Архіў нумароў:

Сяргей Законьнікаў

_____________________ На высокай абрывістай ноце. Вершы	Пытаньні Айчына... Праз вякі – дарога... У сплаве глебы і людзей Я адшукаў ня надта многа Цьвярдога грунту для надзей. Мой край, Мой рай – прыгожы, ціхі – Расхістваюць ва ўсе бакі Выказьнікі славянскай пыхі: Гарэлка, Мат І кулакі. Няўжо балоты вінаваты, З якімі міру не было, Што твань пералілася ў хаты І ў душы, каб згасіць сьвятло? Але ж ёсьць волі вечнай поле, Да працы невыводны гарт. Чаму тады заўсёды доля Хаваецца то ў фарс, то ў жарт? Што тут – характару няпэўнасьць Ці страх, якога не збылі? Чаму парушылася крэўнасьць Народу, Мовы І зямлі? Айчына, ты сама – пытаньне, Што болем кружыць галаву... Ня ведаю – якою станеш? Але ты ёсьць, І тым жыву. * * * Беларусь драўляная, Беларусь каменная Абыходзяць бокам Вечны шлях дабра, З панталыку зьбітыя Пустадомства зьменамі, Мову – свой ратунак – Гоняць прэч з двара. Беларусь драўляная, Беларусь каменная Думаюць, што здрадай Купяць нейкі рай. Ім ня чутны словы Горкія, сумленныя: «Стаў народ над прорвай І глядзіць за край». Беларусь драўляная, Беларусь каменная Ведаць не жадаюць: Хто яны, адкуль? А нашчадкам спаліць Сэрцы памяць генная, Прыйдзецца развязваць Роднасьці хатуль. Мова незаменная, У вяках нятленная, Не зважай на зьдзекі, Мкні сьвятую плынь. Беларусь драўляную, Беларусь каменную Выбач ці ня выбач, Толькі не пакінь... З крутога берагу Зямля, што калыхала сны, На яве заплывае ў вочы. З крутога берагу Дзьвіны Гляджу я на абсяг сірочы. Нібыта толькі што вайна Круціла тут зьнішчэньня жорны: Дыміць тарфянік, як віна, Ад груганоў у небе чорна. Клыкі быкоў ашчэрыў мост – Ён мёртвы, І на колах тоны Дагэтуль тораць шлях наўпрост Па долях хісткага пантону. Водаахоўнай паласы Фашысты нават не кранулі, А зараз гонкія лясы Свае акулы праглынулі. Агромісты, скразны прагал Адкрыў і высьвеціў тым самым Дурноты кіраўнічай шал, Пустых, гаротных вёсак драму. Там, дзе стаяў, Як сьвечка, Храм, Дзе сьвіньні месьціліся потым, З кустоўя шэры блочны хлам Тырчыць, Навейвае маркоту. Шыкоўны кожны церамок, Што ў панскі парк Прыйшоў ня госьцем, Не весяліць раскошай зрок. Яны – як пліты на пагосьце. Жарствою думкі зашуршаць, Пасыплюцца ў адным кірунку. Калі скалечана душа, Жыцьцю ня будзе паратунку. Канца і краю не відаць Хістаньням, Зьменам недарэчным... І толькі мудрая вада Цячэ спакойна, Вольна, Вечна. * * * Зноў клін жураўліны прастуе праз долю, Ды я ўспамінаю – настрою няўлад – Пра птушку, якую пусьцілі на волю, А тая вярнулася ў клетку, назад. “Няўжо і з людзьмі вечна будзе такое?” – трапечацца думка і сэрца дзяўбе у клетках Сусьвету, планеты, пакоя, у клетцы найпершай – самога сябе. * * * Вользе Іпатавай У сьвеце, дзе спакой бясконца засьцяць То бой крывавы, То парадаў медзь, Шукае кожны свой акраец шчасьця, А ў чым яно – няпроста зразумець. Ды не стаміўся ціхі голас Бога, Які гучыць нязьменна з веку ў век: «Адну любоў, што стане абярогам, Пакінь жыцьцю, Сьмяротны чалавек...» І сапраўды – Не для таго сустрэцца Нам выпаў шанц, каб крута павяло Да згубнасьці няўстойлівую стрэлку На вагах, Дзе ляжаць дабро і зло. Як можна долі непаўторнай здрадзіць, Яе давер варожасьцю спаліць, Калі яна дала такую радасьць – Любіць кагосьці і любімым быць? Душа мая любові мову ловіць, Каб цешыцца, Запісваць, Паўтараць. Я толькі ў ёй знайсьці спрабую словы, Пасьля якіх нястрашна паміраць. Паэт і кампутар Гадам паглядаючы ўсьлед, Сваю трагічную сцэнку Падкінуў неяк паэт Кампутару для ацэнкі: «За ноччу ранак ідзе, Ды вось тут якая штука: Мой новы чарговы дзень – Відаць, з сабою разлука?..» Яго ня зьдзівіш нічым, Кампутар рабіць ахвочы. Працягласьць веку мужчын Раскінуў на дні і ночы. Жыцьцёвы калейдаскоп Правёў праз іншыя прызмы... І ўрэшце ён зморшчыў лоб – Не разумее трагізму. * * * Рухнуў час. Заблыталіся стрэлкі, Аблупіўся вечны цыферблат... І жыцьцё паднесла на пахмелку Поўны кубак горкіх, страшных страт. Адчуваю, што жывы нібыта: Дыхаю, Хаджу, Гляджу, Пішу... Толькі час, Як храм ад дынаміту, Рухнуў... Пыл садзіцца на душу. Потым Калі вясновы цёплы лівень Люляў зялёную лістоту, Тады, Наіўны і маўклівы, Ты думаў: «Шчасьце прыйдзе потым...» У кветках, У пчаліным гудзе, Каханьня ўсьмешкаю сагрэты, Праз нерашучасьць прамарудзіў Да кроплі выпіць ласку лета. І нават з белай галавою, З рубцамі немалой адвагі, Ад восені ты не засвоіў Урок душэўнай раўнавагі. А зараз у марознай цішы Стаіш зьнямела і асьлепла, Нібыта ў сьвет Яшчэ раз выйшаў Пасьля жыцьця, Дзе рай і пекла. Тут не шуміць трава густая, Маўчаць скалелыя сумёты. Завея долю замятае, Ёй невядома слова: «Потым...» * * * Старэе ўсё ў жыцьці імклівым І непазьбежна адыходзіць... Мяняюцца ландшафт і клімат, Віруюць перамены ў модзе. Дапытлівасьць рашучым чынам Шлях у нязьведанае торыць. Хто ўспомніць дымную лучыну, Калі сядзіць прад маніторам? Даўно ўжо гонка пачалася, Каб паскарацца год ад году. І мы гучым у новым часе Гудком забытым параходу. Ды прабіваецца праз вусьціш Жывое пачуцьцё бяз стомы. З дрыготкіх, неспатольных вуснаў Зноў вечнасьць чуе шэпт знаёмы. «Кахаю...» — як вянок надзеі, «Кахаю...» – як быцьця аснова. Ня старыцца, а маладзее Адно – Для ўсіх сьвятое – Слова. Галінка Ты адхінула росную галінку, Адкрыла мне чаромхавыя нетры. І я да цішы белай прытуліўся І захлынуўся маладым паветрам. Пасьля вяртала памяць неаднойчы Імгненьне, дзе адчайна выплывалі З пялёсткавай завеі толькі вочы, Шчасьлівыя, без парушынкі жалю. Мой дзень, Як колас, долу пахіліўся У полі апусьцелым, безгалосым... А тая – з-пад рукі тваёй – галінка калышацца, гайдаецца над лёсам. * * * Пабольшаў дзень на вераб’іны крок... А вось і ён валтузіцца над бэзам: То «чык-чырык», То раптам скок-паскок – Вясну вітае радасны гарэза. Папіў вады з праталін і замёр, Цікуе круглым хітраватым вокам. Яму няўцям, што ёсьць людскі дакор, Што клічуць недарэчным абібокам. А той, хто аўтар велічнай гульні, Да жэўжыка прэтэньзіі ня мае І лічыць роўным між усёй радні, Якая на быцьцё іспыт трымае. Адчуў сваім няўтомніка і я, Каўтаю побач пасьвяжэлы вецер. Мне даспадобы стойкасьць вераб’я, Яго прысутнасьць у няпростым сьвеце. “Давай палятаем!” Прыладзіў яе ні высока, ні нізка Мой дзед у вайною нязьнішчаным садзе. На промнях нябесных павісла калыска, На крэўнай любові, якая ня здрадзіць. Вяртаюцца сном даўняй явы хвіліны, Дзе квецень густая пад сонцам зіхцела, Дзе гладзіў я кволай далонькай сівіны, Імкнуўся ў нязнасьць даверліва, сьмела. А дзед барадою казыча мне шчокі, У вочы глядзіць – дзень наступны вітае, Калыску разгойдвае шчодрай пяшчотай: «Ну што, мой саколік, давай палятаем!» І я паляцеў пуцявінаю долі, Дзе радасьць і гора зацята мяжуюць. Цяпер на яе з вышыні неспатолі Гляджу са зьдзіўленьнем, нібы на чужую. Душа, закранутая рухам касьмічным, Адчайна трымціць, як у першым палёце. Жыцьцё, што здавалася вечным і звычным, Гучыць на высокай, абрывістай ноце. Яно ломіць крылы, як вольная птушка, І толькі любоў мне адвагу вяртае... Унука Франьцішка я ўзьняў, каб пагушкаць: “Ну што, мой саколік? Давай палятаем!” Шматкроп’е Ніхто не прымушаў, Я выбраў сам Жыцьцё з тэмператураю кіпеньня. Паэзія – адкрыты, вольны храм, Ды тут маліцца нельга без натхненьня. Для рамяства бязьлітасна жывеш, Гадуючы душэўны ўзмах па кроплі. І вось, здаецца, нарадзіўся верш, Але за ім – бясконцае шматкроп’е...