Архіў нумароў:

Тарас Шаўчэнка

_____________________ На зямлі на бачна раю... Вершы Пераклад з украінскай Валерыя СТРАЛКО	Да 195-годдзя Тараса Шаўчэнкі Валеры Стралко падрых­таваў да друку другое, дапоўненае выданьне білінгва “Непагасны агонь”. У другую рэдакцыю ўключаны і яго новыя пераклады. Прапануем увазе чытачоў новыя перастварэньні на беларускую мову вершаў вялікага Украінца Тараса Шаўчэнкі. ДУМКА Цячэ вада ў сіне мора, Ды не выцякае, Казак скрозь шукае долю, Ды яна ўцякае. Пайшоў казак у сьвет белы; Вось ён і на моры; Б’ецца сэрца казачыны, А думка гаворыць: “Куды рушыў без дазволу? На каго пакінуў Бацьку, маці ўжо старую, Любую дзяўчыну? На чужыне люд ня наскі – Цяжка там пражыці! Там ня будзе з кім паплакаць, Нат пагаварыці.” Сядзіць казак на тым боку, Сінеецца мора. Дагнаць долю спадзяваўся – Сустрэлася гора. Журавы сабе дадому Лунаюць ключамі. Казак плача – шлях зваротны Парос палынамі. 1838 * * * Вецер з гаем размаўляе, Шэпча з асакою, Плыве човен па Дунаі Адзін за вадою. Плыве човен вады повен, Ніхто не спыняе, І рыбак яго ня спыніць – Навек спачывае. Паплыў човен аж да мора, Бура сустракала, Пагулялі горы-хвалі – І трэсак ня стала. Хуткабежны шлях – як чоўну Да сіняга мора – Сіраціне на чужыну, А там і да гора. Дабрадзеі пагуляюць, Бы зімныя хвалі, (Яшчэ тыя дабрадзеі, Каб яны сканалі), А затым спакойна глянуць, Як сіротка плача, Пра яе спытай іх потым – Ня чуў і ня бачыў. 1841 * * * Чаму мне так нудна, чаму гэтак важка, Чаму сэрца плача, рыдае, крычыць, Бы тое дзіцятка? Так сэрцайку цяжка, – Чаго яно хоча, што сэрцу баліць? Ці піць, а ці есьці, ці спаць яно хоча? Заснула б ты, сэрца, заснула б навек, Разьбітае ў муках – дзе людзі, там зьдзек. Няхай люд лютуе... Закрый, сэрца, вочы. 1844 * * * Не зайздросьці багатаму, Багаты ня знае Ні сяброўства, ні любові – Гэта ўсё наймае. Не зайздросьці магутнаму, Бо той прымушае. Ды і слаўнаму – ня варта, Слаўны добра знае: Не яго шануюць-любяць, А важкую славу, Што ён цяжкімі сьлязамі Выліў на забаву. Маладыя пабяруцца, – І люба, і ціха, Нібы ў раі, – а паглянеш: Варушыцца ліха. Не зайздросьці ж анікому, Лепш сядзець бяз хлеба... На зямлі ня бачна раю, Ды няма й на небе. 1845 * * * Вой, пайду я ды пагляну На той стэп, на поле; Ці ня дасьць Бог міласэрны Хоць на старасьць волі. Пайшоў бы я ў Украіну, Пайшоў бы дадому; Пакланіліся б, сустрэўшы Дома, мне, старому; Там бы я спачыў хоць троху, Маліўшыся Богу, Там бы я… Ды шкода й мроіць – Ня будзе нічога. Як жа мне тут, у няволі, Выжыць без надзеі? Людзі добрыя, скажыце, А то адурэю… 1848 N.N. Сонца заходзіць, горы чарнеюць, Птушачка ціхне, поле нямее. Цешацца людзі – хутка спачынуць, Я ж задуменны… сэрцайкам рыну Ў садзік сьцямнелы на Украіну. Мройна лунаю, думку люляю, І сэрца быццам адпачывае. Чарнее поле, і гай, і ўзгоркі, На небе сінім усходзіць зорка. О, зорка, зорка! – зірну адчайна – Ці ты ўзышла ўжо і на Украйне? Ці вочы любай цябе шукаюць На сінім небе? Ці забываюць? Калі забылі, хай бы заснулі, Пра лёс мой горкі каб і ня чулі. 1847 * * * Калісь, дурною галавою, Я думаў, – горачка са мною! – Як мне на гэтым сьвеце жыць? Людзей і Госпада хваліць? Бярном у багне гніць пад тынам, Старэць, валяцца, сьлёзы ліць, Памерці й сьледу не пакінуць На абакрадзенай зямлі… Каб гэтак? Божа заслані! Куды падацца – хто параіць?.. Штодзень пілаты расьпінаюць, Марозяць, паляць на агні! 1859 * * * Мінулі вёсны. Халадзее, Сьцюдзёным ветрам ад надзеі Ужо павеяла. Зіма! Сядзі калом у стылай хаце, Няма з кім ціха пашаптаці, Ані параіцца. Няма, Анікагусенькі няма! Сядзі ж адзін, пакуль надзея Абдурыць дурня, абсьмяе... Марозам вочы абкуе, А думы гордыя разьвее, Як вецер лісьце – па лістку! Сядзі ж адзін сабе ў кутку І не чакай сьвятое долі! Яна ня сыдзе больш ніколі Садочак твой пазеляніць, Тваю надзею абнавіць! І думу вольную на волю Ня прыйдзе выпусьціць... Сядзі І мрояў тын не гарадзі!.. 1860 * * * І дзень ідзе, і ноч ідзе... І, галаву схапіўшы ў рукі, Крычаць гатовы: дзе ж ты, дзе, Апостал праўды і навукі!? 1860