўстояў на нагах. “Ого, як чалавек зьвярэе, калі ня ўвесь хлеб і ня ўся каўбаса дастаюцца яму!” – падумаў Пісьменьнік з холадам у душы і, уражаны той бяздоннай лютасьцю, з якой Вулічнік глядзеў на Абакрадзенага, крыкнуў: – Ты, краса Менску! Пшоў адсюль, а то здам у міліцыю! Абкінуўшы іх мацюкамі, Вулічнік паволі пашкандыбаў у жаўтлявы змрок Траецкага прадмесьця. Яны ж, разгарачаныя гэтай кароткай і непрадбачнай сутычкай, машынальна вярнуліся да Опернага тэатру, якраз на тое месца, дзе й су­стрэліся. Абакрадзены ўсхвалявана ўсклікаў: – Свалата! Біць мяне, рабочага чалавека, у грудзі! Я жыву за сваё, я сам на сябе зарабляю! Я ніколі ня краў і красьці ня буду! Я ніколі не старцаваў... Вось толькі сёньня, першы раз... Ён разгарнуў скамечаныя пакуначкі і па-дзіцячы ўсхліпнуў: – Я прасіў толькі трошкі хлеба, а вы яшчэ й каўбасы купілі! Дзякуй вам... Я адраблю! Калі вам трэба пабудаваць лазьню ці, скажам, адрыну, то дайце мне знаць... Я любы зруб разам з кроквамі і латамі ўмомант выштукую, і тут жа любым дахам накрыю, і столь пакладу, і вокны ўстаўлю, і дзьверы навешу!.. Не адзін, з брыгадаю, канешне! Брыгаду падбяру... Сёньня вы мне далі ратунак і таму для вас... Абакрадзены змоўк на хвіліну, нібыта згубіў патрэбнае слова, а пасьля прамовіў цішэйшым голасам: – Мне тут яшчэ трэба 3 600... На білет у Слонім... “Э не, досыць, – паныла падумаў Пісьменьнік, – трэба ведаць меру і ў міласьціне...” – Вы не падумайце, што я за так! – адчуўшы перамену на горшае ў настроі свайго дабрадзея, хуценька заапраўдваўся Абакрадзены. – Гэтыя 3 600 я зарабіць хачу! Можа, вы ведаеце, дзе зараз можна работу якую спаймаць? Разгрузіць што-небудзь, ці сьнег адгрэбці? На Кафедральным заўзята зазванілі званы, і гэтае званеньне навяло Пісьменьніка на такую параду: – Схадзіце ў царкву. Можа, там памогуць... На тым і разьвіталіся... Па купалаўскім мосьце, а пасьля міма “Журавінкі” Пісьменьнік у поўным бязьлюддзі вяртаўся дамоў. Злосьць на сямейнікаў крыху ўцішылася, ён увогуле доўга злавацца ня ўмеў. Праўда, калі што якое, то нервы запальваліся імгненна, – у такі момант мог нават і кулаком па стале ўваліць... Кулаком па стале – гэта, зрэшты, дапушчальна, а вось кулаком у нахабную морду? “Мусіць, таксама дапушчальна!” – сказаў самому сабе, калі, праходзячы паўз ратушу, раптам пачуў за сьпінай голас усё таго ж Вулічніка: – Дай грошай! Паспрабаваў быў прысьпешыць хаду, аднак Вулічнік ухапіў яго за локаць. – Я ўжо табе казаў, што грошай няма! – крутануўшыся, вырваў локаць. – Тады дай што ўкусіць! – гундосіў сваё Вулічнік. – Я цябе ўжо сёньня карміў! – Ты мяне яшчэ ні разу не карміў! – А толькі што ў Траецкім гастраноме!!! – Я цябе першы раз бачу, кулан! “Я – кулан?! Ах, ты, няўдзячнае рыла!” – яшчэ большая злосьць разабрала Пісьменьніка. А тут да ўсяго яшчэ Вулічнік зноў ухапіў яго за руку. – Ну, што за серада-сірата! – зусім узьвіньціўся Пісьменьнік і кулаком хвацка шмагдануў Вулічніка ў пераносьсе. Той адляцеў, як трэска, і паваліўся (гэта ж трэба!) якраз на двух міліцыянтаў, што раптам выступілі з-за ратушы. Яны моўчкі, як нешта непатрэбнае, адкінулі ад сябе Вулічніка і шчыра ўзяліся за Пісьменьніка. Нішто яму не памагло – ні тлумачэньні, ні ўгаворы, ні членскі білет... Міліцыянты абыякава прачыталі прозьвішча Пісьменьніка і павялі яго ў міліцэйню. Там аддалі дакумент дзяжурнаму Афіцэру, штосьці пашапталі яму на вуха, глынулі з тэрмасу гарачай гарбаты і зноў пайшлі на марозную вуліцу спраўляць службу... Афіцэр сядзеў за сталом, які быў казённа аздоблены графінам і шклянкаю. На сьцяне, за сьпінай Афіцэра, ярчэла незвычайная карціна – Дзяржынскі на кані! Сапраўды, дзіва дзіўнае! Каб гэта Варашылаў на кані ці Булак-Балаховіч, а то Дзяржынскі... Афіцэр нечакана з захапленьнем прамовіў: – Вы пісьменьнік?! – Але... – Як я рады! Сядайце, калі ласка! Вы што бамжу ў морду заехалі? – Я не хацеў... – Э, кіньце! Правільна зрабілі... Давайце пагаворым... Ну, проста так, па-чалавечы.. Во! Паразмаўляйце са мной па-беларуску! Я люблю родную мову, але забываю яе, бо на службе няма з кім па-беларуску гаварыць! Часам балакаю тады, калі каго з пікету ці бэнээфаўскага мітынгу прывязуць... Хлопцы тыя, шчыра скажу, мне падабаюцца... Калі я адзін, без начальства, то іх заўсёды адпускаю дамоў! – Добры вы, – квола ўсьміхнуўся Пісьменьнік. – Вы праўду сказалі, я добры! Я радзіўся такім, скрозь хацеў быць добрым і хачу быць добрым! І вось што цікава, мая першая настаўніца яшчэ ў трэцім класе сказала мне: калі хочаш на ўсё жыцьцё застацца добрым, то вучы напамяць вершы! – Што вы кажаце! – вельмі зьдзівіўся Пісьменьнік. – Вось тое і кажу... І я вучыў, вучыў, вучыў... Словам, вучыў шмат. Праўда, усе вершы пазабываў. Служба ж, як у той песьні, дні і ночы... Ха-ха-ха!.. Хай на яе пляга! Адзін толькі вершык памятаю і то, здаецца, ня ўвесь. Ён пачынаецца так:... Ноч... Ноч... Не, “ноч” трэба адзін раз... Дык вось, ноч... Хм, а як жа далей? – Халодная зямлянка, – падказаў Пісьменнік. – Сапраўды! – дужа ўзрадаваўся Афіцэр. – І як гэта вы так адразу ўгадалі?! Залатая ў вас галава!.. Ноч. Халодная зямлянка... Ну, дык вось, ноч, халодная зямлянка... Узьбіваючыся на другі радок, Афіцэр напружыўся – ажно бліснуў на ягоным лобе пот. Пісьменьнік гэтым разам вырашыў пачакаць з падказкаю, і тут адбылося проста нечаканае. Афіцэр устаў з-за стала, пачухаў патыліцу, пашкроб падбароддзе і, апантана ўспамінаючы патрэбнае слова, машынальна пачаў абмацваць сябе – спачатку нагрудныя кішэні, нібы хацеў знайсьці запалкі, пасьля правёў далонямі па чорным рэмені. Натыкнуўшыся на кабуру, з такой прафесійнай хуткасьцю выхапіў з яе пісталет, што ад нечаканасьці Пісьменьнік засьцярожліва выставіў перад сабой рукі. – Перастрэлка! – ускінуўшы ўгару зброю, радасна крыкнуў Афіцэр. – Знаёмае слова “перастрэлка”... Ну, вось, а далей зноў забыў... – Цішыня, – хуценька вымавіў Пісьменьнік. – Правільна! Цішыня!.. – пацьвердзіў Афіцэр і схаваў пісталет у кабу­ру. – Неба, чыстае, як... Бля!.. Ну, што гэта сёньня з маёй памяцьцю?! Пісьменьнік, з палёгкай апусьціўшы рукі, паказаў на стол, – на шклянку. – Шклянка! – задаволена пляснуў у ладкі Афіцэр. – Неба, чыстае як шклянка!.. І... І... – Паглядзіце на карціну! – параіў Пісьменьнік. Зірнуўшы на коннага Дзяржынскага, Афіцэр шчасьліва выдыхнуў: – Тупат быстрага каня! Яшчэ недзе з паўгадзіны доўжылася гэтая слаўная сустрэча. Афіцэр дзякаваў Пісьменьніку за свойскасьць ягонай натуры і асабліва за тое, што размаўляе ён па-беларуску; а яшчэ – частаваў з тэрмасу гарачай гарбатай і нават прызнаўся, што пакінуў бы міліцыю, але пакуль няма куды яму дзявацца... Нарэшце, аддаючы членскі білет, прамовіў: – Ну, добра, ідзіце сабе, сьвяткуйце. А калі што якое, то заходзьце... Пасядзімо, школьныя вершы разам паўспамінаем... – А чаму ў вас Дзяржынскі на кані? – ужо стоячы ў парозе, пацікавіўся Пісьменьнік. – Каб не забываць паэзію, – хітра ўхмыльнуўся Афіцэр... Калі Пісьменьнік адчыніў дзьверы ў свой пад’езд, то пачуў песьню (як­раз у двары засьпявалі): На Каляды, на Каляды Чарку з верхам выпіць рады Хлопец з дзеўкай, з братам брат, З бабай дзед, са сватам сват, А з суседкаю сусед – Ну, а з намі цэлы сьвет!.. “І песьня добрая, і жыць яшчэ можна, і ў міліцыі неблагія людзі ёсьцека, і зрэшты ўсё добра... Трэба толькі памірыцца з жонкай, дачкой і сынам... Якія ні ёсьць, а ўсё ж такі родныя... Трэба як-небудзь намагнуцца і на стары Новы Год купіць ім і х н і я падарункі...” – думаючы так, Пісьменьнік паволі падымаўся на свой паверх, усьміхаўся самому сабе, крыху саромеўся, што стукнуў Вулічніка і крыху шкадаваў, што ня даў Абакрадзенаму грошай на білет да Слоніму. 1 красавіка 2004