Анёл-Страцім
Мне прысьніўся Максім Багдановіч —
беларускі Анёл-Страцім —
у біблейскім вянку цярновым,
у пражылках густых крыві...
Мовіў ён і паўночны вецер
яго словы між хмар разнёс:
—Ні на тым, ні на гэтым сьвеце
не лічыце валошак-сьлёз,
не чытайце чужыя пісьмы,
не давайце сьвятыні псам...
І растаў у нябеснай высі
там, дзе зьніклі сьляды Хрыста.
Як вярнуць?
Я забыў, як маліцца Слову…
Для паэта ж маўчаньне – грэх.
І Гасподзь над душой ахову
адазваў да нябесных стрэх.
І зрабіўся мне сьвет нямілым,
нібы д’яблу прадаў душу.
Прамяняў на машыну – крылы,
Млечны шлях – на зьмяю-шашу.
Як успомніць з малітвы cловы?
Як набыць адабраны рай?
Як вярнуць над душой ахову,
крылам – згублены небакрай?..
Асеньняе
У вырай буслы чарадою
па небе адвечным плывуць.
Зноў восень стралой залатою
спрабуе мне сэрца пратнуць...
Паходнямі — клёны на ўзгорках
губляюць сьвятлынь у траву...
І радасна сэрцу і горка,
і крыху балюча яму.
Бясконца
Ліс, што мкнецца па сьледзе.
Кроў, што б’ецца у скронь.
Непрыручаны вецер.
Нехрышчоны агонь.
Поўні жоўтая сьвечка.
Дух заюшаны ў комін.
Незавершаны вечар.
Непрычалены човен.
Дом
З яснага неба гром –
позьняе адкрыцьцё:
Мама – мой першы дом,
хлеб мой, вада, жыцьцё.
Колькі пасьля было
розных кутоў, хацін, —
толькі – найродны той –
матчын – з усіх адзін.
Сэрца спаліў крыжом,
ды адмаліць ня змог…
Маму – мой першы дом —
сёньня пільнуе Бог.
Турма
А труна — для душы турма...
А яшчэ ёсьць — труна-Айчына.
Для народа свайго — турма,
калектыўная дамавіна.
Пачарнела душа, як ноч,
ёсьць на тое ў душы прычына —
за сьлязамі ня стала воч,
каб глядзець на труну-Айчыну.
А ў турме не жыцьцё — рэжым.
А ў труне не быцьцё — гніеньне.
А ў душы — пачарнелы дым,
А ў народа ў грудзёх — каменьне...
Не Анёл уструбіў у рог, —
уструбіла у рог Сумненьне:
а ці ёсьць у нябёсах Бог?—
Бог-суддзя — ад турмы збавеньне...
Словы
З высокай цалі
мне словы ўпалі:
«Нябёсы — Радзіма ветру»...
Пакуль нізаў я радка каралі,—
скразьняк зварухнуў паветра...
З сусьветнай далі
мне словы слалі:
«Нябёсы — Радзіма птушак»...
Пакуль нізаў я радка каралі,—
зьявілася рыфма — суша.
Пакуль вы спалі, —
мне словы далі:
«Нябёсы — Радзіма душаў»...
Сон
Выхаплю сон з небыцьця
і з асалодай нязнанай
вуду старую жыцьця
стану надточваць падманам...
Каб неўпрыкметку злавіць
тое, што ў яве ня стрэціў:
сорам — распусна любіць,
шчасьце — бяз страху памерці.
Не аддам…
Чужога шчасьця мне ня трэба.
З мяне хапае і свайго…
Ў тваіх вачах начуе неба,
а ў небе тым гасьцюе Бог.
Каханьня Бог у родным небе,
Ён лучыць нас на зло гадам.
Чужога шчасьця мне ня трэба,
але й свайго я не аддам!..
Дзьве душы
Мне прысьніліся сягоньня дзьве душы.
Дзьве душы было ў маёй матулі...
Ў тагасьветнай вусьцішнай цішы
дзьве душы перабіралі бульбу.
— Мама, да старэйшай падышоў
і пацалаваў яе у скрусе.
— Як жа цябе позна я знайшоў,
колькі ж цябе плакаць я прымусіў...
— Мама маладая, не крыўдуй,
што старую маму абдымаю,—
мне так сіратліва аднаму
на самотным беразе адчаю.
Мне прысьніліся сягоньня дзьве душы,
дзьве душы маёй матулі роднай...
Перабранай бульбы — два кашы,
а на яве мамы — аніводнай.
Балада пра Чорнае ляда
На чорнае ляда ня ходзяць касцы,
няма тут птушыных гнёздаў.
Праклятае месца за тры вярсты
дарогі усе абходзяць...
Балота, як вока, сярод яго
з чорнай, як ноч, вадою.
Калі апусьціць у ваду багор —
багор, як тапор, патоне.
Калісьці, казалі, тут жыў бірук —
вядун, чарнакніжнік Посах.
Глядзеў, бы люстэрка, вядун у ваду —
прадказваць умеў лёсы.
Умеў замаўляць і умеў намаўляць...
Умеў, як казаў нехта, —
над чорнай дрыгвою пад поўняй блукаць —
хадзіць па вадзе пехам.
Такая за Посахам слава йшла,
а ён не любіў славы.
Ручнога у хаце трымаў вужа,
што ў поўню любіў плаваць...
Аднойчы да Посаха князь малады
прыехаў з сябрынай п’янай.
—Ты, Посах?
—Так.
Уладар вады?
Прайдзі пасярод багны!
— Прайду, калі князь не збаіцца сам
за мною пайсьці сьледам.
І крок зрабіў, і на хвалю стаў —
патух пад нагой ветах...
Ні князя, ні хмельных сяброў яго
з той ночы ніхто ня бачыў,
І Посах зьнік — як у вір багор, —
стаў Духам вады няйначай.
За часам і хата ў дрыгву ўрасла —
тырчыць з-пад імха комін.
Ды зрэдзь на вадзе залатога вужа
паблытае хтось з поўняй…
Балада сустрэчы з Купалам
А хто там ідзе?
Янка Купала.
Па лістоце апалай
дождж сьляпы церусіў.
Я прыйшоў да Купалы —
дараваньня прасіць.
Дараваньня за тое,
што дагэтуль адказ
на пытаньне сьвятое —
рытарычны аванс.
Бо няма Беларусаў —
колькі іх не шукай,
тых, хто пойдуць хаўрусам
бараніць родны Край
ад ганебнага змусу,
ад чужога ярма...
Нас няма, беларусы!
Не было і няма!..
У правалінах твару,
там, дзе вочы цьвілі, —
спахмурнелыя хмары
задуменна плылі.
Воч ня стала ў Купалы
ці ня хоча глядзець
на нашчадкаў-вандалаў —
тых, хто сёньня ідзе...
Па лістоце апалай
дождж асьлеплы блукаў...
Я прыйшоў да Купалы —
ён мяне не чакаў.
Заміж эпітафіі
Калі памру,
сябры наўсьлед спытаюць:
Куды, паэце, крочыцьмеш у скрусе?
— І рад бы ў рай — анёлы не пускаюць.
Мілей, чым рай — мне пекла Беларусі.
