Архіў нумароў:

Віктар Ярац

_____________________ Сьвятло ў вакне. Вершы	Твой позірк Калядны сьнег. Сьцяжынай пратаптанай Нясе турботы дзень. А я нясу Твой позірк – ім загойваюцца раны, З душы сыходзіць даўкі, шэры сум. Ён, гэты сьвет, усё-ткі мае права Ня толькі ў храмах на давер людскі Пад небам, дзе аблокаў пераправа, Дзе выдыхам – і ветры, і вякі. Хоць дзень бяз сонца – толькі не староньні: Крылатай поштай рассылае ў сьвет сініц-вандроўніц сьпеў, а крык вароньні – таксама ўсім жывым — жывы прывет. Пад чорным крыльлем далеч не чарнее – Яшчэ выразьней бель сьнягоў пад ім. Нясу твой позірк толькі ён умее Лячыць сьвятлом нябесным і зямным. * * * Пра каго над сьнежнаю Айчынай Моляцца сузор’і ў час, калі Ветры замятаюць сьлед ваўчыны, Студзяць і прысады, і палі? Да каго сьвятло ліецца ў вокны І трывожыць неспакою сны, Залатыя цягнучы валокны Да вачэй і нечай сівізны? На каго гаючае дыханьне З вышыні сыходзіць ціха ў дом, Каб пачула ў сьнежным сьвеце раньне Сэрца, што хадзіла хадуном? Згубіцца пад сьнегам сьлед ваўчыны. І вятры захочуць адпачыць. А пакуль сузор’і над Айчынай Моляцца аб чым, каму ўначы? Фарбы зімы Ад гадоў-трывог у мамы косы – Бельлю белай, не растаць якой. І шумяць за вокнамі бярозы Не чужой – сваяцкай талакой. З абразоў пад ручнікамі з лёну – Позіркі відушчыя сьвятых; Зёлкі ўспамінаюць дзень зялёны Між вянкоў цыбулі залатых. А на шыбах вокнаў, як замовы Ад бяды, хвароб і злых вачэй, Маразы свой почырк сінязвонны Ставяць днём і ў зорнасьці начэй. Гэты міг Матэю Шопкіну і Хрысту Ганаву Пра што вяршыні вечнасьці Балканам – Зямлі, дзе сьпяць героі ўсіх эпох, Спавітыя бяссоньніцай дарог, Расказваюць над смогам і туманам? Ці месяц зноў турэцкім ятаганам Спрабуе расьсячы вышынь радно Над Шыпкаю, што загаіла раны? Там кроў братоў глыбіняў грэе дно. Мячы, вадой хрышчоныя дунайскай, Крыжы вякоў, манастыроў агні, Даліны Руж, дзе ў сьнезе – подых майскі, Ці поўняць слова сілай даўніны? ...У вечар позьні, стылы і імглісты, За сотні вёрст адсюль у гэты міг На гук які настройваеце слых, Балгарскія сябры Матэй і Хрыста? Грузім дошкі Алесю Разанаву У ватоўках (дзе ўзялі – ня помню) Грузім дошкі ў сьнежаньскі мароз. Ветрана. Баяцца нават промні Высунуць з вышынь азяблы нос. Скразьнякам на станцыі таварнай Ёсьць дзе разгуляюцца ў час такі. Заўтра – Новы год. Сягоньня — хмарна. У імгле – надзеі аганькі. Грузім дошкі. Кожная, здаецца, Пахне борам родным над ракой. І для нас там сьвеціцца акенца у хаце, дзе чаканьня неспакой. Цягнікі бягуць таропка недзе – Не спазьніцца б Новы год сустрэць. Грузім дошкі – і цяплее ў сьвеце: Нам яго дыханьнем грэць і грэць. Будзем несьці стому позна ўвечар У прытулак наш — студэнцкі дом. У прасьветах небных — зорак веча. Сьвіслач сьпіць бязгучна пад ільдом. З музыкай сьвяточнаю так лёгка Ноч мільгне, бы хуткі ўзмах крыла. Нібы сон, згадаюцца ватоўка, Дошкі з наледдзю.... Імгла-імгла... Ціхі сьнег Ціхі сьнег, як ціхая малітва, Пра каго ў вячэрняй цішыні Над зямлёй, што сьветлыні адкрыта Ў маразы, як сэрца— дабрыні, Так вядуць нясьпешную гаворку Між сабою людзі, для якіх Успамінаў гронкі не агорклі Пра шляхі ў завеях віхравых. Так у сьцюжу дзеляцца агульнай Птушкі пад застрэшкам цеплынёй, Пчолы, што пра кветкі сьняць у вульлях, Лісяняты ў глыбіні лясной. Ціхі сьнег дакорам не карае — Прычашчае цёмную кару Дрэў, што йдуць за кім за небакраі у хмурную і ветлую пару? Ціхаю малітваю нясьпешнай Кружацца сьняжынкі нада мной. Цэлы сьвет загадкавы, бязьмежны Музыкай гукае незямной... Ціхі сьнег — як ціхая малітва... Акно-маяк Памяці Алеся Траяноўскага Гайдалася ночы сьвятло На крылах гаворак бяссонных. І цёпла на сэрцы было Ня толькі ад келіхаў поўных. У сьвеце, дзе ўдосталь імжы Ялейнай, і змрокам — падманы, Душа дакранецца душы – І гояцца раны. Бязьвер’я цішэе скразьняк. Адчаю ільдзіны сыходзяць. Сьвятло у вакне – як маяк У моры завей і стагоддзяў. Пад стольлю дымок цыгарэт Кружыўся, ныраючы ў фортку, І грэўся гасьціннасьцю сьвет – Бяз чорнай, глухой уніформы. * * * Вёў белы дзень праз белыя сумёты, Праз гурбы неспатольных завірух У сьвет, дзе ў песьні крылы для палёту Дужэлі з ласкі губ тваіх і рук. Ня пёк пытаньнем колкі сьнег: —А хто ты? І кожны шлях – узьлётнай паласой Для радасьці, дзе будні і турботы Тваёю пераплецены касой. Ты ўся — сьвятло. Ты ўся — з такой ясноты, Перад якой сьвятлее цёмны цень. І сэрца – не палоньнікам самоты, Калі яго кранецца твой прамень. Вянчальны сьнег Сьнег пайшоў – і мякчэйшыя гукі Сталі ў сьвеце вакзалаў начных. І твае разьвітальныя рукі На далонях прыціхлі маіх. Гэта музыкі даўняй гучаньне, Што зьляцела з вышынь на зямлю, Дзе з гадамі няпроста прызнаньне Пераплавіць у слове «люблю». А сьняжынкам — кружыцца і падаць, І на мілых маўклівых губах Раставаць, покуль поезд у гулях Не пабег па сьлядах сьнегападу. Пераплецена неба з зямлёю. І хвіліны бягуць—не спыніць! Растаёмся, бы ўласнай рукою абрываем між сэрцамі ніць. Гэты сьнег – навасёл нечаканы — Не асьлепіць пытаньнем пагляд. Як мелодыя неба-аргана — Нас вянчае з табой сьнегапад. Каляды На трасах вецер у абдымкі лезе, Імчаць па аўтастрадах ноччу й днём Хто на «Рэно», а хто на «Мерседэсе» За доларам, за еўра, за рублём. Разгублена ўзіраюцца маўкліва На гэты бег няспынны поле й бор. Імчыцца век – і надрывае жылы Ад перагрэву стомлены матор. Петардамі ўзрываюцца каметы, Сузор’і ладзяць шоу-фейерверк. Але адкуль плыве, дымком сагрэты, Каляд пагляд мінулы ў новы век? І чуецца, як асыпаюць з вецьця Бярозы сьнег на дол – на ім відна Палоска лесу, нібы выклік сьмерці, Замовай ад суроку злога дня. Ляціць вазок між грубаў. Пад палозьзем Ня росчыркі паклёпнага пяра, Якім старанна пішуцца даносы – Пасланьні да суровага цара. Імчыць вазок пад небам завірушным Яшчэ да Чорнай рэчкі – белы шлях. І грэе рукі, нібы птушак, Пушкін. Яшчэ Дантэс фліртуе на балах...