Архіў нумароў:

Мікола Зэраў

_____________________ Дарогі паэзіі. Вершы	ДАНТЭ Дзiвоснай сагаю, бяз ветразя й вясла, Мы праплывалi ўдвох, я й чараўнiк Вяргiлi, Ён быў, як з бронзы – а на небасхiле Рака лiлеямi бялела i цьвiла. Бяз лiку жальбы там плялiся, i хула, Сьвiтала ў пустцы, хвалi ў човен бiлi; З нябесным пасланцом мы цiха гаманiлi, А сьпераду да нас лiлеяў бель плыла. Я чуў: «Лiлеi, што нас гэткiм пояць чарам, Далёка ад зямлi, ад valle lacrimarum, Ўзрасьлi тут засевам патужнае рукi; Далёкiя ад бед i ад зямное сваркi, Гайдаюцца i сьняць спрадвеку двайнiкi Санетаў ненароджаных Петраркi». 22/IV 1921 ГIЛЬГАМЕШ Ут-Напiшцiме, даўнi продак мой, Загублены ў далёкiм акiяне, Я – Гiльгамеш, я свой на полі бранi, Я – цар Урука, кат i людабой. Я сябра меў. На шчасьце й супакой Мае ён дзікія направіў парываньні. I вось памёр мой добры Эабанi, I клятых дум мяне бянтэжыць рой. Дай раду мне, мой продак старабытны, Як век людскі працягваць мне нясытны, Як таямніцу разгадаць быцьця? А дзед сівы, нібы якую ласку, Скрыпіць яму, як сьвет старую, казку: Рай, ды патоп, ды дзерава жыцьця. ДЗEВА Пагоднымi начамi, ў пахкiм траўнi, Як цьвет буяе і растуць жыты, У небе воблік, чысты і сьвяты, Зіхціць у час Сатурна старадаўнi. I бачыцца: гаi, цiхiя плаўнi Узгадваюць бясхмарныя гады, Як люд ня знаў пра сьпіс і пра шчыты, I бог вайны спаў, дзiкi i бясслаўны. I пралiлася кроў. Зьвiнiць сурма; Ступае вол пад цяжарам ярма, I пакiдае грэшны сьвет Астрэя. I толькi па вясьне выходзіць зноў на шлях, І зоркамi зіхціць яе кiрэя, I згоды Колас сьвецiцца ў руках. КIЕЎ – НАПРАДВЕСЬНI ЎВЕЧАРЫ Хоць як зьвялi цябе «гермакапiды» I несмак архiтэктараў няздар, I ўсюды сьлед пакiнуў свой пажар, – Ты ўсё стаiш, вясёлы, яснавiды. I нездарма заўсёды хваляць гiды Красу тваю, твой найдарожшы дар. Сiнеюць воды, зелянее яр, I сьцелюцца сьлiпуча краявiды. А вулiцы твой прагны зрок выводзяць У далечы духмяныя, дзе ходзiць Па гонях чорных вецер расцугляны. А ў цiхi час, як надыходзiць вечар, Гамоняць стогадовыя каштаны I ў неба ўзносяць мiрыяды сьвечак. 1927 САМАВЫЗНАЧЭНЬНI Я ведаю: мы ёсьць бiблiяфагi I мудрасьць наша – шафа пыльных кніг. Мы надта рэзьбiм строфы слоў скупых, Прыхiльнiкi мастацтва раўнавагi. Нiхто ня скажа нам: «Жрацы i магi! Вы дзівы творыце ў радках сваіх...» Убогая чульлівасьць наша з тых, Што не натолiць маладое прагi. Што вытанчанае слова? Вабіць гук Акторскiх рэплiк i ўдаваных мук, Сьлёз пралiўных i плыткай iстэрыi. I прамаўляе крытык: «Скiнь кашкет! Вось сьветач наш, ён грэе й … Кахай і пакланяйся: то – паэт!» 29/XII 1929 POOR YORICK! Poor Yorick! У ласкавы лістапад Пад ветра шумныя шырокія парывы Убачыць позірк сумны ды гняўлівы, Як шпагі неадведзены напад. Марудных словаў, вычварных тырад Насіць штодня ў сабе цяжар гнятлівы Знаць, што пачуцьцяў не скрануць прылівы, І будзе ўсё, што скажаш, неўпапад. Poor Yorick! Як табе адмаладзіцца? Ці вінны ты, што ты ўжо больш ня рыцар, Што век прыгодніцкі твой даастатку зьнік; Што тоіцца ў запале столькі суму, А ўвечары ты затуляцца звык У цішу хатнюю й маркотлівую думу. 10/VII 1930 ПАД НОВЫ ГОД Iшоў дадому, цукар нёс пайковы, Як на жабрацтва вечнае прысуд... Гiрляндаю агнёў сьвяцiўся Галiвуд У чарах навагодняе абновы. Скрозь вiравала радасьць, сьмех здаровы, Нязнанаму насустрач выйшаў люд, Мароз прысыпаў учарашнi бруд, Што цiснуў сэрца й накладаў аковы. Мiнала зайздрасьць, таймаваўся шал. Што ж? Хай вяршыцца бедны рытуал Цярпеньня радавога пiлiгрыма; Хай маладосьць з надзеяй давiдна Схiляюцца з бяздумнымi вачыма Над шклянкаю ружовага вiна. 1/I 1932 У ТРАЎНI Эмаль Дняпра, сьлiпуча-сiнi сплаў, Газон прысадаў, голае каменьне. I ў павадку празрыстага праменьня Зялёны луг – нiбы разлогi стаў. Нiколi гэтак прагна не ўбiраў Я прыгажосьць вясеньняга адзеньня, Пясок абмелiн, раньняе зiхценьне, Лазу брунатную, смарагды траў. Праз цэглу й брук штуршкi крывi зялёнай Зямных расьлiн, i лiсьце чарнаклёна Крывавiцца ў сьвячэньнi лiхтароў. I мiж муроў каменных за штыкетам Акруглых яблынь цёмны куст ўзыйшоў Такiм жывым распадзiстым букетам. 12/III 1933 СУНIЦЫ Па шатах сосен шум iдзе разлогi I хмараю пухнатаю цямнiць Высокi дзень, нябесную фiнiфць; Ў траве глыбокай блытаюцца ногi. Вось так бы ўпасьцi на краю дарогi, Самкнуўшы вейкi, i на мiг забыць Гайню сабак брахлiвых, i спачыць Ад нiцых душаў, хамства i трывогi. А там, па хвiлi набажнага сну, Крануць зноў рыфмы звонкую струну І абудзіць у сэрцы рытму хвалі, – I, моц адчуўшы сокаў земляных, Расплюшчыць вочы й напаткаць каралi Суніцаў пахкіх на ядвабах травяных. 9/VII 1934 INCOGNITO Яго страчаю я – i мала не штодня! – Ў студэнцкай постацi, на шумных семiнарах, Ў павазе лектарскай i ў круглых акулярах, Дзе цiша цёмных кнiг, дзе зборнi й мiтусьня. Радзiўся ён даўно, i гэта не хлусьня! Жыве ва ўсiх часах, на ўсiх абшарах, Ды распладзiўся сёньня ў безьлiч экземплярах, Як поўзкi парасьнiк ад вязавага пня. Шчэ ўчора мёд тачылi яго губы, I столькi прыязьнi было ў лiсьлiвай мове! I скрашваў уцiральнiчак пастаць. Наперад бачыць ён гадзiну злое згубы; Дык жа ручнiк найлепш трымаць напагатове, Каб рукi ад крывi спадручней адмываць. 1934 * * * То быў дзесяцiгоднi шчасны сон! Так поўна кроў у сэрцы пульсавала, I сонцаў экстатычныя кружалы Зьляталi ў неба зыркага плафон. I кожны год гучаў на iншы тон, На кожным днi свая пячаць ляжала, I доля бачылася гэткаю трывалай – Ня ведала канца i перапон. Ды... разыйшлося чараваньне тое: Дзень восеньскi i сонца залатое Пабачылi мяне сухiм сьцяблом. Стаю нямы i жыць ня маю сiлы Ўся думка – з белым i глухiм капцом Немiласэрна раньняе магiлы. 20/ХI 1934