Архіў нумароў:

Васіль Зуёнак

_____________________ Рыпіць асьвер. Вершы	Прыходзь вясной... Мяцеліца пергаментныя зьвіткі Разгортвае ў засьнежаных палях, І елкі, як манашкі-кармеліткі— На цёмных строях белыя накідкі— Ідуць чытаць наканаваны шлях. І мне б у іх спытаць, якія знакі Пергамент той накрэсьліў для мяне, Зямных арбіт якія задыякі Мой шлях вартуюць з мэтаю дваякай: Няўдачу й посьпех зблытаць у цане. Пытаюся... Насупіўшы галіны, Маўчаць... А хор паслушніцаў-бяроз Мне прашаптаў: «На тое і яліны, Каб утаіць: шчасьлівыя правіны— Сьвятлейшы дар, што лёс зямны прынёс... А што далей? І мы таго ня знаем, Куды бязьмежнасьць вечнасьці цячэ. Але пракляцьце змрочнае здымаем: Прыходзь вясной – мы твой прыход умаім, Забудзь, што змрок наперадзе яшчэ...» * * * Калі сьнегавая жняя На полі мяцеліцай сьцелецца, Здаецца, і я ўжо ня я На ветрам працятай аселіцы. Які ён? Такі, як і ўсе? Зусім на мяне не падобны?.. — Няхай яму лёс прынясе На ўдачу знак непадробны. І верыць няхай, што і Бог Гэткі ж, як ён, вярнуўшыся З цягла ці з іншых дарог, Сядзіць у садку пад ігрушаю. А сын – праваруч ад яго, А зьлева – як дух сьвяты – жонка... Вось вам і рай з пірагом... — Бяз думы сусьветнай Зуёнка... БРЫГАДЗІР (Пасьляваенная сцэнка) А бабы маладыя: Па трыццаць – трыццаць пяць. А сьпяць, нібы сьвятыя, І ложкі не рыпяць. У плоці і пры целе — А ноч, як небыцьцё: Удовыя пасьцелі, Бязмужняе жыцьцё. А днём, як прыйдзе ў поле Калгасны брыгадзір, Глядзяць – бы вочы коле Адзін на ўсіх кумір. Няхай сабе бязногі,— Нібы дакор яму: Чаму ж адной во богам Аддадзен ён – чаму?.. Аддадзен, як украдзен У іх ва ўсіх, лічы... І ў кожнай у паглядзе Для бунту сто прычын. То тое ёй ня гэтак, То гэта ёй ня так... «Ах, бедныя кабеты, Ах бабы, самы смак — І ён ня судзіць строга, Хоць норавам і крут,— Прабачыцца: — Вас многа, А я ... адзін... вось тут... Хоць разумею слаба, Хоць дзела не маё,— Пасеяць бы вам, бабы, З гектар які... мужчын...» МЁДНЫ ДЗЕД Вульляў адраджэньне — Чмялёвы бас. Дымара каджэньне— Мядовы Спас. Дзьмухне, як з кадзіла, — Сам, як дым, Дзед сівы, — на дзіва — Малады. Дзьмухне – і ўсьміхнецца: «Ша ў мяне!..» Пчолка страпянецца, Ды ня джгне. Можа, трошкі й чмыхне — Ды бягом... Знае: мёд ня ўсіхні, А яго. Бо глядзеў і песьціў Пчол як сьлед, — От і ў пчэльнай чэсьці Мёдны дзед!.. * * * А над лесам усход ружавее... Ноч ня вечная – цемра міне... І нясуць, і нясуць сьнегавеі Над краінай нязбытнай мяне... І наўздоўжкі, і ў поперак ходзіць За сьцяною завейная ноч. Гул – як плач аб заснуўшым народзе, Непрабудным, ад шчасьця наўзбоч... * * * Жыцьця такая магістраль: Мы сталі рускімі амаль. Нібы на бойню, шлях і путь Па магістралі той вядуць. Прастуем – быдла і натоўп,— Мычым: чаму ня поўны коўб?.. Слоў родных здрадзіўшы красе, Трасянку моўную трасем. Сваёй пазбыўшыся душы, П’ём за чужую барышы. І з нафтаю падносіць гляк Нам першы сібірак Ярмак. Славуты похадзень ён быў— Пітво Расеі раздабыў. З той «чашы кругавой» і нам Трапляе ў дар па колькі грам... Глыні – ды бульбінай заеж, Гуляй – бяз хаты і бяз меж!.. І сэнс адзін у той гульбе: Труба... трубою... у трубе... І мы – ужо амаль ня мы,— Трубі ў трубу, народ нямы... Акрутны баль, атрутны баль,— Пульсуе крута магістраль. І па трубе паўзе да нас Блакітным акупантам газ... ЗОРНЫ МАТЫЎ Нябесны Вадалей, вадаправод багоў, Касьмічную перапаўняе флягу. Блукаю я між зорных берагоў — І хоць бы кропля мне: спатоліць смагу. Як мараплаўцы, што згубілі шлях І дапілі апошнюю надзею, Малілі позіркам азораны прасьцяг І выгледзелі ў небе Вадалея, — Гляджу і я, хоць не гняце сухмень, — Вады пакуль што на зямлі хапае: Мне Вадалей сьвятла свайго прамень Шкадуе, пэўна, хоць і абяцае. Пацьвельвае сусед яго Пягас З майго несамавітага блуканьня: «Хіба ж, нябога, разгадаеш нас Ты на балконе, быццам на Балкане? Залазь на неба!..» – «Дзякуй,— гавару, — Я з гэтым, пэўна, трохі пачакаю: Да сэнсу ўсё яно, калі ў пару...» І зноў качу да зор Сізіфаў камень... У неба, раўнадушнае, як сьмерць, Цягну штоноч свае зямныя думы. А Вадалей? Ня сьпіць – рыпіць асьвер – Лье маракам ваду сухую ў трумы... * * * Калі чалавека тварыў, Зусім, пэўна, Бог не хітрыў, А проста па мудрасьці боскай Рашыў, што ўсё ж гэтак проста, І што яшчэ тут тлумачыць, — Хіба можа быць іначай?! Стварыў – значыць, гэтак трэба, — На радасьць зямлі і небу... Пладзіся і размнажайся, І меней аб сэнсах пытайся. Ды мудрасьцю з Богам цягацца Ня змог чалавек – і пытацца З хвіліны тае не стамляецца: Навошта на сьвет ён зьяўляецца?.. О бедны клёк чалавечы! Яшчэ адзін клопат на плечы Тварцу... бо ня меў падазрэньня, Што розум яго тварэньня Патрапіць у гэтакі венцер: «Пытаньне жыцьця і сьмерці»... ДРЭВА Дрэва сонцам жыве, Дрэвам жыве агонь. Над магілай зямлі крыжавець— Дрэву наказ багоў... * * * Ёсьць у бясконцым сусьвеце Галактыка чорная. Ёсьць Хаосу бяззорнага вецер, Дзе нават сам Бог – рэдкі госьць. Бяздушна даіснага вочы Глядзяць адтуль у журбе... Я там пабываў аднойчы, Калі ня стала цябе. Ды ты павярнулася сьветла І мой пераксьціла пагляд Рукою душы сусьветнай... Сказала: «Вяртайся назад...» * * * Дождж ідзе, а студзень на двары,— Сьпіць зямля затоена і глуха. Цьмяна гарадскія сьнегіры— Ліхтары – маю гайдаюць скруху. Дождж ідзе,— як плач аб тым лісьці, Хто б лавіў і піў жывыя кроплі... Сон свой безнадзейна адпусьціў Я люляць людзей па ўсёй Еўропе... Дождж ідзе, — аж за Палярны круг, Пэўна, зьбег мароз пад парасонам. Людзі, хай вам лёгкім будзе пух,— Сьпіце на мяжы майго бяссоньня... Дождж ідзе, — нібы шуміць трава, Дзе яшчэ мяне не пахавалі... Нават сноў – і тых ужо няма, Што ад адзіноты ратавалі... * * * Сасна шаптала баравая, І не аспрэчваў мох балотны: «Шляхоў зваротных не бывае Для тых, хто ў сьвет прыйшоў сьмяротным...» А я ня верыў, я ўсё думаў— Ды і цяпер надзею грэю: Няўжо, сьвет сам сабе паглумак, Што ў незваротнасьці старэе?.. Няўжо, ён сам сябе прымусіць Хоць раз сюды не азірнуцца? Няўжо, адмовіць Беларусі Хоць раз са мной перагукнуцца?.. Ды і якія ў сьвеце сьветы, Якія сілы – хто ўтрымае?— Калі пачуецца адгэтуль Аднойчы голас мне: «Чакаю...» ПА ЖЫЦЬЦІ... Ножка, ножка – па нажу, Ножка – па ножыку... Не сьпяшайся! Па лязу: Асьцярожненька... А калі Пырсьне кроў— Не палохайся: Не было ў рай з зямлі Іншых пропускаў. І ня траць драбязу Слоў На войканьне,— Толькі пальцам па лязу: Яшчэ войстрае?!. Лёзы, лёзы... Па жыцьці, Як па нітачцы... Ці ідзі, ці ляці: Лёсам Лічыцца... Ножка, Ножка жыцьця Прытачкам ступае... Боскай нітачкі краса: Не лязо, Дык каса Возьме тупая... «Дзеяслоўцы» віншуюць шаноўнага Васіля Васілевіча Зуёнка са слаўным 70-годдзем і зычаць яму плёну, моцы і доўгіх гадоў працы на карысьць роднай Беларусі.