Архіў нумароў:

Павел Зьмітрук

_____________________ Памяняйце народ. Вершы	* * * Ёсьць поле, гэта поле – Беларусь. Жалобным крыкам – птах над гэтым полем; Па кім той птах?.. Па тых, хто быў адолеў Сяйвом спачацца ў полі Беларусь. Ёсьць боль, імя якому – Беларусь; Дзе б ты ня быў, а будзеш закрануты Начным крылом нясповеднай пакуты... І забаліць у жылах Беларусь. Ёсьць вера, гэта вера – Беларусь; Яе спасьцігнуць – не купіць, ня ўкрасьці... Зьняверак нават – частка іпастасі Той веры, што завецца Беларусь. Ёсьць шлях, назоў якому – Беларусь; І можа быць, што гэта шлях да плахі,– Бо мне насустрач не ідуць тым шляхам Хто-небудзь з тых, хто быў за Беларусь. Ёсьць поле, гэта поле – Беларусь... Дзікое неспаробленае поле... * * * …І было мне: нябёсы ўзышлі ўседазвольнай спагадай. І мажлівасьць далі на адну толькі просьбу-зварот. І прасіў я ў нябёсаў адно: не мяняйце мне ўладу, не мяняйце краіну, але – памяняйце народ. Памяняйце на той, што ахоўваў спаконныя межы пяць стагоддзяў таму і за тысячу вёрстаў на ўсход… Я ня ведаю бо, ці таму я народу належу, ці я – набрыдзь якая… бяз роду, і дзе ён – мой род. Памяняйце народ мне на той… Мо ня лепшы ён самы, але ён не ў трасянцы спасьціг свой найпершы Статут; але кожнага сьвята ён кленчыў да Вострае Брамы… Я ня маю, дзе ўкленчыць, бо Храма нямашака тут. Памяняйце народ!.. Каб ня жыў ён маною і страхам. Бо як нельга зьмяніць, то й Краіна ў нябыце стане, як тапельца ў віры ў набрыняла-цяжкіх апранахах. Разам з тым спаміж іншых, забраўшы з сабой і мяне. Памяняйце народ, як на арфах нягучныя струны, нацягніце, наструньце хоць на васямнаццаты год, бо тады гэты край шчэ – агульны ня быў пастарунак. Памяняйце народ мне на той – пастраляны – народ. Памяняйце народ найсуздромна і… разам са мною, праявіце нябесную моц невыказнай спагады, памяняйце, бо мы несусьветна-пакорнай крывёю заліемся, але не народзім народнае ўлады. * * * ...толькі зараз я зразумеў, што ўсё, што я спасьціг і чаго дасягнуў у жыцьці,– усё гэта мела сэнс... толькі побач з ЁЙ... Н.Гілевіч (з прыватнай размовы) Як дзіўная прэлюдыя начы Плыў вечар над ракою тумановай, І зоры – маякі далёкіх сховаў – Раскрылі недасяжнасьць далячынь. Плыў вечар, нібы песьня з-за ракі, Ціхмяна так, абвострана-нячутна... І тую песьню, як п’яную руту, Я піў з твае спатольнае рукі. І я дужэў!.. Я ўсё на сьвеце мог!.. Як Бог!.. І навыскрозь, і неадкладна. Як Бог, які адно што падуладны Расінцы з-пад тваіх бялюткіх ног, Сьлязінцы з-пад тваіх задумных вейк, І валасам, наіўна ўкрыўшым плечы... Я адчуваў, што гэты сьпеўны вечар – Адзінае, што можа быць навек. Я адчуваў... Не, я не адчуваў... Я проста быў тае начы Паэтам, І кроплю вечаровага Сусьвету Я, нібы кроплю шчасьця, дапіваў... * * * ...тут не адзін паэт сканаў... А.Сыс ...Заліты перадбрамныя амбоны Крывёю недаверкаў, палых ніцма... Вітаю цябе, Храм хаўтурных бомаў, Якіх да веку не скрычаць званіцам. Ажно ад той Нямігі і да гэтай (Ды шчэ й да той... дый гэтай апасьля...) Растурзаных і выклятых Паэтаў Спароджвала распнутая зямля... Жывыя ж... хай, камечачы брылі, Пакорліва... каб сыта, каб ня згінуць... Хай замаўчаць, бо на маёй зямлі І так ад горла недарэчных гімнаў. І лютасьцю марознай азьвярэў Запозьні сакавіцкі сьнегавей... А што Паэт...– спакутуе й памрэ, Аддаўшы кроў шчэ нежывой траве... * * * Паводле Уладзіміра Высоцкага Тваёй, о Божа, волі падуладны, Ў душы я ўсё-ткі маю грэшны схоў: Я ненавіджу ворагаў спагадных, Я ненавіджу здрадлівых сяброў, Паэтаў ненавіджу тых, што плацяць Падпанку Божым Дарам за харчы... Ня клічу я ні бунтаваць, ні плакаць... Крычаць ня можаш – годна памаўчы. Я ненавіджу лёстнага маўчаньня, Я ненавіджу крык, што за рублі, І зьдзеклівасьць прамоваў пахавальных, Няшчыра-пакаянна-даравальных, Над тым, каго ў жывых не бераглі… Жанчынаў дуркавата-малахольных, Мужчынаў абяцанкава-пустых, Я – грэшнай зьненавіднасьці зьнявольнік – Даруй, не палюблю... любі іх Ты. * * * …Спатольны цар сваіх трывог нязводных; Ў сваёй пакуты – у гаспадарах. Ён гэта права з яйкам Велікодным З начных Хрыстовых рэшатаў украў. І ўзяўшы валадарства над начамі – Як шчэ ня самы выкляты з жывых – Ён не сваймі, а Божымі вачамі Убачыў больш, чым вы і дальш, чым вы. І да ўтрапеньня ўпіўся ён бязмежжам Няведамых нікому пуцявін… Крыві ягонай спрычыніся грэшнай,– То можа й правай вытварыш крыві. Ну а калі няправеднасьцю сёньняй Пражыў ты гэты шлях і гэты сьвет – Твой крок астатні ў шэрае прадоньне Ён зробіць за цябе, бо ён – Паэт. Бо ён адзіны, у чыёй душы Ані Багам не панаваць, ні злыдням… І ты яму сплаці – Калядным тыднем З рукі скарынку птушкам раскрышы. * * * Айчына, ты мае дастала жылы. Нясьцерпныя начы тваёй абдоймы. Абрыдла мне ўладарства ціхіх стойлаў. І што з таго, што не адзін так жыў я?! ...Я жыў амаль што з Божых Запаведаў, Я літаваў і Хама, і Паскуду. І ты мне жылы выцягла за гэта. А заўтра скажаш літаваць Іудаў?... Нажорся я спатугамі чужымі, Мне гідзіць з талерантнасьцяў маіх... Айчына, ты з мяне дастала жылы?..– Хай твае Йуды здушацца на іх.