Архіў нумароў:

Кірыла Стаселька

_____________________ Вечныя дзеці. Аповед	Дзеля надання пэўнага настрою пачну, як часта пачынаюць школьныя сачыненні. Зіма. Быў дзень. Павольна ішоў снег. Я з сябрам шпацыраваў па парку. Калі мы дайшлі да горкі, дзе з радаснымі крыкамі каталіся дзеці, я прапанаваў: – Пайшлі пракатаемся колькі разоў. Люблю катацца з горкі. – Ты што, з глузду з’ехаў?! Што ты як дзіцё... “Не будзь дзіцём.” – Пастаянна паўтараюць даросламу чалавеку, які паводзіць сябе альбо ўспрымае штосьці вельмі наіўна, шчыра, ці таму, у каго пачынае граць дураслівасць. А чаму б і не пабыць дзіцём, што ў гэтым дрэннага? Што значыць быць дзіцём? Чым дзіцё адрозніваецца ад дарослага? Чаму б не пабыць дзіцём, чаму не пазбавіцца гэтай, часта пустой, сур’ёзнасці. Для дзяцей не існуе забабонаў. Ім не патрэбна «Ламбарджыні», яны не імкнуцца выглядаць модна. Дзеці не абыходзяць, і нават не абпаўзаюць чорных котак, не сочаць за гараскопам. Для іх не існуе мужчынскіх ці жаночых, годных ці нізкіх справаў. У дзяцей няма ідэалагічных, культурных, гендэрных, расавых ці яшчэ якіх-небудзь стэрэатыпаў. Для іх не важна, які сацыяльны статус вы займаеце, і хто вашыя бацькі. Дзеці ніколі не будуць настойваць, што гэта прэстыжна, а то не перспектыўна (у іх нават няма такіх дэфініцый, таму яны аб гэтым і не думаюць, тут бы Оруэл, напэўна, толькі б парадаваўся). Яны не перагружаныя, у адрозненне ад дарослых, неабмежаванай колькасцю комплексаў, што як непатрэбныя псіхалагічныя блокі абмяжоўваюць штодзённую дзейнасць дарослага чалавека. Дарослыя робяцца рабамі ўласных комплексаў. Дзеці не баяцца выглядаць смешна, не імкнуцца ўсім спадабацца, яны не паводзяць сябе подла. Іх паводзіны праўдзівыя. Іх стаўленне да свету заўсёды шчырае. Яны бачаць свет такім, які ён ёсць. Так бы мовіць, у першым яго варыянце, яшчэ не загружаным сацыяльнымі ды культурнымі нормамі. Нездарма кажуць: вуснамі немаўляці мовіць ісціна. Дзеці не робяць маральныя альбо амаральныя ўчынкі. Для іх не існуе такіх катэгорый, як “дабро” і “зло”. Можна сказаць, што яны знаходзяцца “па той бок дабра і зла” – проста мара для Ніцшэ. Для іх не існуе мітусні, не існуе штодзеннасці. Яны бесклапотныя. Дзяцей не турбуе пытанне, дзе ўзяць грошы ці як спланаваць заўтрашні дзень. У дзяцей няма такой жахлівай рэчы, як пачуццё суму. Ім усё цікава. На кожным кроку яны робяць новае адкрыццё і адразу ж гэтаму радуюц­ца. Іх актыўнасць не дазваляе ім спыняцца. Дзеці пастаянна актыўныя, пастаянна рухаюцца, спасцігаюць. Дзіцё, у пэўнай меры, ідэал філосафа ці навукоўца. Займацца некаторымі відамі спорту, кажуць, лепш пачынаючы з ранняга дзяцінства. Напрыклад, гімнастыкай. Не толькі таму, што цела яшчэ гнуткае і добра расцягваецца, але і таму, што можна навучыць (закласці падмурак) такім элементам, выконваць якія даросламу чалавеку будзе замінаць боязь. Дзеці смялейшыя за дарослых. У іх няма страху, які б перашкаджаў ім рабіць тое, што баіцца зрабіць дарослы чалавек. І гэта тычыцца не толькі спорту. Дзеці і тыя, хто знаходзіцца перад смерцю, спрошчана кажучы смертнікі, адчуваюць жыццё вастрэй. Першыя таму, што толькі з’явіліся і не паспелі засмеціць адчуванне жыцця “чалавечым занадта чалавечым”. Другія таму, што ўжо не зважаюць на другасныя рэчы. Што як не блізкая смерць прымушае дарослага чалавека вастрэй адчуць жыццё. Гэта падсвядома разумеюць экстрэмалы, якія пастаянна рызыкуюць уласным жыццём. Ад іх часта можна пачуць: “Я нібы нанава нарадзіўся”. Яны спрабуюць увайсці ў ролю другіх, каб наблізіцца да ролі першых. Экстрэмалы імкнуцца стаць дзецьмі і смертнікамі адначасова. Абхапіць жыццё з двух бакоў, ад нараджэння да смерці, адчуць жыццё ва ўсёй паўнаце. А што дарослыя, хіба яны маюць тыя перавагі, што маюць дзеці? Іх галовы ўвесь час забітыя неістотнымі рэчамі, лухтой: “Цікава Дзяніс яшчэ сустракаецца з Нінай, і як ён ставіцца да Іры?”, “Пад гэтую кашулю ідзе такі гальштук, а што апрануць заўтра?”, “Гэты файны столік каштуе дзвес­це тысяч, калі штомесяц адкладваць па дваццаць тысяч, то ў канцы года змагу яго набыць?”, “Зноў гэтыя дэмакраты ашукваюць народ, хто ім толькі даў эфірны час?”, “Трэба раней устаць, каб паспець набыць квіток на “Аватар” у 3D, а то потым раскупяць…”. З усіх думак, што круцяцца ў галаве дарослага чалавека, напэўна, толькі адна дзясятая частка з’яўляецца сапраўды важнай. Акрамя гэтага, безліч шаблонаў у мысленні і паводзінах, абмежаванняў і страхаў перашка­джаюць даросламу ў жыцці. Перашкаджаюць яму ўспрымаць жыццё не як сродак, а як мэту. Дзіцё ж – гэта чыстая форма, гэтакі ніцшэанскі звышчалавек. Ён поўніцца воляй да ўлады, воляй да жыцця, ён агрэсіўны, актыўны, ён жыве не мірам, а вайной, ён імараліст. Дзіцяці не ўласціва individuacya, яму ў большай меры ўласцівы дыянісічны пачатак. Дзіцё блізкае да прыроды, да іншых людзей, яно лучнае з усім універсумам. У ім можна назіраць дыянісічны лішак сілы, энергіі. Стаць дзіцём – вось лекі ад страхаў, суму, штодзённай заклапочанасці, што тэрарызуюць дарослага чалавека. Безумоўна, я не заклікаю ўсіх адразу кінуцца на падлогу і смактаць палец на назе, альбо пісацца ў штонікі і крычаць “мама!”. Зусім не. Проста трэба захаваць у сабе, а не задушыць тое, што ў нас засталося ад дзіцяці. Не забіваць сабе галаву рознай лухтой, стэрэатыпамі і комплексамі. Трэба паводзіць сябе вальней. Не валяцца перад тэлевізарам на канапе нібы бервяно, а ўвесь час рухацца, цікавіцца, шукаць, спасцігаць. Не адпачываць, а дзейнічаць, жыць не мірам, а вайной. Шчыра ставіцца да свету, быць прагным да жыцця. Я хуценька дапісваю гэтыя радкі і ўцякаю на вуліцу зноў катацца з горкі.