Архіў нумароў:

Дзьмітро Паўлычка

_____________________ Мы ёсьць! Вершы Пераклад з украінскай – Эдуарда АКУЛІНА.	Зямля з Тарасавай магілы Прыязджаюць да Канева, зьбіраюць у мяшэчкі напарсткамі зямлю з Тарасавай магілы, вязуць яе дадому і думаюць, што любяць Украіну, як ён любіў. А іхняй любові ня больш, як той зямлі ў мяшэчку. Хапае на тое, каб засьпяваць «Шчэ ня ўмерла...», але не хапае на тое, каб аддаць Украіне душу і цела (а дзе ж узяць душу?), хапае на тое, каб праклінаць долю, але не хапае на тое, каб абняць найменшага брата. Захаваная ў шуфлядах, у старой пазалоце, забытая, абгорнутая ў пацяруху, сьвятая зямля не дапаможа плоці перайсьці ў сьвятло, як нямашака духу. Пакіньце ж магілу Тараса у спакоі! Не раскопвайце яе, самалюбівыя ізгоі, не развозьце па сьвеце! Вы сваю зямлю цалуйце, што сама ходзіць за вамі, паглядае ў вашыя вокны, просіць працы, шанаваньня, любові, ды не грыміць перунамі, а сьціпла чакае хвілі, каб замкнуць вашыя патрыятычныя косьці ў дамавіне, на дне магільнае ямы. * * * Калі памёр крывавы Тарквемада, Пайшлі па ўсёй Гішпаніі ганцы, У лахманах дзіравых, як старцы, Сьляпыя пастухі людскога сада. О, як баяліся сьвятыя бомзы, Каб не хіснулася, крый Божа, іх улада! Душа ератыка той сьмерці рада – Чаму ж на тварах не ясьнее сонца? Нястомна самі ўсім распавядалі, Што інквізітара даўно няма. А людзі, слухаючы іх, рыдалі... Марудзілі ўсьміхацца — нездарма, Бо дужа добра людзі памяталі, Што здох тыран, але стаіць турма! * * * Я звар’яцеў ад суму за табою, Самота мая сьветлая зьвініць, Як явар, што апалены журбою, Адзін у гаі букавым стаіць. Сьпявае лісьце на вясновым сонцы, А на душы – журба, як небасінь. Расьце й дужэе гонкі яваронца, Губляе сьлёзы долу дзівасіл. Кладзецца сьнег калючы, як ігліца, Ідзе зіма й завеямі гудзе. А явару ўсё сьніцца яварыца, Як раньняя заранка на вадзе. Ён ведае, што хутка прыйдуць людзі, Сьсякуць яго, шкадуючы нібы, Раскрыюць яму вусьцішныя грудзі І зробяць скрыпку звонкую з журбы. Дзьверы Я адчуваю страх, праходзячы скрозь электронныя дзьверы на аэрадромах ды ў калідорах урадавых будынкаў, бо тыя дзьверы заўжды ціхенька пішчаць, хоць у маіх кішэнях няма ні ключоў, ні манет, ні бірулек, ні нажоў, ні патронаў, ні пісталетаў. — Вымайце ўсё , што з металу і кладзіце на стол! — Нічога з металу пры сабе я ня маю. Вашыя дзьверы занадта чульлівыя... Праходжу. Вартавы прыслухоўваецца, дзьверы пішчаць. Ён ня ведае, што ў маіх грудзях вянок з калючага дроту, які я сплёў і насадзіў на сэрца сваімі ж рукамі. Кажан Мордачка д’ябла, сабачыя вушы, амаль што самаробныя крылы, як у першых ікараў, што разьбіваліся, скачучы са званіцаў. Ён нічым не нагадвае анёла, нізрынутага ў цямрэчу, пакаранага за гардыню. Ды ўсё-ткі, калі ён шугае ў начным небе паміж дрэвамі і гасподамі, я думаю не пра ягонае пакараньне, а пра ягонае майстэрства лётаць уьсляпую, пра Генія цемры, які пераможа й анёла – Генія сьвятла. Душа Ува мне жыве душа майго продка. Трымчу, калі каня пабачу, а як пачую вячэрнюю імшу сялянскага воза, ад захапленьня музыкай – канаю, а як дакрануся да вышыванага плёсу, што абмывае стан дзявочы, гатовы ўсё аддаць за хвілю тую, што мае пальцы забірае ў нябёсы. Я ёсьць Я ёсьць часьцінка зямлі па мне ходзяць мяне перакопваюць у мяне кідаюць зерне мне дзякуюць за ураджай я маўчу бо ведаю я ёсьць хоць часам мне хочацца адпачыць або схапіць лапату і заехаць перакопнікам між лапатак але я маўчу бо я ёсьць мой неспадзяваны рух мог запэўніць маіх гаспадароў што мяне няма а я ёсьць Мроі У дзяцінстве я марыў стаць касцом, нястомным, як мой бацька, а цяпер сяджу за рулём без супынку тысячу кіламетраў, гляджу ў люстэрка машыны, бачу не сваё, а бацькава стомленае аблічча. У дзяцінстве я марыў стаць срыпачом, віртуозным, як наш сьляпы сусед Міхайла, а цяпер сяджу на канцэрце музыкі сусьветнай славы, сачу за яго паглядам, але бачу не яго, а Міхайлавы вочы, што скрозь цемень бачылі сонца. У дзяцінстве я марыў стаць разбойнікам, самым добрым, як Даўгабуш, а цяпер выходжу на сцэну, чытаю свае вершы й дзіўлюся, адкуль столькі гневу й жорстскасьці у лагодным слове. Дарунак Сталіна У самым цэнтры Варшавы стаіць велічэзная, каменная піраміда – дарунак Сталіна польскаму народу. Сямнаццаць тысяч слупочкаў на ёй, якія нагадваюць абеліскі, — то сямнаццаць тысяч афіцэраў, расстраляных у Катыні. Вечарамі у вокнах піраміды зьяўляюцца абліччы замардаваных. Вусны ледзьве варушацца, але я ведаю – яны сьпяваюць: Jescze Polska nie zginela! Грэшніца Я купіў у Нямеччыне аўто, на ім езьдзіла пані Рэната, якой я ніколі ня бачыў. А была яна, мабыць, грэшніцай, бо пакінула ў машыне свае пацеркі, пачапіўшы іх на люстэрка перад лабавым шклом. Цяпер я тыя пацеркі перабіраю, у думках перажываю ўсе грахоўныя прыгоды незнаёмай жанчыны, малюся і свае грахі на тыя пацеркі нанізваю і адчуваю, як мяне спакушае сваімі бессаромнымі ўчынкамі Рэната, якой я ніколі ня бачыў. Дзьве дзяржаўныя мовы Я знаю дзесяць моў, ды толькі за адную, як баявік памру! У ёй наш дух жыве, мяне і мой народ ад здрады ён ратуе, бяз роздуму памру, як скажуць, за яе. Бо мова – то ня гук, а думка непакорных, зярнятка, што дае нам неба у пасаг. Таму й малолі нас расейцаў хіжых жорны, каб не памёр у нас пакорны, чорны раб. Я вам скажу, браты, пад бой чужых курантаў, што з дзьвюх дзяржаўных моў – дарога ў сьмерць адна; Нас вынішчаць рабы, што ў нас, як акупанты, жывуць і мову п’юць, як п’яніцы, да дна. Пярэварацень рад пісаць універсалы... З чужых плячэй насі кашулю, дабрадзей, ты хочаш, каб цябе за тое шанавалі, што двухязыкі ты, як падкалодны зьмей. Народ, Радзіма, Бог – табе ўсё ні да чога! Патопча ўсё й паб’е шавіністычны шал... Таму я і прашу і Пушкіна, й Талстога: Прыдзіце, каб адняць двухмоўнасьці кінжал! Гімн памаранчавай рэвалюцыі Мы тут сышліся па загаду Бога, каб суд вяршыць над прыхадняў гайнёй, і покуль не зазьзяе Перамога, з адвечнага майдану – ні нагой. Украіна – нам родная маці, Сілу нам дае прарок Тарас; Нас багата, нас не зваяваці, І рабоў ня знойдзеш паміж нас! Мы стаім на берагах Славуты, На прасторы – ад Сяну й па Дон. На усю планету голас чуць наш, – Госпадам дарованы закон. Бласлаўляюць подзьвіг наш народы, З намі поруч кожны вольны край, Сонца памаранчавай свабоды З нашых душ фарбуе небакрай. 27.11. 2004. Майдан